Browse
Recent Submissions
Now showing 1 - 5 of 87
- ItemIdiolekt tłumacza dialogisty w polskim, rosyjskim i bułgarskim dubbingu anglojęzycznych filmów animowanych(2025-03-14) Wakulik, KarolinaAntropocentryczny charakter badań językoznawczych, skoncentrowanych na osobie tłumacza dialogisty oraz na strategiach i technikach przekładu filmowego, a także rosnąca ilość filmów animowanych z dubbingiem, które są tłumaczone na wiele języków, czyni zasadnym prowadzenie badań nad językiem indywidualnym tłumacza dialogisty. Celem niniejszej pracy było wykazanie istnienia idiolektu tłumacza dialogisty w polskim, rosyjskim i bułgarskim dubbingu anglojęzycznych filmów animowanych, ustalenie zbioru najważniejszych cech wyróżniających idiolekty trzech tłumaczy wywodzących się z różnych kręgów kulturowych, a także wykazanie podobieństw i różnic między nimi. Materiał badawczy do badań nad idiolektem tłumaczy dialogistów stanowiły transkrypcje dialogów do filmów: Shrek Trzeci, Shrek Forever After, Kung Fu Panda 1 oraz Kung Fu Panda 2. Autorem ścieżki dialogowej w języku polskim jest Bartosz Wierzbięta, w języku rosyjskim Paweł Silenczuk a w języku bułgarskim Hristo Hristow. W badaniu wykorzystano następujące metody badawcze: metodę ilościową, jakościową, porównawczą, a także trzy modele badawcze Andrew Chestermana: porównawczy, procesowy oraz przyczynowy. W badaniu wykazano obecność leksykalnych, składniowych i kulturowych sygnałów idiolektalnych w pełnym korpusie badawczym, który liczy około 290 stron transkrypcji dialogów do filmów animowanych z dubbingiem. Badania uzupełniają przeprowadzone wywiady z tłumaczami, które pozwoliły spojrzeć na idiolekt oraz dobór ekwiwalentu językowego w danej wersji językowej z perspektywy tłumacza dialogisty. The anthropocentric nature of linguistic research focused on the person of a dialogue interpreter, film translation strategies, and techniques, as well as the increasing number of dubbed animated films translated into many languages, makes it legitimate to research the individual language of the dialogue interpreter. This study aimed to demonstrate the existence of the idiolect of the dialogist translator in Polish, Russian, and Bulgarian dubbing of English-language animated films, to establish a set of key distinguishing features of the idiolects of the three translators coming from different cultural backgrounds, and to show the similarities and differences between them. The research material for studying the idiolect of dialogue translators consisted of transcriptions of dialogues from the films: Shrek the Third, Shrek Forever After, Kung Fu Panda 1, and Kung Fu Panda 2. The author of the dialogue track in Polish is Bartosz Wierzbięta, in Russian Paweł Silenczuk, and in Bulgarian Hristo Hristow. The study used the following research methods: quantitative, qualitative, comparative, and Andres Chesterman’s three research models: comparative, process, and causal. The stady demonstrated the presence of lexical, syntactic, and cultural idiolectal signals in the full research corpus, which consists of approximately 290 pages of dialogue transcriptions for dubbed animated films. The research is complemented by interviews conducted with translators, which allowed us to look at the idiolect and the choice of liguistic equvalent in a given language version from the persective of the dialogue translator.
- ItemPolski dyskurs harcerski. Analiza narracyjna(2025-03-07) Jachymek, KatarzynaRozprawa doktorska Katarzyny Jachymek pt. "Polski dyskurs harcerski. Analiza narracyjna" składa się z pięciu rozdziałów, wstępu, zakończenia, spisu wykresów i tabel, bibliografii oraz aneksu zawierającego spis analizowanych artykułów z czasopism harcerskich, będących podstawą analiz. W Rozdziale 1 autorka omawia badania nad dyskursem, narracją i organizacjami, definiując kluczowe pojęcia i metody badawcze. Rozdział 2 przedstawia Związek Harcerstwa Polskiego jako organizację, omawiając jego historię, wartości i ideologię. W Rozdziale 3 opisana jest metodologia badań autorskich, cele, źródła i problemy badawcze. Rozdział 4 dotyczy analizy słów kluczowych, zarówno jakościowej, jak i ilościowej, skupiającej się na omówieniu słów-kluczy tworzących takie kategorie, jak: związane z działaniami ZHP, strukturą organizacji oraz wartościami harcerskimi. W Rozdziale 5 autorka bada strategie dyskursywne w harcerskim dyskursie, analizując tematy oraz ich realizacje, a także omawiając nadawców, odbiorców i cele komunikacyjne dyskursu. W zakończeniu wskazuje na spójność narracji ZHP z formalnymi założeniami organizacji oraz implikacje dla dalszych badań nad narracją. Katarzyna Jachymek's dissertation, titled ‘Polish scouting discourse. A narrative analysis' consists of five chapters, an introduction, conclusion, list of charts and tables, bibliography and an appendix containing articles from scouting magazines, that form the basis of the analysis. In Chapter 1, the author discusses research on discourse, narrative and organisations, defining key concepts and research methods. Chapter 2 presents the Polish Scout Association (ZHP) as an organisation, covering its history, values and ideology. Chapter 3 outlines the methodology of the author's research, including objectives, sources and research questions. Chapter 4 focuses on the analysis of keywords, both qualitative and quantitative, discussing categories such as ZHP's activities, organizational structure, and scouting values. In Chapter 5, the author examines discursive strategies in scouting discourse, analysing topics and their implementations, as well as discussing the communicative roles of senders, receivers and objectives. The conclusion highlights the consistency of the ZHP's narrative with its formal principles and explores the implications for further narrative research.
- Item„Neminem laede”? Etyczne aspekty pisarstwa Leopolda Tyrmanda(2025-02-17) Jaszczak, PiotrW pierwszym rozdziale dysertacji autor formułuje metodologię pracy z tekstami Leopolda Tyrmanda na podstawie rekonesansu po historii rozumienia pojęcia etyki i jej zadań, decydując się na podejście zogniskowane wokół wartości związanych z relacjami interpersonalnymi. W rozdziale drugim przedmiotem analizy są teksty pisarza wydane w latach 1946-1967 ze wszystkich dziedzin jego działalności pisarskiej. Po przeanalizowaniu materiału autor w rozdziale trzecim stwierdza, że pod względem podstawy etyki Tyrmandowi najbliżej jest do perspektywy deontonomizmu, zaś w kwestii zasady etyki oraz organizujących ją wartości da się zauważyć charakterystyczną tendencję – powolne wycofywanie się bohaterów i narratorów omówionych dzieł z pozycji altruistycznej ku coraz surowszym ocenom komunizmu i jego zwolenników. Innymi słowy: aksjologiczna dominanta współczucia jest wypierana przez głód sprawiedliwości. Jednocześnie autor dysertacji podkreśla, iż w etycznym świecie twórczości Tyrmanda wysoką pozycję zajmują ponadto takie wartości, jak wolność, godność, uczciwość czy lojalność. Druga część rozdziału trzeciego zawiera dociekania na temat kontekstów potencjalnie rzutujących na etyczny projekt utrwalony w dziełach pisarza, spośród których najciekawsze i najbardziej trafne okazały się neotomizm, egzystencjalizm, liberalizm i konserwatyzm, etos rycerski czy twórczość Ernesta Hemingwaya i Josepha Conrada. In the first chapter, the author determines a methodology for working with the texts of Leopold Tyrmand based on a reconnaissance through the history of understanding the concept of ethics and its tasks. Ultimately, the author chooses an approach focused on values connected with interpersonal relations. In the second chapter, the author analyzes Tyrmand's texts (covering all areas of his activity as a writer) published between 1946 and 1967. After that, in the third chapter, the author concludes that in terms of the basis of ethics, Tyrmand is closest to the perspective of deontology, while in terms of the principle of ethics and the values that organize it, there is a characteristic tendency – protagonists and narrators of the discussed works slowly withdraw from an altruistic position towards increasingly harsh assessments of communism and its supporters. In other words: the axiological dominance of compassion is displaced by a hunger for justice. Simultaneously, the author of the dissertation emphasizes that in the ethical world of Tyrmand's work there are other significant values, such as freedom, dignity, honesty and loyalty. The second part of the third chapter contains an inquiry into the contexts potentially molding the ethical project conveyed by Tyrmand's texts, the most interesting and accurate of which were neo-Thomism, existentialism, liberalism and conservatism, the chivalric ethos or the works of Ernest Hemingway and Joseph Conrad.
- ItemTeatralność życia codziennego elit w Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVII i XVIII wieku(2024-12-20) Madej, JulitaTeatralność można rozumieć jako potencjał człowieka do przeobrażania świata. Choć intuicyjnie bywa utożsamiana z udawaniem i sztucznością, przedmiotem niniejszej rozprawy jest zbadanie głębszego znaczenia teatralności w XVII- i XVIII-wiecznej przestrzeni życia codziennego magnaterii Rzeczpospolitej Obojga Narodów jako reprezentanta całego stanu szlacheckiego i kultury sarmackiej. Podstawowe narzędzie badawcze stanowi, utożsamiana z teatralnością, kategoria performatywności, której przymiotami są sprawczość i dynamiczność. Celem badań było wykazanie performatywności w kontekście macierzystym, a więc określenie, które zjawiska dla badanej grupy jawiły się jako sprawcze, z czego wynikały, jakie były ich cele i skutki. Misją autorki było zarazem to, aby sama rozprawa nabrała wymiaru performatywnego poprzez próbę nawiązania kontaktu z przeszłą kulturą i jej głębsze zrozumienie. Rozprawa udowadnia, że teatralizacja życia magnaterii Rzeczpospolitej XVII i XVIII w. podtrzymywała i kształtowała pamięć kulturową całej wspólnoty szlachty-Sarmatów, a przez to była fundamentem ich tożsamości. Zakres teatralności życia elit Rzeczpospolitej wykraczał więc poza wąską przestrzeń polityczno-ekonomiczną, inaczej niż w państwach absolutystycznych, gdzie teatralność skupiała się tylko wokół polityki jednostki. Było to źródło trwałości sarmackiej kultury, która pozostaje żywa, dopóki istnieje możliwość wchodzenia z nią w kontakt poprzez pozostawione ślady teatralności życia Sarmatów. Theatricality can be understood as a human potential to transform the world. Although it is intuitively identified with pretense and artificiality, the subject of this dissertation is to examine the deeper meaning of theatricality in the 17th-and 18th-century space of everyday life of magnates of the Polish-Lithuanian Commonwealth as a representative of the entire nobility and Sarmatian culture. The basic research tool is the category of performativity, identified with theatricality, whose attributes are agency and dynamism. The aim of the research was to demonstrate performativity in the source context, i.e. to determine which phenomena appeared to the research group to have the agency, where they stemmed from, what their goals and effects were. The author's mission was also to make the dissertation itself take on a performative dimension by trying to establish contact with the past culture and understand it deeper. The dissertation proves that theatralisation of life of magnates of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th centuries maintained and shaped the cultural memory of the entire nobility-Sarmatians community, and was therefore the foundation of their identity. The scope of theatricality of life of the elites of the Polish-Lithuanian Commonwealth extended beyond the narrow political and economic space, unlike in the absolutist states, where theatricality focused only on the politics of the individual. This was the source of the durability of Sarmatian culture, which remains alive as long as it is possible to come into contact with it through the traces of theatricality of life of Sarmatians.
- ItemGotyckie sakraria w Polsce(2024-12-10) Woś-Jucker, AgnieszkaNiniejsza praca dotyczy gotyckich sakrariów, zachowanych na terenie obecnej Polski. Pod terminem sakrariów kryją się miejsca przechowywania konsekrowanej Hostii pozbawione bezpośredniego kontaktu z ołtarzem głównym, w postaci niszy ściennej lub wolnostojących, czy też dobudowanych do ściany „wieżopodobnych” konstrukcji. Praca obejmuje zasięgiem okres pomiędzy 2 ćwiercią XIII w. i 1 połową XVI w. oraz 208 obiektów zachowanych w 206 kościołach. Zachowany materiał zabytkowy omówiony został w obrębie następujących podziałów terytorialnych: Śląsk, Małopolska, Pomorze Wschodnie, Pomorze Zachodnie oraz Wielkopolska z Mazowszem. Analizując formę sakrariów i sposób ich dekorowania zaobserwować można wyrazistą linię podziału przebiegającą pomiędzy Polską południową i północną. I tak odpowiednio sakraria ścienne regionów Polski południowej posiadają oprawy rzeźbiarskie wychodzące poza ścianę, wykonane w kamieniu i zamykane metalowymi, ażurowymi kratami. W przeciwieństwie sakraria ścienne regionów Polski centralnej i północnej znajdują się w obrębie muru, wyłożone są drewnem i posiadają często drzwiczki drewniane, w obrębie których koncentruje się całość programu ikonograficznego. Oprawy wychodzące poza ścianę należą tu do rzadkości. Rozprawa jest pierwszą kompleksową pracą o gotyckich sakrariach na terenie obecnej Polski, rzucającą światło na ich rozwój historyczno-artystyczny oraz symbolikę przedstawień i programów ikonograficznych wpisaną w dekorację sakrariów, przy uwzględnianiu odmienności i regionalnych preferencji. The dissertation explores Gothic wall tabernacles and sacrament houses in contemporary Poland, focusing on their historical and artistic aspects and the symbolism of their decoration. Serving liturgical purposes, these objects stored the consecrated Host outside the main altar. They varied in design, including wall niches with stone or painted decorations and more elaborate "tower-like" structures either freestanding or attached to a wall. The oldest extant wall tabernacles here date back to the second quarter of the 13th century. The upper limit for this dissertation is defined by the first half of the 16th century. The dissertation encompasses 208 objects preserved in 206 churches. The historical material was discussed within the following divisions: Silesia, Małopolska, East Pomerania, West Pomerania, and Wielkopolska with Mazovia. Distinct characteristics divide southern and northern Poland, attributed to regional availability of materials. Southern Poland's wall tabernacles feature sculptural stone frames extending beyond the wall, adorned with metal grilles. In contrast, central and northern Poland's tabernacles are embedded within walls, often with wooden linings and doors containing the entire iconographic program. Silesian sacrament houses are primarily stone, Małopolska features a mix of stone and wood, while Pomeranians and Wielkopolska with Mazovia show a prevalence of wooden constructions. This dissertation contributes a comprehensive analysis of Gothic wall tabernacles and sacrament houses, shedding light on their historical development, regional variations in medieval Poland.