Rozprawy doktorskie (WNH)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/126

Browse

Browsing Rozprawy doktorskie (WNH) by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 76
  • Item
    Historia ludności łemkowskiej 1918-1989
    (2018-06-05) Wilk, Anna
    Praca poświęcona jest historii grupy etnicznej, która do 1947 r. zamieszkiwała część Karpat od rzeki Poprad na zachodzie po pasmo Wielkiego Działu na wschodzie. Celem badań nad historią polityczną ludności łemkowskiej jest ujęcie historii tej grupy etnicznej w aspekcie zarówno pilitycznym, jak i spełecznym, przedstawienie procesu integracji i powstania jedności grupowej, poszukiwania tożsamości w warunkach polityki narodowościowej, a także konfrontacja dotychczas istniejących w historiografii hipotez z materiałem źródłowym. Bazę źródłową pracy stanowiły zbiory archiwów państwowych na terenie Polski i Ukrainy. Rozprawa, składająca się z sześciu rozdziałów, przedstawia historię polityczną i społeczną tej ludności w kontekście sytuacji politycznej i wyznaniowej, wpływu stronnictw narodowych na tę grupę etniczną, konfliktów religijnych, przebiegu I wojny światowej na Łemkowszczyźnie, powstania i działalności Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny, a także polskiej polityki narodowościowej wobec Łemków. Porusza również sytuację Łemkowszczyzny podczas II wojny światowej z uwzględnieniem ukrainizacji Łemkowszczyzny oraz działalności Ukraińskiego Centralnego Komitetu. Sporo miejsca poświęcono omówieniu przesiedleń na teren USRR, jak również polityki narodowościowej polskich władz. Przedstawiono też przesiedlenia w ramach akcji "Wisła", ich genezę i przebieg, a także omówiono proces całkowitej dezintegracji wspólnoty etnicznej. Ponadto w dysertacji przedstawiono plan osiedleńczy na ziemiach poniemieckich oraz jego przebieg z uwzględnieniem warunków życia na nowym miejscu osiedlenia, prób adaptacji i form ponownej reintegracji, w tym nielegalnych powrotów na Łemkowszczyznę. Poruszono także kwestię asymiliacji i akulturacji Łemków, wpływu przesiedleń na tożsamość etniczną, jak również polskiej polityki narodowościowej i jej konsekwencji.
  • Item
    Meble w domach mieszczańskich w Polsce od XV do połowy XVI wieku na tle mebli europejskich
    (2018-06-19) Pająk, Katarzyna
    Zagadnienia dotyczące wyposażenia wnętrz domów mieszczańskich w Polsce w XV i 1 poł. XVI wieku od wielu lat znajdują się w centrum zainteresowania historyków sztuki i kultury materialnej. Niemniej meble gotyckie z tego okresu nie doczekały się całościowego opracowania. Celem rozprawy jest wypełnienie tej luki w historii polskiego rzemiosła artystycznego. Rozprawa składa się z dwóch tomów. Pierwszy obejmuje: wstęp, siedem rozdziałów, zakończenie, trzy aneksy, summary, bibliografię i wykaz skrótów. Drugi to katalog mebli, ilustracje, ich spis i źródła. W I rozdziale przedstawiono stan badań gotyckich mebli świeckich na Śląsku, w Małopolsce, na Pomorzu, Warmii i Mazowszu. Z uwagi na brak gotyckich mebli świeckich w Wielkopolsce region ten w stanie badań nie został uwzględniony. Rozdział II poświęcono historii cechów zajmujących się wyrobem mebli w krajach zachodniej Europy oraz w Polsce. Omówiono w nim także materiał oraz konstrukcję gotyckich mebli skrzyniowych i szkieletowych oraz ich techniki zdobnicze. W rozdziale III przedstawiono typy mebli gotyckich zachowanych w Polsce i przykłady mebli gotyckich krajów zachodniej Europy. Rozdział IV poświęcono motywom zdobniczym mebli gotyckich, a V ich okuciom. W rozdziale VI omówiono meble, któtre należały lub przypuszczalnie mogły należeć do wyposażenia wnętrz domów mieszczańskich w Polsce. Rozdział podzielono na pięć podrozdziałów, które odnoszą się do mebli poszczegółnych regionów Polski. Importowane meble gotyckie w zbiorach polskich zawiera rozdział VII.
  • Item
    Czciciel potęgi Elizy Orzeszkowej – między historią antyczną a mitem
    (2018-06-25) Soja, Marta
    Niniejsza rozprawa podejmuje kwestię wskazania przyczyn zainteresowania Orzeszkowej światem starożytnym oraz próbę ich odczytania w kontekście Czciciela potęgi. Rozdział I - Orzeszkowa a źródła antyczne - prezentuje korespondencję Orzeszkowej uwzględniającą zainteresowania pisarki antykiem, który kształtował jej świadomość pisarską. Zostają tu wskazane czynniki determinujące zainteresowanie Orzeszkowej Herodotem, jego Dziejami oraz jej osobisty stosunek do logografa. Sformułowane zostaje twierdzenie, że bliski kontakt pisarki z szeroko pojętym dziełem Herodota miał wpływ na kształtowanie się koncepcji literackiej Czciciela potęgi. Rozdział II - W kręgu mitów - zwraca uwagę na intencje Orzeszkowej związane z prezentowaniem postaci rodziców i dzieci uwikłanych w historie, które na wzór tragedii greckiej nie dopuszczają pozytywnego rozwiązania nurtujących ich problemów. Podniesiono tu problem funkcjonowania jednostki w mikroświecie rodziny, a tej z kolei w makroświecie otaczającej ją rzeczywistości. Podjęto próbę zinterpretowania dzieła Orzeszkowej w odwołaniu do innych niż tylko tragicy greccy twórców starożytnych. Zwrócono uwagę na problem inspiracji religią i kulturą starożytnej Persji oddziałującą na koncepcję literacką dzieła Orzeszkowej. Rozdział III - Czciciel potęgi a tragedia antyczna - jest odczytaniem utworu pisarki w świetle dramatu antycznego. Punktem wyjścia do badań staje się definicja tragedii. Spoglądając przez pryzmat dzieł tragików greckich starano się dowieść, że struktura i wymowa tragedii bardziej odpowiada strukturze i semantyce dzieła Orzeszkowej niż ma to miejsce w przypadku opowiadania, przypowieści czy powieści historycznej.
  • Item
    Środowisko urzędnicze w twórczości Elizy Orzeszkowej
    (2018-06-26) Korszla-Mazurek, Anna
    Rozprawa stanowi próbę zobrazowania środowiska urzędniczego w twórczości Elizy Orzeszkowej. Rozdział pierwszy zawiera prezentację miejsca życia i twórczości Orzeszkowej – Grodna, które w dużym stopniu ukształtowało jej optykę pisarską i zaważyło na skoncentrowaniu się autorki wokół tematów związanych z życiem prowincji. Wskazane zostają czynniki determinujące zainteresowanie pisarki środowiskiem urzędniczym. Analizie zostają też poddane intencje oraz realistyczne i naturalistyczne strategie pisarskie Orzeszkowej. Rozdział drugi przybliża sytuację społeczno – ekonomiczno – kulturową Ziem Zabranych. Zaprezentowany zostaje zarys życia kulturalnego i społecznego na terenie Ziem Zabranych i trudne położenie Polaków na terenie Ziem Zabranych w okresie popowstaniowych represji. Rozdział trzeci to oparta na wnikliwej analizie i interpretacji tekstów literackich prezentacja urzędników Orzeszkowej. Punktem wyjścia do badań nad problematyką omawianej grupy zawodowej jest analogia pomiędzy sposobem tworzenia kreacji literackich przez twórców prozy rosyjskiej i Orzeszkową. Przedstawiona zostaje szeroka galeria postaci poddana kategoryzacji ze względu na ich miejsce w urzędniczej hierarchii. Rozdział czwarty zawiera obraz urzędniczego otoczenia. Ukazana zostaje przestrzeń literackiego Ongrodu (Grodna) i Onwilu (Wilna). Odwołując się do koncepcji „heterotopii” Foucaulta, analizie zostaje poddana urzędnicza przestrzeń biur i kancelarii. Dalsza część rozdziału zawiera prezentację urzędniczych mieszkań i ich okolic. W ostatnim rozdziale przybliżone zostają sylwetki urzędników, którzy zdecydowali się na wyjazd w głąb Rosji, upatrując w niej miejsce umożliwiające uzyskanie awansu zawodowego.
  • Item
    Parafia prawosławna p.w. Wszystkich Świętych z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim w latach 1788-1939
    (2018-07-03) Majewski, Marcin
    Dysertacja skupia się na przedstawieniu zmian, które w XIX i XX wieku zaszły w strukturze etnicznej i narodowościowej parafii oraz na organizacji życia społecznego i religijnego. Problemy te omówiono pod kątem ich znaczenia dla wewnętrznej konsolidacji wspólnoty prawosławnej i ochrony tej grupy wyznaniowej przed asymilacją w środowisku zdominowanym przez wyznawców innych konfesji niż prawosławie. Takie spojrzenie na dzieje piotrkowskiej wspólnoty skłoniło do postawienia kilku niezwykle istotnych problemów badawczych. Najważniejszym jest analiza procesów asymilacyjnych zachodzących wśród osiadłej w Piotrkowie greckiej wspólnoty prawosławnej. Rozprawa odpowiada na pytanie o końcowy efekt wpływu, jaki polskie środowisko wywarło na przemiany świadomościowe piotrkowskich Greków. Drugim problemem jest kwestia rusyfikacji parafii i slawizacji używanego w liturgii obrządku po 1832 roku. Kolejny problem związany jest ze stopnień interakcji zachodzących w latach 1867-1914 pomiędzy społecznością prawosławną, a przedstawicielami innych religii. Praca doktorska koncentruje się również na zmianach w strukturze narodowościowej parafii w latach 1918-1939, strukturze zawodowej ludności prawosławnej, życiu religijnym, duchowieństwie oraz przekształceniu granic parafialnych.
  • Item
    "Chrystus za nas, my za Chrystusa”. Historia Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII Śląskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kapitana Henryka Flamego „Bartka”
    (2018-07-05) Greniuch, Tomasz
    Tytuł rozprawy doktorskiej brzmi „Chrystus za nas, my za Chrystusa”. Historia Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII Śląskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kapitana Henryka Flamego „Bartka”. Celem pracy jest kompleksowe przedstawienie historii i działalności opisywanej jednostki partyzanckiej w ujęciu monograficznym oraz przedstawienie biografii dowódcy, z uwzględnieniem najnowszego stanu badań. Trzynaście rozdziałów opisuje biografię dowódcy oraz proces formowania, organizację i działanie ugrupowania partyzanckiego pod dowództwem kapitana Henryka Flamego „Bartka”. Znaczna część pracy poświęcona jest działaniom zbrojnym oddziałów leśnych w porządku chronologicznym od maja 1945 r. do kwietnia 1947 r. Ostatnie rozdziały dotyczą eksterminacji oddziałów partyzanckich i zabójstwa ich dowódcy, kapitana Henryka Flamego „Bartka”. Oparłem moje badania głównie na materiale źródłowym wytworzonym przez organy komunistycznego rządu. Głównie Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i Rejonowych Sądów Wojskowych. Źródła te gromadzone są w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej. Źródła wytworzone przez aparat represji zostały bezpośrednio skonfrontowane z zebranymi przeze mnie relacjami świadków oraz wspomnieniami bezpośrednich uczestników podziemia antykomunistycznego.
  • Item
    Polskie pieniądze papierowe 1944-1995. Ikonografia, ideologia, projekty, projektanci, okoliczności powstania
    (2018-07-12) Markowski, Marcin Mariusz
    Banknoty polskie emitowane w latach 1944-1995 niosły pewne treści ideowe. W pierwszych trzech dekadach na pieniądzach obiegowych "bohaterami" byli anonimowi ludzie pracy, którzy symbolizowali poszczególne działy gospodarki krajowej. W tym czasie, gdy w powszechnym obiegu funkcjonowały banknoty nasycone socrealistycznymi treściami (I połowa lat 60.) ściśle wytypowana grupa grafików pracowała nad nową szatą graficzną polskich pieniędzy papierowych. Artyści ci "proponowali" zamienić anonimowych bohaterów na postacie historyczne. Prace nad projektami były zaawansowane, lecz po wprowadzeniu do obiegu nowatorskiego pod względem stylistyki i kolorystyki nominału (1000 złotych projektu Tomaszewskiego i Pałki), wycofano się z tego pomysłu. Na początku lat 70. XX wieku zrodził się pomysł by swego rodzaju "bohaterem" stały się osiągnięcia społeczne i ekonomiczne PRL. Jednak i ta koncepcja nie uzyskała aprobaty władz. Ostatecznie zdecydowano się na zastąpienie "bohaterów" zbiorowych postaciami historycznymi. W ten sposób, od grudnia 1974 roku, Narodowy Bank Polski zaczął zastępować obiegowe banknoty nowymi nominałami poświęconymi sławnym Polakom. Natomiast od drugiej połowy lat 70. po początek lat 90. dominującym tematem projektów stały się polskie miasta pokazywane za pośrednictwem charakterystycznych elementów architektonicznych jak i herbów.
  • Item
    Anthropologische und kosmische Neuwerdung im Prosawerk von Silja Walter
    (2018-09-19) Rzymkowska, Małgorzata
    Silja Walter (1919-2011), helvetische Schriftstellerin und Benediktinerin, ist eine der bedeutendsten christlichen Dichterinnen des 20. Jahrhunderts in der Schweiz. Die Einmaligkeit des literarischen Schaffens der dichtenden Nonne besteht darin, dass sie auf eine einzigartige Weise Spiritualität mit der Dichtkunst verbinden konnte. Ihr stark von monastischen Eigenerfahrungen profiliertes Schreiben weist gleichzeitig besondere metaphorische Kraft und kreative Tiefe auf. In ihren Prosawerken hat die Schriftstellerin ein originelles Konzept der anthropologischen und kosmischen Neuwerdung entwickelt. Die schreibende Benediktinerin begründet ihr Menschen- und Weltbild radikal von der Heiligen Schrift her. Der neue Mensch ist laut Walter ein Mensch, der seine Identität in der Beziehung mit Gott dem Schöpfer und Sinngeber entdeckt. Die Hauptidee der neuen Kosmologie von Walter besteht dagegen in der Überzeugung, dass jeder Mensch schon auf Erden an der neuen Welt, d.h. der endzeitlichen Wirklichkeit teilhaben kann. Was Walters Ausdrucksweise kennzeichnet, ist eine gewisse Unmittelbarkeit, Intensivität und Lebendigkeit. In ihrem Schreibstil ist die Verwendung von originellen, vielschichtigen Bildern besonders charakteristisch.
  • Item
    (Literarisches) Wahrnehmungskonstrukt 'Mittelalter' im deutschen historischen Roman der 2010er Jahre
    (2018-09-20) Socha, Katarzyna
    Gegenstand der vorliegenden Dissertation ist die Untersuchung der Epoche des Mittelalters, die nach wie vor wie keine andere europäische Hochkultur diskriminiert wird. Gleichzeitig lässt sich zurzeit in Deutschland ein reges öffentliches Interesse an der Epoche erkennen, das 'vor allem in verschiedenen Ausprägungen der deutschen Popkultur zum Ausdruck kommt. Vor diesem Hintergrund war zunächst das Ziel der unternommenen Untersuchung, das Mittelalter in seiner so verstandenen entzweiten - negativen und positiven - Wahrnehmung zu betrachten, vor allem konzentriert sie sich aber auf das Phänomen der Renaissance des Mittelalters in der Gattung des historischen Romans. Der in den dargestellten popkulturellen Bereichen - den historischen Roman eingeschlossen - präsenten Epoche, wird nämlich oft vorgeworfen, es handle sich bei ihr nicht um historische Epoche, sondern um pseudo-mittelalterliche Welten und das Interesse an ihr entspreche nicht dem historischen. Dieser Einwand wurde in der Dissertation mit konkreten ausgewählten Werken von zwei deutschen Bestseller-Autoren, Rebecca Gablé und Iny Lorentz, konfrontiert. Die unternommene Analyse ließ den Vorwurf in Bezug auf die besprochenen historischen Romane zurückweisen, zeigten aber zugleich, dass Untersuchungen angebracht wären, die die Erschließung des zu betrachtenden und komplexen Phänomen in seiner gesamten Breite und eigentlichen Bedingtheit ermöglichen würden.
  • Item
    The Poetics of Neobaroque Space: Theory and Application
    (2018-09-24) Rusiłowicz, Kamil
    The dissertation is devoted to the “return of the baroque” in contemporary culture. The goal of the study is to present an interdisciplinary approach to the poetics of neobaroque space. The first part of the dissertation provides a theoretical tool that may be applied to literary criticism. The second, analytical part of the dissertation analyses two American novels, Jeffrey Eugenides’ The Virgin Suicides and Marilynne Robinson’s Housekeeping using the theoretical approach presented in the theoretical part.
  • Item
    „Ich schreibe für Leser.” Das Autor-Leser-Verhältnis in Peter Bichsels Kurzprosa und Publizistik
    (2018-09-24) Szuba-Wenek, Amelia
    Das Thema der Dissertation ist das besondere Autor-Leser-Verhältnis aufzuzeigen, um das sich der prominente Deutschschweizer Schriftsteller, Peter Bichsel in seiner während der Jahrzehnte geschriebenen Kurzprosa und Publizistik bemühte. Der Fokus liegt in erster Linie auf der Erforschung der Autor-Leser-Beziehung, die über den literarischen Text zustande kommt. Im weiteren Kontext wird auch auf die Relation, die außerhalb des Textes stattfindet, kurz Bezug genommen. Die Regeln der Bichsel’schen Schriftstellerei wurden in Anlehnung an die ausgewählten literaturtheoretischen, psychologischen und philosophischen Fragen erklärt. Den ersten Teil bildet das literarische Porträt von Bichsel als Leser, Schreiber und Erzähler, das aus den von ihm in seinen Kolumnen beschriebenen Passagen, den mit ihm durchgeführten Interviews und seinen Erinnerungen rekonstruiert wird. Der zweite Teil stützt sich auf die literarisch-programmatischen Voraussetzungen des Autors, dass die Literatur vor allem als Dialog aufzufassen ist und ihre Existenz in großem Maße auch vom Rezipienten abhängt. Der dritte Teil knüpft an eine der wichtigsten Fragen von Bichsels literarischem Programm an, die besagt, dass jedes menschliche Leben eine Geschichte ergebe, wenn man es erzählen könne und dass die literarischen Texte den Lesern als Muster dienen und bei dem Konstruieren von Erzählungen über ihr eigenes Leben helfen sollen. Der vierte Teil erklärt die Rolle, die Bichsel dem Schriftsteller von publizistischen Texten zuschreibt. In seiner Auffassung soll der Kontakt mit solchen Texten verursachen, dass der Leser ein Bedürfnis der kritischen Betrachtung der umgebenden Wirklichkeit, der Reflexion und der Fragehaltung verspürt.
  • Item
    Iluminacje rękopisów liturgicznych z bernardyńskiego skryptorium na Stradomiu w Krakowie z II połowy XV wieku i z XVI stulecia
    (2018-09-25) Ptak-Farmas vel Król, Matylda
    W dotychczasowej literaturze brakuje szerszego spojrzenia na kwestie artystyczne związane z działalnością bernardyńskich skryptorów i iluminatorów pracujących w warsztacie pisarskim na Stradomiu w Krakowie w II połowie XV wieku i na przestrzeni XVI stulecia. W rozprawie gruntownemu opracowaniu poddany został zespół iluminacji zdobiących dwadzieścia pięć manuskryptów przepisanych i ozdobionych przez krakowskich obserwantów, które to powstały w okresie wskazanym w tytule pracy. Dysertacja jest próbą rozszerzenia istniejącego stanu badań i weryfikacji dotychczasowych sformułowań dotyczących atrybucji i datowania niektórych rękopisów. Głównymi kryteriami doboru ksiąg i włączenia ich do kwerendy były: potwierdzone lub prawdopodobne pochodzenie krakowskie i stan zachowania dekoracji malarskiej. Pominięte zostały kodeksy, których nie ozdobiono oraz te zdewastowane, z których całkowicie powycinano okienka inicjałowe i floratury marginalne.
  • Item
    Środowisko organistów diecezji lubelskiej w latach 1918-1992. Studium historyczno-prozopograficzne
    (2018-11-08) Misiura, Grzegorz
    Niniejsza dysertacja porusza temat organistów, którzy pracowali w diecezji lubelskiej w latach 1918-1992. Opisywane wydarzenia rozpoczynają się w chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, a kończą w momencie przekształcenia diecezji lubelskiej w archidiecezję. Znajdują się w niej liczne odniesienia do historii zawodu organisty, szczególnie na ziemiach polskich, a także specyfiki grupy, której cechą charakterystyczną było powoływanie organizacji zawodowych oraz praca na rzecz integracji swojego środowiska. Główną metodą, zastosowaną w pracy, jest prozopografia, tzn. studium biografii zbiorowej organistów. Pierwszy rozdział prezentuje historię diecezji lubelskiej oraz jej strukturę dekanalną i parafialną, kształtującą się w latach wskazanych w tytule pracy. Kolejny rozdział omawia organizacje organistowskie, powstałe w XX wieku. Rozdziały trzeci i czwarty poświęcono studiom prozopograficznym omawianej grupy w podanym przedziale czasowym. Szerzej omówiono szkoły kształcące organistów oraz porównano je z kształceniem w innych diecezjach. Ostatni rozdział zawiera informacje o pracy i obowiązkach organistów w diecezji lubelskiej. Poruszono w nim także kwestię ubezpieczeń w omawianych latach. Praca została uzupełniona o 8 map historycznych, 1 schemat, 45 tabel i 9 wykresów, a także 5 aneksów.
  • Item
    Orfizm w okresie rzymskim (I w. p.n.e. – IV w. n.e.)
    (2018-11-16) Sobolewska, Mariola
    Przedmiotem okazało się nowe zdefiniowanie pojęcia orfizm i uchwycenie tego, co stanowiło jego istotę w kontekście pozostałych fenomenów religijnych epoki rzymskiej, które wielu autorów antycznych żyjących od I w. p.n.e. do IV w. n.e. wiązało z autorytetem Orfeusza lub z tzw. orphica. Rozdział pierwszy pt. Pisma orfików omawia wszelkie utwory przypisywane Orfeuszowi, Muzajosowi, Linosowi i Epimenidesowi. Drugi rozdział pt. Bogowie orfików omawia wszelkie dostępne nam informacje o teogoniach orfickich i bogach czczonych przez orfików w okresie rzymskim. W trzecim rozdziale pt. Orficy po śmierci przedstawiłam wyobrażenia orfików na temat losów duszy po śmierci oraz to, jak ewoluowały one w stosunku do wizji zaświatów znanych nam z wieków wcześniejszych. Czwarty rozdział pt. Misteria orfików skupia się na rekonstrukcji misteriów orfickich. W rozdziale piątym pt. Orficy a Dionizos i misteria bakchiczne przeanalizowałam opowieści mitologiczne, w których jakąś rolę odgrywali Dionizos i Orfeusz. Rozdział szósty pt. Orficy a pitagorejczycy omawia podobieństwa między orfikami i pitagorejczykami czasów rzymskich. Siódmy rozdział pt. Orficy a misteria w Eleuzis i Flyi omawia związek misteriów Demeter z rytuałami orfickimi.
  • Item
    Poolse equivalenten van het Nederlands worden- en zijn-passief in geselecteerde literaire werken en hun vertalingen
    (2018-11-23) Flor-Górecka, Agnieszka
    Het PhD proefschrift getiteld: Poolse equivalenten van het Nederlandse worden- en zijn-passief in geselecteerde literaire werken en hun vertalingen presenteert het worden-passief en het zijn-passief in het Nederlands en het passief in het Pools, evenals andere structuren die weliswaar formeel actief zijn, maar worden gebruikt bij vertalingen van Nederlandse passiva. Procentuele data tonen aan dat het worden-passief in het bestudeerde tekstcorpus domineert, wat in vertalingen vooral wordt weergegeven met actieve vormen. In aflopende frequentie komen in de vertalingen het pseudoreflexivum, de onpersoonlijke constructie met -no, -to en de derde persoon meervoud en passieve syntactische constructies, waaronder elliptische, voor. Een marginaal aantal betreft de non-agentieve constructie op -ło. Aan de andere kant komt het zijn-passief veel minder vaak voor. Nederlandse constructies met zijn worden in vertaling meestal weergegeven door middel van een equivalente structuur, dat wil zeggen het Poolse passief, vaak in elliptische vorm. Bovendien hebben we in volgorde van aflopende frequentie vertaling waargenomen met actief, met de onpersoonlijke constructie op -no, -to, de derde persoon meervoud, vormen op -ło, en pseudoreflexiva. Een onpersoonlijk passief komt zelden voor en wordt in het Pools nooit als passief of een onpersoonlijke constructie vertaald.
  • Item
    Reguły wojskowe markiza de la Miny
    (2018-11-28) Karkut, Marcin
    Jaime Miguel de Guzmán, II markiz de la Mina, łączył w sobie, parafrazując Cervantesa, pióro i miecz. Był nie tylko zręcznym dowódcą wojskowym, ale i zdolnym pisarzem traktatów wojennych. Nie było w pierwszej połowie XVIII wieku, a więc pomiędzy wojną o sukcesję hiszpańską a wojną o sukcesję austriacką, kampanii wojennej, podczas której zabrakłoby go w szeregach armii hiszpańskiej. Niezwykle lojalny wobec króla i przełożonych, honorowy w każdej sytuacji, przede wszystkim na polu bitwy, a także bardzo pobożny, był markiz de la Mina odzwierciedleniem ideału średniowiecznego rycerza. Monarchii służył do swoich ostatnich dni, pełniąc obowiązki naczelnego dowódcy Katalonii. Jako typowy przedstawiciel hiszpańskiego Oświecenia, dobrze wykształcony i oczytany, sprawdził się także w roli pisarza pamiętników oraz traktatów wojskowych. W związku z tym został Mina włączony przez znawcę osiemnastowiecznego pisarstwa wojennego, M.-R. Garcíę Hurtado do tzw. Rzeczpospolitej uczonych. Był człowiekiem całkowicie poświęconym sprawom wojennym, dlatego jego wspomnienia, co nie dziwi, podporządkowane są kampaniom wojennym i wszelkim kwestiom związanym z prowadzeniem wojny. W taki sposób powstały Reguły wojskowe, obok Wspomnień najważniejszy owoc pisarstwa Miny. Traktat został spisany w latach 50. XVIII wieku, w czasie, gdy autor pełnił funkcję gubernatora Katalonii. Opublikowany został jednak dopiero po śmierci autora, a więc po 1767 r.
  • Item
    Konstanty Zamoyski w kręgu rodziny - kolekcja fotografii I ordynata kozłowieckiego z Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
    (2018-12-05) Widelska, Magdalena
    Niniejsza rozprawa jest monografią zbioru fotografii ordynata kozłowieckiego Konstantego Zamoyskiego. Głównym tematem przedstawień są portrety członków jego rodziny oraz rodów z nimi spokrewnionych. W zbiorze znajdują się również fotografie ważnych osobistości świata polityki, władców europejskich z lat 70. i 80. XIX wieku, przyjaciół Zamoyskiego oraz fotografie o charakterze dokumentalnym, przedstawiającym wnętrza pałacu w Kozłówce oraz ważne uroczystości rodzinne. Jest to obecnie największa, zachowana w oryginalnym ułożeniu kolekcja XIX-wiecznej fotografii, należąca do rodu arystokratycznego w zbiorach muzeów polskich. W oparciu o analizę fotografii udało mi się odtworzyć ważniejsze wydarzenia z życia Konstantego, jego zainteresowania oraz sposób spędzania czasu, czym wzbogaciłam biografię twórcy kolekcji. Na ich podstawie przedstawiłam też charakter zażyłości Zamoyskiego z rodziną Czartoryskich oraz opisałam wiodący temat zbioru - wizerunki krewnych, które zostały ułożone liniami genealogicznymi. W oparciu o zgromadzone portrety przybliżyłam przyczyny doboru postaci, które przez Zamoyskiego określane są mianem „Célébrités”. Wyodrębniłam też fotografie związane z motywem śmierci, który jest ściśle związany z XIX-wieczną obyczajowością i ma charakter czysto dokumentalny. Ponadto przedstawiłam kolekcję jako fragment historii fotografii atelierowej polskiej oraz paryskiej.
  • Item
    Charakterystyka budownictwa sakralnego na terenie guberni radomskiej w latach 1845-1914. Budowa kościoła jako element kształtowania tożsamości narodowej
    (2018-12-10) Rutkowska-Siuda, Daria
    Celem nadrzędnym rozprawy jest próba scharakteryzowania budownictwa sakralnego z terenu guberni radomskiej w latach 1845-1914 na grupie reprezentatywnych realizacji. Z podanego obszaru poddano analizie kościoły murowane, rzymskokatolickie. Według zastosowanej metodologii obiekty podzielone zostały ze względu na charakter działań budowlanych na trzy kategorie: przekształcenia, powiększenia i nowe realizacje. Główne tendencje stylistyczne budownictwa sakralnego oscylowały wokół form czerpiących inspiracje z architektury średniowiecznej. W pracy badany jest wpływ zmieniającej się sytuacji politycznej i społeczno-gospodarczej na prowadzenie prac budowlanych przy obiektach sakralnych. Analizie podlega wartościowanie dawnych zabytków i nowo wznoszonych przez ówczesnych parafian. W badaniach uwidacznia się silna łączność zachodząca między ośrodkami - Radomiem i Kielcami oraz Sandomierzem. W obiektach o starym rodowodzie podnoszona jest głównie wartość zabytkowa i historyczna. W dużo mniejszym stopniu artystyczna. Wiąże się to z prowincjonalnym charakterem ich struktur często wymykających się jednoznacznej ocenie formalnej. Trwanie tych obiektów, postrzeganych jako świadków kultury narodowej było jednym z głównych czynników w walce o ich ochronę. W wielu przypadkach sankcjonowało to również podejście do ich restauracji.
  • Item
    Wizerunki histerii. Choroba w kulturze i jej znaczenie dla sporu o naturę ekspresji artystycznej
    (2018-12-12) Skrabek, Aleksandra
    Rozprawa doktorska poświęcona jest zjawisku histerii w kulturze europejskiej począwszy od drugiej połowy XIX w. Praca jest pomyślana jako studium ukazujące złożoność zjawiska histerii, zarówno jej biologicznego i medycznego podłoża, jak i jej kulturowego, religijnego, społecznego i artystycznego uwikłania i oddziaływania. Jest ona także próbą analizy zjawisk pokrewnych histerii w sztuce i badaniach nad sztuką. Interpretuję histerię z punktu widzenia ekspresji artystycznej i pozaartystycznej w kontekście pytań o genezę i granice dzieła sztuki, znaczenie ekspresji w sztuce i medycynie oraz wpływ wyobrażeń wizualnych na kształtowanie sposobów wyrażania. Problematyka badawcza koncentruje się w obszarze trzech kluczowych dziedzin historycznych: dziejów sztuki, medycyny i teorii ekspresji. Kluczowym zagadnieniem pracy jest interpretacja histerii jako zjawiska wizualnego, tak jak zostało ono zapisane w dokumentacji medycznej szpitala Salpêtrière w kontekście ikonografii medycznej z jednej strony i artystycznych przedstawień opętania i szaleństwa w sztuce europejskiej z drugiej strony. Niniejsza rozprawa doktorska ukazuje przykład oddziaływania sztuki na naukę oraz wpływu nauki na pytania, które stawia sobie historia sztuki, między innymi dotyczące genezy artystycznej ekspresji, statusu XIX-wiecznej fotografii medycznej, czy oceny faktycznego oddziaływania teorii histerii i podświadomych źródeł tworzenia na teorie artystyczne i sztukę XX i XXI wieku.
  • Item
    Ikonografia św. Wincentego a Paulo z terenów Rzeczypospolitej na tle europejskiej sztuki Zgromadzenia Misji w XVII-XVIII wieku
    (2018-12-13) Wójtowicz, Anna
    Kult św. Wincentego a Paulo rozwijał się w epoce, która była naznaczona znamionami czasów reformy katolickiej. Okres kontrreformacyjnych przemian, publiczne zaakceptowanie kultu Wincentego a Paulo, w istotny sposób oddziaływało na wzrost czci świętego. Ikonografia hagiograficzna dotycząca kanonizowanego, teksty liturgiczne i poetyckie potwierdzają popularną w dobie baroku praktykę pobożności, która w formie wizualnej poprzez sztukę przybliżała postać świętego i jego dzieła. Ikonografia św. Wincentego z XVII i XVIII wieku potwierdza żywy kult francuskiego duchownego, głównie w kręgach księży misjonarzy i sióstr szarytek. W dziejach kształtowania jego wizerunku oba zgromadzenia odegrały kluczową rolę. Należy podkreślić, że w kreowaniu ikonograficznego portretu ważną rolę odegrały sceny z życia Wincentego a Paulo, jego dzieła o charakterze teologicznym i charytatywnym. Rozprawa obejmuje różnorodne spektrum wątków hagiograficznych misjonarskiego duchownego. Zachowane dzieła pozwoliły na wyodrębnienie kilku wiodących grup tematycznych prezentujących sylwetkę Wincentego a Paulo. Pierwszą z nich tworzą wybrane sceny z cyklu kanonizacyjnego. Na drugą składają się portrety, wzorowane na podobiznach świętego zamieszczanych w tekstach hagiograficznych i liturgicznych. Trzecia z grup to przedstawienia grupowe ukazujące Wincentego jako zakonodawcę, wręczającego misjonarzom lub siostrom szarytkom regułę zgromadzenia. Najczęściej obrazowano kaznodzieję podczas głoszenia Słowa Bożego w trakcie misji parafialnych. Ostatni z obszarów tematycznych to, ilustracje wypełnianych przez kapłana z siostrami szarytkami, charytatywnych dzieł miłosierdzia. Każdy z obszarów badawczych, pomimo wspólnej genezy źródłowej, odwołuje się do ukazania nieco odmiennych aspektów działalności pasterskiej francuskiego duchownego oraz różnorodnych sposobów funkcjonowania tych aktywności w świadomości odbiorców. Zakreślony w pracy zakres badań nad problematyką ikonografii Wincentego a Paulo na terenach dawnej Rzeczypospolitej, miał za zadanie zaprezentować i dokonać analizy zachowanych dzieł sztuki, wskazując na czynniki, które wpłynęły na rozwój przedstawień ilustrujących życie i działalność świętego.