„Neminem laede”? Etyczne aspekty pisarstwa Leopolda Tyrmanda

Jaszczak, Piotr

„Neminem laede”? Etyczne aspekty pisarstwa Leopolda Tyrmanda

dc.contributor.author	Jaszczak, Piotr
dc.date.accessioned	2025-02-25T11:47:26Z
dc.date.available	2025-02-25T11:47:26Z
dc.date.issued	2025-02-17
dc.description	Wydział Nauk Humanistycznych, Instytut Literaturoznawstwa; promotor: dr hab. Lech Giemza, prof. KUL
dc.description.abstract	W pierwszym rozdziale dysertacji autor formułuje metodologię pracy z tekstami Leopolda Tyrmanda na podstawie rekonesansu po historii rozumienia pojęcia etyki i jej zadań, decydując się na podejście zogniskowane wokół wartości związanych z relacjami interpersonalnymi. W rozdziale drugim przedmiotem analizy są teksty pisarza wydane w latach 1946-1967 ze wszystkich dziedzin jego działalności pisarskiej. Po przeanalizowaniu materiału autor w rozdziale trzecim stwierdza, że pod względem podstawy etyki Tyrmandowi najbliżej jest do perspektywy deontonomizmu, zaś w kwestii zasady etyki oraz organizujących ją wartości da się zauważyć charakterystyczną tendencję – powolne wycofywanie się bohaterów i narratorów omówionych dzieł z pozycji altruistycznej ku coraz surowszym ocenom komunizmu i jego zwolenników. Innymi słowy: aksjologiczna dominanta współczucia jest wypierana przez głód sprawiedliwości. Jednocześnie autor dysertacji podkreśla, iż w etycznym świecie twórczości Tyrmanda wysoką pozycję zajmują ponadto takie wartości, jak wolność, godność, uczciwość czy lojalność. Druga część rozdziału trzeciego zawiera dociekania na temat kontekstów potencjalnie rzutujących na etyczny projekt utrwalony w dziełach pisarza, spośród których najciekawsze i najbardziej trafne okazały się neotomizm, egzystencjalizm, liberalizm i konserwatyzm, etos rycerski czy twórczość Ernesta Hemingwaya i Josepha Conrada. In the first chapter, the author determines a methodology for working with the texts of Leopold Tyrmand based on a reconnaissance through the history of understanding the concept of ethics and its tasks. Ultimately, the author chooses an approach focused on values connected with interpersonal relations. In the second chapter, the author analyzes Tyrmand's texts (covering all areas of his activity as a writer) published between 1946 and 1967. After that, in the third chapter, the author concludes that in terms of the basis of ethics, Tyrmand is closest to the perspective of deontology, while in terms of the principle of ethics and the values that organize it, there is a characteristic tendency – protagonists and narrators of the discussed works slowly withdraw from an altruistic position towards increasingly harsh assessments of communism and its supporters. In other words: the axiological dominance of compassion is displaced by a hunger for justice. Simultaneously, the author of the dissertation emphasizes that in the ethical world of Tyrmand's work there are other significant values, such as freedom, dignity, honesty and loyalty. The second part of the third chapter contains an inquiry into the contexts potentially molding the ethical project conveyed by Tyrmand's texts, the most interesting and accurate of which were neo-Thomism, existentialism, liberalism and conservatism, the chivalric ethos or the works of Ernest Hemingway and Joseph Conrad.
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12153/8367
dc.language.iso	pl
dc.subject	Tyrmand
dc.subject	etyka
dc.subject	aksjologia
dc.subject	literatura dwudziestego wieku
dc.subject	komunizm
dc.subject	ethics
dc.subject	axiology
dc.subject	literature of the twentieth century
dc.subject	communism
dc.title	„Neminem laede”? Etyczne aspekty pisarstwa Leopolda Tyrmanda
dc.title.alternative	‘Neminem laede?’ The ethical aspects of the writing of Leopold Tyrmand
dc.type	info:eu-repo/semantics/doctoralThesis

Files

Original bundle

Now showing 1 - 1 of 1

Name:: Jaszczak_Piotr_Neminem_laede_Etyczne_aspekty_pisarstwa_Leopolda_Tyrmanda.pdf
Size:: 2.07 MB
Format:: Adobe Portable Document Format
Description:

Download