Rozprawy doktorskie (Jan Paweł II)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/6389

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 5 of 11
  • Item
    The Problem of the Human Person’ Subjectivity in the Anthropological Thought of Karol Wojtyła
    (2024-04-10) Lesomar, Antonius Alex
    This dissertation presents a critical overview of a crucial problem in Karol Wojtyła’s anthropological thought, namely the problem of the human person’s subjectivity. The main objective of research on this problem is to achieve an adequate understanding of Wojtyła’s conception of subjectivity, which will eventually arrive at an adequate understanding of human being. To achieve this goal, there are three main issues that need to be investigated, dissected and presented in this dissertation, including: the manifestation of the subjectivity in the human experience, the principle or cause of human person’s subjectivity, and the significance of Wojtyła’s conception of subjectivity. The achievement of Wojtyła’s conception of subjectivity, through research and review of these main issues mentioned above, is supported and elaborated with the use of metaphysical explanation and phenomenological description method, and equipped with text analysis and historicity method. The metaphysical explanation method addresses the facts given in experience by finding the causes that justify the existence of these facts and their essential contents. These facts are actions of the human person given in experience. This method guarantees the discovery and explanation of the reasons for the facts of human actions. In the context of explaining the problem of subjectivity, it is about something that cannot be reduced, which is nothing but the principle of the subjectivity of the human person. The phenomenological method allows an interpretation and description of the lived experience of the subjectivity of the human person, namely the lived experience of a conscious personal subject and its manifestations in its activities. Meanwhile, through the method of text analysis, Wojtyła’s conception of subjectivity can be discovered, dissected and then reconstructed in this dissertation. And by using the historicity method, the main concepts of subjectivity in the history of philosophy can be extracted and presented in this dissertation. The results of the research presented in this dissertation affirm that Wojtyła understands subjectivity at the level of metaphysics and phenomenology. At the level of metaphysics, man, as a person, is suppositum or the subject of his existence and activities. Here, he appears as an objective autonomous being. At the level of phenomenology, the human person experiences himself as such and therefore he is the subject in the strictly experiential sense. He also experiences his actions as acts of which he himself is the agent. Thanks to consciousness and especially its reflexive function, man appears as a subjective autonomous being who has experience of himself as a subject, which makes his being fully subjective. At this experiential realm, subjectivity is manifested in the moments of reflection, decision and action. In these moments a person is given in experience as a “self” or “I.” In particular, through action, a person fully reveals himself as a subject and agent. The description of the manifestation of human subjectivity leads to the apprehension of a correct understanding of the principle of human subjectivity, namely the person. Regarding this principle and the adequate understanding of man as a person, Wojtyła adhere to the objective Aristotelian-Thomistic view about man. He accept Aristotle’s notion that human being is a rational animal. The Polish philosopher also follow Boethius’ definition of person, persona est individua substantia rationalis naturae, and made it the basis of his theory of the human person. He also adopt St. Thomas Aquinas’ claim that the person is an incommunicabilis subsistentia. However, these objective views are not enough in explaining the uniqueness and richness of the man as a person. Therefore, Wojtyła enriches and expands the objective view of Aristotelian-Thomistic traditions by asserting the lived experience or the subjective experience of man. The Polish thinker asserts that the man-person as suppositum uniquely reveals himself in the performing actions, and realizes and experiences himself as a subject and agent. And through the actions the person can be captured and understood as the subject. As such, the action is a proper dynamism belonging only to the human person, simultaneously is the proper place of the knowledge of the person. In turn, through the analysis of subjectivity leads us to the discovery and understanding of the man as a person with all of his wealth and complexity. It is this personalism that Wojtyła develops based on the metaphysical method supplemented by phenomenology, and his openness in contact with philosophical trends, science and especially theology. Besides that, Wojtyła’s personalist conception of subjectivity also displays significant consequences for anthropology, ethics, social life and culture. All of these exhibit the specificity of Wojtyła’s conception of subjectivity in his anthropological thought, which I present in this dissertation. Niniejsza rozprawa przedstawia krytyczne spojrzenie na kluczowy problem antropologicznej myśli Karola Wojtyły, jakim jest problem podmiotowości osoby ludzkiej. Głównym celem badań nad tym problemem jest doprowadzenie do adekwatnego zrozumienia Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości, co ostatecznie doprowadzi do adekwatnego zrozumienia istoty ludzkiej. Aby osiągnąć ten cel, w rozprawie należy zbadać, przeanalizować i przedstawić trzy główne zagadnienia, w tym: przejawy podmiotowości w doświadczeniu człowieka, zasady względnie przyczyny podmiotowości osoby ludzkiej oraz znaczenie Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości. Osiągnięcie Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości, poprzez badanie i przegląd wyżej wymienionych głównych zagadnień, jest wspierane i rozwijane metodą wyjaśniania metafizycznego i opisu fenomenologicznego oraz oparte na analizie tekstu i metodzie historyzmu. Metafizyczna metoda wyjaśniania odnosi się do faktów danych w doświadczeniu i polega na poszukiwaniu przyczyn, które uzasadniają istnienie tych faktów i ich istotną treść. Te fakty to działania osoby ludzkiej dane w doświadczeniu. Metoda ta gwarantuje zatem odkrycie i wyjaśnienie przyczyn faktów ludzkich działań. W kontekście wyjaśnienia problemu podmiotowości chodzi o coś, czego nie można zredukować, co jest niczym innym jak zasadą podmiotowości osoby ludzkiej. Metoda fenomenologiczna pozwala na interpretację i opis przeżywanego doświadczenia podmiotowości osoby ludzkiej, czyli przeżywanego doświadczenia świadomego podmiotu osobowego i jego przejawów we właściwych mu działaniach. Metoda analizy tekstu wykorzystywana jest do odkrycia, analizy, a następnie zrekonstruowania Wojtyły rozumienia podmiotowości osoby ludzkiej, podczas gdy metoda historyzmu ma na celu wydobycie i przedstawienie ujęcia Wojtyły na tle głównych koncepcji podmiotowości w historii filozofii. Przedstawione w rozprawie wyniki badań potwierdzają, że Wojtyła pojmuje podmiotowość na poziomie metafizyki i fenomenologii. Na poziomie metafizyki człowiek jako osoba stanowi suppositum, czyli podmiot swojego istnienia i działania, skutkiem czego jawi się jako obiektywna i autonomiczna istota. Na poziomie fenomenologii osoba ludzka doświadcza siebie jako takiej, a zatem jest podmiotem w sensie stricte empirycznym. Doświadcza także swoich czynów jako aktów, których sam jest sprawcą. Dzięki świadomości, a zwłaszcza jej funkcji refleksyjnej, człowiek doświadcza włanej bytowej autonomii, co czyni jego bycie w pełni podmiotowym. W tej sferze doświadczenia podmiotowość przejawia się w aktach refleksji, decyzji i działania. W tych momentach osoba jest dana w doświadczeniu jako „ja”. W szczególności poprzez działanie osoba w pełni objawia się jako podmiot i sprawca. Opis przejawów podmiotowości człowieka prowadzi do uchwycenia właściwego rozumienia zasady podmiotowości człowieka, jaką jest osoba. Odnosząc się do tej zasady i adekwatnego rozumienia człowieka jako osoby, Wojtyła uwzględnia obiektywne arystotelesowsko-tomistyczne stanowisko na temat człowieka. Akceptuje pogląd Arystotelesa, odwołujący się do kluczowej roli rozumności, jak też podąża za Boecjuszową definicją osoby persona est individua substantia rationalis naturae, z której uczynił podstawę swojej teorii osoby ludzkiej. Przyjmuje również twierdzenie św. Tomasza z Akwinu, że osoba jest incommunicabilis subsistentia. Te obiektywne poglądy nie wystarczają jednak do wyjaśnienia wyjątkowości i bogactwa człowieka jako osoby. Dlatego Wojtyła wzbogaca i poszerza obiektywne spojrzenie na ludzką osobę w tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, poddając analizie przeżyte, czyli subiektywne doświadczenie człowieka. Polski myśliciel twierdzi, że człowiek-osoba jako suppositum w sposób niepowtarzalny objawia się w sprawianiu czynu, w którym realizuje i doświadcza siebie jako podmiotu i sprawcy. Jedynie poprzez analizę czynu osoba może zostać uchwycona i zrozumiana jako podmiot. Jako taki, czyn jest właściwym dynamizmem należącym tylko do osoby ludzkiej, jednocześnie będąc właściwym miejscem poznania osoby. Z tego względu analiza podmiotowości prowadzi do odkrycia i zrozumienia człowieka jako osoby z całym jej bogactwem i złożonością. Tego rodzaju personalizm Wojtyła rozwija w oparciu o metodę metafizyczną uzupełnioną fenomenologią i otwartość na inne nurty filozoficzne, naukę, a zwłaszcza teologię. Poza tym personalistyczna koncepcja podmiotowości Wojtyły ma również istotne konsekwencje dla antropologii, etyki, życia społecznego i kultury. Wszystko to ukazuje specyfikę koncepcji podmiotowości Wojtyły w jego myśli antropologicznej, którą przedstawiam w tej rozprawie.
  • Item
    Istota człowieka w świetle dociekań Karola Wojtyły. Studium z Antropologii Filozofii
    (2023-12-06) Jałocho-Palicka, Małgorzata
    Celem niniejszej rozprawy było wszechstronne omówienie istoty człowieka w świetle filozoficznych dociekań Karola Wojtyły – św. Jana Pawła II; jednocześnie podjęto próbę ukazania, że jego ujęcie istoty człowieka leży u podstaw wszystkich podejmowanych przez niego rozważań o osobie ludzkiej i ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia personalistycznej antropologii filozoficznej oraz opartej na niej etyki. Wojtyła buduje swą teorię istoty człowieka w oparciu o kategorię „substancji”, odkrytą przez Arystotelesa i opracowaną na nowo przez św. Tomasza z Akwinu i tomistów. Oznacza to egzystencjalne ujęcie istoty jako istniejącej realnie, konkretnie i jednostkowo; takie ujęcie istoty oddane jest przez złożenie „substancja-istota”, w którym pierwszy człon („substancja”) dotyczy konkretnego wsobnego istnienia (existentia per se) danego bytu substancjalnego, a drugi człon („istota”) wskazuje na, realnie istniejącą pod tym istnieniem, treść decydującą o tym, czym ten byt jest: czy jest człowiekiem, kotem czy psem. Jednostkowy „byt-substancja-istota” jest samodzielnym bytem-podmiotem w odróżnieniu od jego właściwości, zwanych w tomizmie „przypadłościami”, które nie istnieją samodzielnie, lecz są zapodmiotowane w tym bycie; i tak, na przykład, ludzka świadomość nie jest jakimś samodzielnym bytem-podmiotem poznania, lecz jest „właściwością-przypadłością” zapodmiotowaną w konkretnie istniejącym człowieku (Janie, Ewie itd.). Zauważając to, Wojtyła przeciwstawia się charakterystycznej dla „filozofii świadomości” absolutyzacji świadomości; taka procedura czyni „istotą” człowieka jego właściwość-przypadłość, jaką jest świadomość. The aim of this dissertation was a comprehensive discussion of the essence of man in light philosophical investigations of Karol Wojtyla - Saint John Paul II; at the same time an attempt was made showing that his approach to the essence of man lies at the basis of all undertaken by it considers the human person and is crucial for understanding the personalist philosophical anthropology and ethics based on it. Wojtyla builds his theory of the essence of man based on the category of "substance”, discovered by Aristotle and reworked by Saint. Thomas Aquinas and the Thomists. This means an existential approach to being as existing in reality, concretely and individually; such an approach to essence is expressed by the compound "substance-essence”, in which the first element (“substance”) refers to the specific innate existence (existentia per se) of a given being substantial, and the second part ("essence”) indicates the substance that actually exists beneath this existence, content that determines what this entity is: whether it is a human, a cat or a dog. The individual "being­ substance-essence” is an independent being­ subject as opposed to its properties, called "accidents" in Thomism, which do not exist independently, but they are subjected in this being; and so, for example, human consciousness is not some an independent entity-subject of cognition, but is a "property­ accident" subjectified in a concretely existing human being (John, Eve, etc.). Noticing this, Wojtyla opposes the absolutization typical of the "philosophy of consciousness", awareness; such a procedure makes the "essence" of a person his property-accident that he is awareness.
  • Item
    Komunijny wymiar miłości małżeńskiej w świetle nauczania Jana Pawła II. Studium teologicznomoralne
    (2023-11-28) Iwanicki, Wojciech
    Zgodnie z tytułem, przedmiotem badawczym jest komunijny wymiar miłości, jaka łączy małżonków. Podstawowy problem pracy można wyrazić pytaniami: Na czym polega komunijny wymiar życia małżeńskiego? W jaki sposób w życiu małżeńskim jest budowana i utrwalana komunia międzyosobowa? Podstawowym źródłem badawczym jest nauczanie Jana Pawła II, zaś podstawowe opracowania to publikacje z zakresu teologii moralnej. Autorami, których dzieła odegrały szczególne znaczenie, są: J. Nagórny, K. Jeżyna, M. Pokrywka, P. Morciniec. W badaniach wykorzystano metody przeznaczone do analizy tekstu, czyli metodę analizy krytycznej, kontekstualnej, porównawczej i historyczno-krytycznej. Rozdział pierwszy to antropologiczno- teologiczny fundament podejmowanej refleksji. Mowa jest tu o społecznej naturze człowieka i o communio personarum, która w życiu doczesnym najpełniej może się zrealizować w małżeństwie. Do filarów małżeństwa chrześcijańskiego należą: miłość, dialog i sakramentalność. Drugi rozdział to szczegółowy opis trendów społecznych i prądów myślowych, z którymi współcześni małżonkowie muszą się mierzyć. Rozdział trzeci to efekt swoistego zderzenia się treści pierwszego i drugiego. Opisane tu kwestie to elementy komunijnego wymiaru życia małżeńskiego, które ten wymiar objawiają oraz wzmacniają. Są to: komunikacja, wierność, życie płciowe, upomnienie i przebaczenie. According to the title, the research subject of the dissertation is the communion dimension of love that unites spouses. The basic problem of the dissertation is expressed by the questions: What is the communion dimension of married life? How is interpersonal communion built and preserved in married life? The main research source is the teaching of John Paul II, and the basic studies are publications in the field of moral theology. Authors whose works are of particular importance are: J. Nagórny, K. Jeżyna, M. Pokrywka, P. Morciniec. The research used methods intended for text analysis: critical, contextual, comparative and historical-critical analysis methods. The first chapter is the anthropological and theological foundation of the reflection. We are talking here about the social nature of man and communio personarum, which in earthly life can be most fully realized in marriage. The pillars of Christian marriage include: love, dialogue and sacramentality. The second chapter is a detailed description of social trends and currents of thought that modern spouses have to face. The third chapter is the result of a kind of collision of the contents of the first and second. The issues described here are elements of the communion dimension of married life, which reveal and strengthen this dimension. These are communication, fidelity, sexual life, admonition and forgiveness.
  • Item
    Wzory osobowe w nauczaniu Jana Pawła II. Studium katechetyczne
    (2020-09-25) Karaś, Szczepan Sylwester
    Temat pracy został wybrany w związku z faktem, iż w dzisiejszej kulturze zdominowanej przez technikę jest coraz więcej różnych form smutku i samotności, w które popadają szczególnie ludzie młodzi. Dlatego w pracy zostały wskazane wzory osobowe zaproponowane przez Jana Pawła II. W jego opinii ich naśladowanie może prowadzić do ukształtowania nowego człowieka i chrześcijan. Problem badawczy dotyczący tego, jak wzory osobowe mogą przyczynić się do ulepszenia procesu katechetycznego został rozwiązany w czterech rozdziałach. W pierwszym rozdziale zaprezentowano wzory osobowe oparte na Biblii i Katechizmie Kościoła Katolickiego. W drugim rozdziale ukazano Trójjedynego Boga, który jest najdoskonalszym wzorem osobowym oraz Maryję i wybranych świętych. W trzecim rozdziale wskazano na miejsce wzorów osobowych w strukturze katechezy oraz na ich symboliczne oraz integracyjne znaczenie. W czwartym rozdziale nakreślona została wizja wzoru osobowego w kontekście zagrożeń katechetycznych. Niniejsza praca wpisała się w refleksję nad personalnym wymiarem katechizacji, dlatego udało się wykazać, że dla współczesnej katechizacji jest wyznaczony stabilny program, który koncentruje się wokół wzoru osobowego Chrystusa i dokonaniach osób świętych. Rolę dorastania do bycia wzorem osobowym mogą także podjąć wszyscy ochrzczeni. Postawiony w pracy problem badawczy udało się rozwiązać poprzez zastosowanie metody analizy i interpretacji tekstów źródłowych oraz metody syntezy.
  • Item
    Wyjątkowy charakter chrześcijaństwa w ujęciu papieża Jana Pawła II
    (2020-09-29) Drapak, Igor
    Celem niniejszej rozprawy doktorskiej jest przedstawienie myśli papieża na temat roli i znaczenia chrześcijaństwa oraz innych religii w kwestii poznania Boga i zbawienia człowieka, ukazanie religii chrześcijańskiej jako uprzywilejowanego środka spotkania z Bogiem, podanie syntezy nauczania Jana Pawła II na temat absolutności i wyjątkowości Osoby Chrystusa, nieprzekraczalnego charakteru Objawienia, jedyności i powszechności zbawienia w Jezusie oraz Kościoła jako powszechnego sakramentu zbawienia. Wyjątkowy charakter chrześcijaństwa jako świadka definitywnego objawienia w Jezusie Chrystusie, wynika z wyjątkowości i absolutności Jego osoby, dzieła i wydarzenia. O wyjątkowym charakterze chrześcijaństwa decyduje pełnia Bożego Objawienia zrealizowanego w Jezusie Chrystusie. Owa pełnia Chrystusowego objawienia wyraża się również w tym, że Chrystus jest samym Objawieniem; przedmiotem objawieniem, jak i jego podmiotem. Według nauczania papieskiego możemy powiedzieć, że istnieje jeden plan Boży, jedna ekonomia zbawcza, których centrum jest Jezus Chrystus, zjednoczony przez Wcielenia z każdym człowiekiem. On jest jedynym i powszechnym Pośrednikiem zbawienia i Odkupicielem całej ludzkości. W tym kontekście Kościół, założony bezpośrednio przez Chrystusa przyjmuje rolę kontynuatora Jego dzieła zbawczego, które wykonuje poprzez ciągłe działanie Ducha Świętego. Niniejsza dysertacja ma także znaczenie praktyczne dla właściwej formacji wiernych na temat rozumienia wyjątkowego charakteru chrześcijaństwa i przeciwstawiania się relatywizmowi religijnemu.