Studia Prawnicze KUL, 2023, nr 1

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4895

Browse

Browsing Studia Prawnicze KUL, 2023, nr 1 by Title

Now showing 1 - 20 of 21
  • Item
    Autonomia woli w stosunkach cywilnoprawnych ze szczególnym uwzględnieniem umów konsumenckich
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Haponiuk, Dorota
    Tekst prezentuje znaczenie i funkcje jednej z podstawowych zasad prawa cywilnego, jaką jest autonomia woli stron. Artykuł wskazuje obecne przemiany tej zasady prawa, służące odchodzeniu od czysto formalnego założenia gwarantującego w równym stopniu wpływ na kształtowanie treści stosunków prawnych, zwłaszcza w obrocie masowym, gdzie aktualnie jest ona najbardziej narażona na utratę swojego znaczenia. Zwrócono uwagę przede wszystkim na zmiany ilościowe i jakościowe jej zastosowania. Ponadto dokonano analizy przemian w podejściu prawodawcy do kształtowania autonomii woli podmiotów prywatnych. Oprócz opisania charakteru prawnego autonomii, wskazano współczesne funkcje autonomii woli oraz jej związek z zasadą równości. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniu współczesnego znaczenia autonomii woli na przykładzie umowy konsumenckiej i wiążącej się z tym pozorności swobody umów. Rozważania oparto głównie na metodzie empirycznej. Kluczową konkluzją jest spostrzeżenie na temat obecnych oczekiwań w sto­sunku do autonomii woli. Zaobserwowano również kryzys relacji między zasadą autonomii woli stron stosunku prawnego a zasadą równości (pochodną autonomii).
  • Item
  • Item
    Consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti – Rozdział IV
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kulawiak-Cyrankowska, Joanna; Dziedzic, Bartłomiej; Lindner, Maria; Melka, Grzegorz
  • Item
  • Item
    Forgery of artists’ signatures on paintings or print from the perspective of Polish law
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Rybak-Karkosz, Olivia
    The protection granted by law to art buyers ensures safe trade and confidence in the art market. It is also a crucial factor whenever a purchased piece turns out to be a forgery. Having a single legal act instead of various provisions spread across many of them is essential for the judiciary because it enables the correct legal qualification of the perpetrator’s action. Unfortunately, Polish legislation lacks a regulation that would directly penalize the forgery of an artist’s signature. This is a crucial issue because a signature is one of the elements verified during complex analyses that aim to establish the authenticity of an art piece. However, a signature is deemed to be separate from the art piece itself. Its authenticity does not mean that the whole artwork is authen­tic. There have been cases where authentic paintings or prints have been marked with fake signatures (placed, for instance, by the artist’s family member to confirm the authorship), and the affixing of an authentic signature on a forged painting or print is also within the realm of possibility. This proves the importance of considering a signature and an art piece to be two separate items. This paper aims to establish the most suitable regulation for signature forgery to provide a universal penalization. The methodology analysed legal acts that penalize forged trademarks, identification labels and logos. However, as established in the paper, the Industrial Property Law and Act on Fair Trading do not apply to contemporary artistic creativity. The reason is that a signature would have to be registered in the Patent Office of the Republic of Poland as a trademark. As such, in the author’s opin­ion, Article 306 of the Polish Criminal Code would be the most suitable option. It offers universal protection – if we deem a signature to be a standalone identification label. Nonetheless, this is merely a placeholder solution and the author proposes the implementation of a regulation that would directly penalize the forgery of an artist’s signature. The Dutch or French rules could be used as a model in this regard.
  • Item
    Funkcja ochronna prawa pracy a penalizacja naruszeń praw pracowników
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Matuszak, Michał
    Funkcja ochronna prawa pracy jest kluczowa i niemalże konstrukcyjna dla istnienia stosunku pra­cy. W celu skutecznego nałożenia obowiązków na pracodawców ustawodawca wprowadził sankcje – zarówno wykroczeniowe, jak i karne. Artykuł przynosi odpowiedź na pytanie, czy katalog przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową zapewnia realizację funkcji ochronnej prawa pracy oraz czy – pośrednio lub bezpośrednio – wpływa pozytywnie, czy też negatywnie na przestrzeganie przez pracodawców obowiąz­ków względem pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową. Wprowadzenie sankcji karnych w prawie pracy pełni funkcję ochronną, niemniej tą samą funkcję pełnią również te przepisy, które polegają na prewencyjnym minimalizowaniu występowania potencjalnych konfliktów w miejscu pracy, gdyż często unikanie konfliktów chroni pracownika lepiej niż nawet dotkliwe sankcje pokonfliktowe.
  • Item
    Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2021 r., I KZP 5/21
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Smarzewski, Marek
    W komentowanej uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że nie popełnia przestępstwa z art. 233 § 1a Kodeksu karnego świadek, który składa fałszywe zeznanie z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną, jeżeli – realizując prawo do obrony – zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, nie wyczerpując jednocześnie swoim zachowaniem znamion czynu zabronionego określonego w innym przepisie ustawy. W doktrynie i w orzecznic­twie słusznie przyjmuje się, że prawo do obrony to prawo do obrony człowieka, a nie jego statusu w postępo­waniu karnym. Prawo to obejmuje zatem nie tylko wyjaśnienia, lecz także zeznania składane przez oskarżonego w toku postępowania. Podejście do art. 233 § 1a K.k., zgodne z tezą wyrażoną w uchwale, urealnia prawo spraw­cy czynu zabronionego do obrony, chroniąc go przed samooskarżeniem również jako świadka.
  • Item
    Kategoria „wartości chrześcijańskich” w polskim orzecznictwie
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Maroń, Grzegorz
    Przedmiotem artykułu jest problematyka bezpośrednich odniesień do wartości chrześcijańskich w uzasadnieniach judykatów polskich sądów. Za cel opracowania postawiono zrekonstruowanie sposobu posługiwania się niniejszą kategorią wartości w sądowej argumentacji. Tak określone zamierzenie badawcze zrealizowano poprzez kwalitatywne studium tekstów wyroków i postanowień rodzimych sądów zgromadzonych w bazie Systemu Informacji Prawnej LEX. Analiza orzecznictwa pozwoliła na sformułowanie kilku głównych wniosków. Po pierwsze, krytycznie odniesiono się do redukowania przez Trybunał Konstytucyjny wartości chrześcijańskich do uniwer­salnych zasad etycznych. Po drugie, wyrażono przekonanie, że realizacja celów eksplanacyjnych i perswazyjnych uzasadnienia orzeczenia wymaga konkretyzacji wartości chrześcijańskich przez sądy. Po trzecie, stwierdzona niechęć polskich sądów przed szerszym wyraźnym powoływaniem się na wartości chrześcijańskie w wyrokach i postanowieniach stoi w sprzeczności ze stanem rzeczy, w którym wartości te wciąż w istotnym stopniu naznaczają aksjologię polskiego porządku prawnego, pomimo zachodzących procesów laicyzacyjnych.
  • Item
    Konstrukcja prawna wynalazku biotechnologicznego w obliczu przesłanki wynalazczości
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Moniczewski, Karol Marek
    Przedmiotem artykułu jest problematyka znaczenia i wpływu poziomu wynalazczego na możliwość objęcia ochroną patentową wynalazku biotechnologicznego. Tematyka ta nie została w piśmiennictwie polskim wystarczająco omówiona, a jej doniosłość jest bez wątpienia bardzo wysoka, szczególnie ze względu na systematycznie rosnące znaczenie biotechnologii w nauce. Artykuł stanowi próbę poddania pod dyskusję zasadności posługiwania się przesłanką poziomu wynalazczego względem wynalazku biotechnologicznego. W tekście posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, w szczególności w postaci wykładni odpowiednich regulacji oraz analizy piśmiennictwa.
  • Item
    Ks. Wojciech Góralski, „Iudicis est ius dicere … Wykluczenie nierozerwalności małżeństwa (kan. 1101 § 2 KPK) w najnowszym orzecznictwie Roty Rzymskiej (2018-2021)”
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Sztychmiler, Ryszard
    Recenzja książki: Ks. Wojciech Góralski, "Iudicis est ius dicere… Wykluczenie nierozerwalności małżeństwa (kan. 1101 § 2 KPK) w najnowszym orzecznictwie Roty Rzymskiej (2018–2021)", Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 2022, ss. 248.
  • Item
    "Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia", red. Maciej Jońca, C.H. Beck, Warszawa 2022, ss. 327
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Zalewski, Bartosz
    Recenzja książki: "Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia", red. Maciej Jońca, C.H. Beck, Warszawa 2022, ss. 327.
  • Item
  • Item
    Postępowanie cywilne jako przedmiot badania ekonomicznej analizy prawa – zagadnienia wybrane, możliwości i problemy wynikające ze stosowania ekonomicznej analizy prawa
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kopacki, Marcin
    Prawo zawsze wykazywało związki z ekonomią, jednak badania nad efektywnością samego prawa prowadzi się od niedawna. Dopiero w latach 60. XX w. wykształciła się szkoła ekonomicznej analizy prawa, której zadaniem jest badanie prawa pod kątem efektywności ekonomicznej. Zgodnie z koncepcją R. Cootera i T. Ulena celem postępowania sądowego jest minimalizacja kosztów społecznych. Przyjęcie tego zamierzenia pozwala spojrzeć na postępowanie cywilne z innej perspektywy i inaczej ocenić instytucje prawne. Metodą ekonomicznej analizy prawa można zbadać zarówno postępowanie procesowe, jak i nieprocesowe. Badanie prawa przy użyciu ekonomicznej analizy prawa nie prowadzi do wyciągnięcia sprzecznych wniosków, lecz do uzyskania komplementarnego i rzeczywistego obrazu obowiązującego prawa. Jednocześnie ekonomiczna analiza prawa pozwala określać kierunki w dążeniu do lepszego prawa. W zakresie prowadzonych badań ekonomicznej analizy postępowania cywilnego nieodzownym elementem powinno być uwzględnienie metod ADR. Metoda ta nie jest jednak metodą prostą i wymaga odpowiednich matematycznych zdolności; ich brak zafałszuje obraz prawa.
  • Item
    Postępowanie względem osoby stosującej przemoc w rodzinie w Kodeksie postępowania cywilnego
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Woś, Paulina
    Artykuł stanowi analizę nowelizacji z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 30 listopada 2020 r., wprowadzając instytucjo­nalne mechanizmy walki z przemocą w rodzinie. Celem wprowadzonych regulacji jest ochrona osoby doświadcza­jącej przemocy poprzez wprowadzenie kompleksowych rozwiązań pozwalających na szybkie odizolowanie osoby dotkniętej przemocą od osoby stosującej przemoc w sytuacjach, gdy stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia do­mowników. Realizacja tego celu jest możliwa dzięki wprowadzeniu nowych instrumentów prawnych – środków izo­lacyjnych natychmiastowego zastosowania chroniących ofiary przemocy w rodzinie (nakaz opuszczenia mieszkania oraz zakaz zbliżania się), a także poprzez usprawnienie postępowania cywilnego i ograniczenie zjawiska przedłużania toczących się postępowań w sprawach odseparowania osoby dotkniętej przemocą od osoby tę przemoc stosującej.
  • Item
    Prawne aspekty działalności kół gospodyń wiejskich
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Lis, Artur
    Przedmiotem artykułu jest analiza formalno-prawnych aspektów funkcjonowania kół gospodyń wiejskich w Polsce. Celami szczegółowymi są m.in. zaprezentowanie formy organizacyjnej, zakresu działalności, statutu, procedury złożenia wniosku o wpis koła do rejestru, pomocy finansowej z budżetu państwa, nadzoru nad jego działalnością. W artykule omówiono różne formy prawne funkcjonowania KGW oraz zmiany wynikające z wejścia w życie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich. Wykorzystano metodę dogma­tyczną uzupełnioną przez metodę historycznoprawną.
  • Item
    Prawo wiernych do wyrażania wobec pasterzy Kościoła swoich potrzeb i życzeń (kan. 212 § 2 KPK)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Adamczyk, Jerzy
    Przedmiotem artykułu są prawa wiernych Kościoła katolickiego do wyrażania potrzeb i życzeń wobec pasterzy. Rodzą one po stronie pasterzy prawny obowiązek odpowiedzi na petycję. Prawo petycji posiadają wszyscy wierni: duchowni i świeccy. W pierwszej części artykułu ukazano źródła prawa wiernych do petycji, którymi są dokumenty Soboru Watykańskiego II. W części drugiej przedstawiono podmiot i adresatów prawa petycji, natomiast część trzecia została poświęcona problematyce sposobu wyrażania petycji i jej zakresu treściowego.
  • Item
    Terminy zawite w prawie filiacyjnym – uwagi w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 2019 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Łączkowska-Porawska, Małgorzata
    Artykuł dotyczy terminów zawitych na zaprzeczenie błędnie ustalonego macierzyństwa lub ojco­stwa przewidzianych w polskim Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Regulacja w tym zakresie stanowi próbę po­godzenia w postępowaniach o ustalenie pochodzenia dziecka zasady prawdy obiektywnej z zasadą stabilności stanu cywilnego. Analizie poddano wyroki Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niekonstytucyjność obowią­zujących do niedawna rozwiązań prawnych dotyczących niemożności zaprzeczania pochodzenia po śmierci dzie­cka, jak i sposobu obliczania terminu na zaprzeczenie pochodzenia dla pełnoletniego dziecka. Omówione zostały także dwie nowelizacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dokonane w 2019 r. Zmianę przepisów oceniono po­zytywnie, choć zwrócono również uwagę na rozwiązania budzące wątpliwości i zgłoszono wnioski de lege ferenda.
  • Item
  • Item
    W poszukiwaniu istoty „szczególnej zuchwałości” kradzieży – perspektywa historycznoprawna oraz jej współczesne implikacje
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kania-Chramęga, Agnieszka
    Niniejsze opracowanie zostało poświęcone rozpoznaniu istoty „szczególnej zuchwałości”, która w przeszłości znamionowała i de lege lata znamionuje „nowy” (kwalifikowany) typ kradzieży. Pierwsza część podjętych rozważań ma charakter historyczny, eksponujący zasadnicze wątpliwości, jakie towarzyszyły objaśnieniu tego pojęcia na gruncie Kodeksu karnego z 1969 r. Dalszą ich część poświęcono z kolei analizie ustawowej definicji kradzieży szczególnie zuchwałej, która została sformułowana w art. 115 § 9a obowiązującego Kodeksu karnego. Dostrzeżone na płaszczyźnie tej ostatniej regulacji trudności interpretacyjne skłaniają do zastanowienia się, czy wszelkie próby definiowania pojęcia, które ze swej natury jest w całości „płynne”, przyniosą spodziewane rezultaty poznawcze. Na tle niniejszych wątpliwości zrodziły się uzasadnione obawy, czy art. 278a K.k. jest (de facto m.in.) zgodny z zasadą nullum crimen sine lege (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP), a precyzując, z postulatem nullum crimen sine lege certa.
  • Item
    Zakaz dyskryminacji genetycznej w prawie międzynarodowym publicznym
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kofin-Brończyk, Klaudia
    Dyskryminacja genetyczna oznacza traktowanie kogoś w odmienny sposób ze względu na jego cechy genetyczne, które pozwalają stwierdzić, jakie predyspozycje zdrowotne ma człowiek. Przykładem jest genetyczne uwarunkowanie do zapadnięcia na chorobę Huntingtona czy ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Z punktu widzenia prawa pojawia się ważny problem: czy wiedza o danych genetycznych może być wykorzystana w sposób, który będzie dyskryminował jednostkę? Przykładowo problem ten może polegać na tym, że ubezpieczyciel odmó­wi zawarcia z nami umowy dotyczącej ubezpieczenia na życie lub podwyższy naszą składkę. Pierwszą metodą badawczą jest analiza dogmatyczna, która obejmuje dwa elementy: metodę ilościową i jakościową przeprowadzenia inwentaryzacji prawa międzynarodowego oraz metodę prawnodogmatyczną, tj. krytyczną analizę literatury i orzecznictwa. Drugą metodą badawczą jest analiza prawnoporównawcza, która ma na celu porównanie regulacji występujących w uniwersalnym oraz regionalnym systemie praw człowieka. Celem niniejszego artykułu jest zbadanie, na ile kwestia zakazu dyskryminacji genetycznej jest uregulowa-na w prawie międzynarodowym publicznym. Dlaczego dyskryminacja genetyczna powinna być wyróżniona na tle ogólnych norm dyskryminacyjnych? Wiele aktów prawnych (np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka) zawiera ogólne normy antydyskryminacyjne. Przykłady dyskryminacji genetycznej wskazują jednak, że obecnie istniejące regulacje mogą okazać się niewystarczające. Artykuł jest także próbą odpowiedzi na pytanie, czym jest dyskryminacja genetyczna.