Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2016, Tom 59, Nr 4
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2016, Tom 59, Nr 4 by Title
Now showing 1 - 10 of 10
Results Per Page
Sort Options
- ItemBezpieczeństwo kulturowe a obecność i/lub eliminacja religii w polskim kanonie kultury(Wydawnictwo KUL, 2016) Tułowiecki, DariuszReligia chrześcijańska jest czynnikiem współtworzącym polską kulturę narodową. historii dziejach Polski chrześcijaństwo łacińskie stanowiło inspirację dla budowania społecznych struktur, odniesień między ludźmi, nadawało tożsamość poszczególnym jednostkom i narodowi, stanowiło inspirację dla twórców. W obecnym czasie, gdy bezpieczeństwo narodowe nie jest ograniczane wyłącznie do stanu braku wojny, ważne jest studium nad bezpieczeństwem kulturowym narodu i państwa. Dlatego istotne jest wyodrębnienie trzonu kultury narodowej i zabezpieczenie go, jako składnika tożsamości państwa-narodu. The Christian religion is a factor in the co-creating of the Polish national culture. Throughout the history of Poland Latin Christianity was the inspiration for the building of social structures, for references between people. It gave identity to singular individuals and the nation, was the inspiration for authors. At the present time, when national security is not limited only to the state of the absence of war, it is important to study the cultural safety of nation and state. That is why it is important to isolate the stem of the national culture and to secure it, as a component of the identity of the nation-state.
- ItemDuchowość w kulturze ponowoczesnej(Wydawnictwo KUL, 2016) Wargacki, Stanisław A.Celem artykułu jest nakreślenie roli, jaką duchowość pełni w ponowoczesnej kulturze. Pojęcie duchowości w ostatnich latach stało się intensywnie zgłębianym przedmiotem badań różnych dyscyplin naukowych, często niezwiązanych z teologią. Duchowość, jako kategoria analityczna, weszła do arsenału pojęć socjologii religii, do tego stopnia, że mówi się o wyłanianiu się nowej subdyscypliny, zwanej socjologią duchowości. Duchowość, w dużej mierze za sprawą ruchu New Age, oddzielana jest od zinstytucjonalizowanej religii i jest łączona z indywidualnymi doświadczeniami jednostki. W artykule analizowane są takie zagadnienia jak: pojęcie duchowości i jego droga do dyskursu naukowego; związki religii i duchowości oraz rola i znaczenie duchowość w obliczu wyzwań i zagrożeń XXI wieku. Duchowość w ponowoczesności w pewnym sensie stała się nowym „świętym baldachimem”, dającym poczucie sensu i bezpieczeństwa w nieustannie zmieniającym się świecie. Co więcej, jest to jedno z kluczowych pojęć dla zrozumienia współczesnego społeczeństwa i kultury. The purpose of the article is to discuss the role spirituality plays in postmodern culture. In recent years, the concept of spirituality has been intensively studied within various different scientific disciplines, often unrelated to theology. Spirituality, as an analytical category entered, the lexicon of concepts related to sociology of religion, to such an extent that we can now talk about the emergence of a new sub-discipline, i.e., sociology of spirituality. Spirituality – thanks largely to the New Age movement – is every so often considered separately from institutionalized religion, and relates to a personal experience of the individual. The article examines such issues as: the concept of spirituality and its path to scientific discourse; relationship between religion and spirituality, and the role of spirituality in the face of challenges and threats of the twenty-first century. Spirituality in postmodernity has become a kind of the new “sacred canopy” that gives a sense of meaning and security to the individual in a constantly changing world. Moreover, it is also one of the most important concepts fundamental to understanding contemporary society and culture.
- ItemFlorian Znaniecki’s sociology of common-sense knowledge – an overview of the problem(Wydawnictwo KUL, 2016) Zemło, MariuszDespite the fact that Florian Znaniecki was adamantly opposed to the sociology of knowledge, he provided many fundamental principles thanks to which he, on academic reflection, had strengthened its position. The following text provided the ideas thanks to which this founding father of sociology enriches the way in which we perceive how knowledge is connected with society. In this fashion we try and discover, the scholar, whose texts are analysed in the article and who brought a constructive research scenario for sociology using the very same approach with which he opposed it. Those who interpret Znaniecki’s views by studying his achievements within the sociology of knowledge mainly focus on his scientific knowledge considering that it was in these fields that he made the greatest discoveries (which is true nonetheless) albeit concluding that other kinds of knowledge do not necessarily find their place in his interests. The main focus of the author of the article however was not concentrated on scientific knowledge but on common sense knowledge with the aim to prove that even for scholars it is meaningful. Through his achievements as per himself, Znaniecki uncovered aspects connected with this kind of knowledge and on the basis of him failing to create a somewhat mutual picture of his sociology of common-sense knowledge. This image was not supposed to be decisive as it was not the intention of the author of the article, but it was supposed to show the defining key points. Given that Znaniecki himself critiqued many sociologists who were involved in the sociology of knowledge, his criticism was strengthened with references made by the author in The social role of the man of knowledge, to the goals of the tradition within the discipline itself to avoid any doubt as to the fact that we are dealing with blurred boundaries in the sociology of knowledge. Above all, it is worth mentioning that all of the key elements mentioned, do not extend beyond the boundaries of sociological interpretation, in spite of Znaniecki’s thinking that through this manner of approach we are dealing with what gives them their unmistakable sociological character. Florian Znaniecki mimo że był zdecydowanym oponentem socjologii wiedzy, poczynił wiele ustaleń, dzięki którym przyczynił się do umocnienia jej pozycji w refleksji naukowej. W niniejszym tekście wyłowiono wątki, dzięki którym klasyk socjologii wzbogaca namysł nad społecznym uwikłaniem wiedzy. W ten sposób starano się dowieść, że uczony, którego teksty poddano analizie realizował konstruktywny scenariusz badawczy dla socjologii wiedzy wbrew nastawieniu, jakie w stosunku do niej eksponował. Interpretatorzy poglądów Znanieckiego, badając jego dorobek związany z socjologią wiedzy, głównie skupiają swoją uwagę na wiedzy naukowej – uznając, że w tym obszarze poczynił największe odkrycia (co jest poniekąd słuszne), lub też, wychodząc z założenia, że inne rodzaje wiedzy niekoniecznie znalazły się w orbicie jego zainteresowań. Natomiast uwaga autora artykułu skupiona została nie na wiedzy naukowej, ale na wiedzy potocznej, celem pokazania, że także i wokół niej namysł uczonego jest znaczący. Z dorobku, jaki po sobie pozostawił Znaniecki, wydobyto aspekty związane z tym rodzajem wiedzy i w oparciu o nie poczyniono próbę zbudowania w miarę spójnego obrazu jego socjologii wiedzy potocznej. Obraz ten nie miał być wyczerpujący, nie było to zamiarem autora opracowania, ale wiodącym celem tekstu było jedynie wskazanie punktów wyznaczających zasadnicze jego dominanty. Z racji, że sam Znaniecki wysuwał wiele zastrzeżeń pod adresem socjologów zajmujących się wiedzą, prowadzony wywód wzmocniono odniesieniami mocującymi podejmowane przez autora Społecznych ról uczonych wątki w tradycji dyscypliny, by nie było wątpliwości, że mamy do czynienia z rozważaniami mieszczącymi się w granicach socjologii wiedzy. Nadto należy dodać, że wszystkie wspomniane dominanty nie wychodziły poza socjologiczne ramy interpretacyjne – wbrew obawom Znanieckiego, że przy tego typu przedsięwzięciach mamy z tym do czynienia – co uprawomocnia ich socjologiczny charakter.
- ItemKapitał społeczny a religijność(Wydawnictwo KUL, 2016) Boguszewski, RafałSocjologiczne badania nad społeczeństwem obywatelskim wskazują na pozytywną zależność pomiędzy religijnością a kapitałem społecznym. Robert Putnam w swojej książce Bowling Alone stwierdza, że wspólnoty oparte na wierze pozostają tak ważnymi rezerwuarami kapitału społecznego w Ameryce. Niniejszy artykuł, w oparciu o wyniki reprezentatywnych badań CBOS, podejmuje analizę zależności pomiędzy religijnością i kapitałem społecznym na gruncie polskim oraz prezentuje wpływ wskaźników zaangażowania religijnego Polaków na ich aktywność społeczną. Sociological research results on civil society suggest a positive correlation between religiosity and social capital. Robert Putnam in his book Bowling Alone states that the faith communities in which people worship together are arguably the single most important repository of social capital in America. This article, based on the results of representative CBOS research, presents the analysis of correlation between religiosity and social capital on the example of Polish society and analyzes the impact of religious commitment of Poles on their social activity.
- ItemMinimalistyczna duchowość jako przykład antykonsumpcjonistycznej duchowości. Perspektywa socjologiczna(Wydawnictwo KUL, 2016) Kasperek, AndrzejW artykule przeprowadzono analizę duchowości osób praktykujących minimalistyczny styl życia. Autor traktuje ten typ duchowości jako przykład nowej duchowości. Podkreśla antykonsumpcjonistyczny charakter minimalizmu, a jednocześnie stara się określić warunki myślenia o możliwości istnienia antykonsumpcjonistycznej duchowości (nowej duchowości) na przykładzie minimalistycznej duchowości. Skupia się na kwestii podobieństw pomiędzy minimalizmem i duchowością minimalistyczną a buddyzmem zen. What is suggested in the article is an analysis of the spirituality of people practicing the minimalist lifestyle. The author treats this type of spirituality as a case of new spirituality. The anti-consumerist nature of minimalism is emphasized in the conducted analyses. At the same time, an attempt is made to specify the conditions for thinking about the possibility of anti-consumerist (new) spirituality exemplified by minimalist spirituality. Special attention is drawn to the issue of similarities between minimalism or minimalist spirituality and Zen Buddhism.
- ItemMłodzież wobec małżeństwa i rodziny. Konteksty kulturowe i religijne(Wydawnictwo KUL, 2016) Świątkiewicz, WojciechW kulturze współczesnej zdaje się dominować przekonanie o konieczności nieustannej i wielokierunkowej zmiany, zatraceniu tożsamości na rzecz transformacji i skrajnej sieciowej decentralizacji. Za specyfikę współczesnych przeobrażeń kulturowych uznaje się szybkie – niespotykane dotąd w historii ludzkości – tempo zmian oraz wielokierunkowość ich aksjologicznych odniesień i symbolicznych interpretacji, co opatruję metaforą aksjologicznej wichrowatości. Doświadczamy kryzysu rodziny jako trwałej grupy społecznej i jako instytucji. Szeroką akceptacją społeczną cieszą się tzw. alternatywne formy małżeństwa i rodziny. Mimo że udane małżeństwo, rodzina, posiadanie dzieci oraz szczęście osobiste ciągle należą do mocno akcentowanych przez młodych Polaków wartości życiowych, zauważa się tendencje do silniejszego eksponowania kategorii szczęścia osobistego, a udane małżeństwo jako deklarowana wartość niekoniecznie wiąże się z oczekiwaniem posiadania dzieci. Co piąty młody Polak twierdzi, że małżeństwo jest instytucją przestarzałą. Powszechne jest w kręgach młodzieżowych przyzwolenie na nieformalne związki jako „próbę sprawdzenia się” lub po prostu styl życia. Małżeństwo jawi się w wyobrażeniach młodzieży jako instytucja bardziej dostosowująca się do indywidualnych, egocentrycznych potrzeb i oczekiwań partnerów niż do oczekiwanych przez społeczeństwo funkcji i ról. Rodzina wyobrażona powinna służyć pogłębianiu intymności, samopoznaniu, samorozwojowi i samospełnianiu się. Banalizacja rozwodów sprawia, że odczuwane deficyty w tym zakresie znajdują szybkie rozwiązania w podejmowaniu decyzji rozwodowych. Skupiające się wokół Kościoła katolickiego ruchy prorodzinne czy legitymizowane chrześcijańską aksjologią ruchy pro life, w dużym stopniu gromadzące też młodzież, tworzą społeczno-kulturowe warunki dla przywrócenia rodzinie jej uprzywilejowanego miejsca w polskim społeczeństwie. Zachowanie i twórczy rozwój polskiej tożsamości kulturowej i religijnej w dużym stopniu zależy od umiejętności odczytania i wpisania przez rodzinę w praktyki życia codziennego narodowych oraz religijnych wartości. The contemporary culture seems to be characterized by a notion of incessant, multidirectional change, a loss of one’s identity for the sake of transformations and extreme forms of networked decentralization. Nowadays, cultural changes are commonly categorized with respect to their historically unparalleled pace as well as the multilateral nature of axiological references and symbolic interpretations, which is referred to as warpedness. Concurrently, one experiences a crisis of the family conceived both as a durable social group and an institution. Alternative forms of marriage and family face widespread social acceptance. Although young Poles are still willing to put a great stress on such existential values as a happy marriage, family, having children, one is able to discern a visible tendency to accentuate personal happiness, and – as far as respondents’ views on the declared values are concerned – a happy marriage is not necessarily correlated with having children. One in five young Poles claims that marriage is an obsolete institution. The youth commonly share a tendency to accept informal relationships as a style of living or simply a way to make sure that a couple gets on well. Likewise, marriage is conceived as an institution which fits more into the partners’ individual, egocentric needs or expectations, than socially prescribed and expected roles or functions. The imagined family should be conducive for rendering a sense of intimacy more profound, as well as for personal self-development and self-actualization. In this context. the trivialization of divorces renders taking rapid divorce-related decisions possible as soon as the aforementioned needs are not fulfilled. Having been united around the Roman Catholic Church, diverse pro-family movements as well as legitimized by the Christian faith pro-life youth movements are at place to give rise to sociocultural conditions for bringing back the privileged status of the family in the reality of Polish society. The conservation and further development of the Polish cultural and religious identity is largely dependable upon an ability to recognize and inscribe national and religious values into the practice of everyday life in families.
- ItemRec.: Oblicza współczesnej biedy, red. S. Fel, T. Adamczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015, 243 s.(Wydawnictwo KUL, 2016) Masztalerz, Magdalena
- Item
- ItemReligia i religijność w zsekularyzowanych społeczeństwach(Wydawnictwo KUL, 2016) Mariański, JanuszW niniejszym artykule zaprezentuję sekularyzację jako społeczny kontekst religijności, a następnie opiszę nowe trendy w przemianach religijności, od religijności kościelnej do religijności pozakościelnej i zindywidualizowanej. W ponowoczesnym świecie, w warunkach postępującej sekularyzacji, religijność przybiera rozmaite postaci, przejawia się także w różnych formach duchowości, luźno związanych z religią lub nawet od niej niezależnych. Religijność często staje się „produktem” jednostki, nabiera charakteru procesualnego projektu, nigdy dokończonego, o wymiarach jakby rozproszonych, pomieszanych czy synkretycznych. Ludzie w sprawach religijnych czują się „zmuszeni” do wybierania (tzw. heretycki imperatyw), nie zaś do bezdyskusyjnego przyjmowania obowiązującego modelu religijności The article discusses, in the first place, secularization as a social context of religiosity, and next, the new trends in the transformation of religiosity, namely: religiosity from inside to outside the Church, and individualized religiosity. In the postmodern world, in conditions of growing secularization, religion takes different shapes and manifests itself in various forms of spirituality, loosely connected with religion or even independent of established religion. Religiosity often becomes a “product” of a personal choice, and acquires the character of processual project, somehow never finished, taking diffuse, mixed or syncretic dimensions. People in religious matters feel “forced” to make choices (so called heretical imperative), and not just to accept without question, the current model of religiosity.
- ItemRola rozumu i religii w przestrzeni publicznej - zagrożenia współczesnej agory(Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2016) Adamczyk, TomaszKonflikt między relatywizmem i fundamentalizmem przez wielu socjologów uważany jest za jedno z najważniejszych zjawisk współczesności. Stanowi on zagrożenie dla pokojowego funkcjonowania przestrzeni publicznej. Autor prezentuje stanowiska współczesnych intelektualistów (J. Habermasa, P.L. Bergera, J. Ratzingera), którzy szukają nowych rozwiązań społecznego konsensusu. Artykuł ukazuje znaczenie rozumu i religii w kształtowaniu fundamentu aksjologicznego istotnego dla współczesnej agory.