Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1
* Instytut Filozofii * Kolegium Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistyczno-Społecznych * Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II - Instytut Jana Pawła II * Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu

Browse

Browsing Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy by Subject "analiza filozoficzna"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Z problematyki stosowania logiki w analizie filozoficznej u wybranych przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej
    (2019-06-05) Szprync, Rafał
    Główny problem jaki zostaje podjęty w niniejszej pracy można sprowadzić do następującego pytania: jaki jest główny cel i zakres stosowania logiki w analizach filozoficznych u wybranych przedstawicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej? Jest to pytanie o charakterze poznawczym, którego odpowiedź ma dostarczyć czytelnikowi możliwie szczegółowej wiedzy na temat tego konkretnego zagadnienia. Przez termin analiza filozoficzna rozumie się w pracy przede wszystkim metodę naukową wykorzystywaną przez filozofów analitycznych, którzy dokonując analizy języka potocznego przy użyciu aparatury logicznej, dążą do poznania rzeczywistości pozajęzykowej. Z tej to racji, iż rozumienie na temat analizy filozoficznej nie było takie samo u wszystkich przedstawicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej, rozważania w tej kwestii zostają zawężone w pracy do koncepcji dwóch wybranych myślicieli tego środowiska: Jana Łukasiewicza i Kazimierza Ajdukiewicza. Przedmiotem materialnym jest Łukasiewicza i Ajdukiewicza rozumienie logiki, filozofii i metody analizy. Charakterystyka tego przedmiotu zostaje dokonana w sposób paralelny do okresów twórczości myślicieli, aby uchwycić wszelkie ewentualne zmiany powstałe na skutek ewolucji ich poglądów. Przedmiotem formalnym natomiast, tj. perspektywą w jakiej się ujmuje przedmiot materialny, jest zakres korzystania w analizie problemów filozoficznych z aparatury logicznej, którego to granice, w zależności od koncepcji poszczególnych autorów, były często różne. Metodą stosowaną w pracy jest metoda analizy tekstów źródłowych wybranych myślicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej, wzbogaconych o literaturę pomocniczą, tj. zasadnicze opracowaniazarówno w języku polskim, jak też w języku angielskim. Rozprawie zostały postawione dwa cele: teoretyczny i praktyczny. Teoretycznym celem jest wskazanie głównego powodu wykorzystywania logiki podczas przeprowadzania konkretnych analiz filozoficznych, jak też omówienie zakresu i ewentualnych zalet z tym związanych. Celem praktycznym jest próba uważnego prześledzenia poszczególnych analiz z wyszczególnieniem jej kolejnych etapów. Realizacja tych celów ma przysłużyć się do udzielenia możliwie pełnej odpowiedzi na zagadnienie centralne. W swej strukturze praca posiada osiem rozdziałów, ściśle ze sobą powiązanych tematycznie. Pierwszy rozdział ma charakter ogólny, czy też wprowadzający i dotyczy dwóch kwestii. Po pierwsze charakterystyki podstawowych wyznaczników filozofii analitycznej, którymi są: „analiza”, „język”, „logika” i „obiektywizm”. Po drugie zaś różnych sposobów rozumienia metody analizy na gruncie filozofii analitycznej. Zaproponowana w tej części tematyka jest o tyle istotna dla całości pracy, że szkoła Lwowsko-Warszawska była swego czasu jedynym środowiskiem naukowym, który przyczynił się w istotny sposób do rozwoju właśnie nurtu filozofii analitycznej na gruncie polskim. Kolejne trzy rozdziały dotyczą dorobku J. Łukasiewicza. Omawia się kolejno, jego stanowisko w kwestii filozofii, logiki, a także roli logiki, jaką ta miała pełnić w jego ocenie w analizie zagadnień filozoficznych. Przy okazji Łukasiewicza rozumienia filozofii zwraca się uwagę głównie na jej przedmiot, metodę i cel. Podkreśla się przy tym jego nienaukowy i naukowy sposób pojmowania tej dyscypliny. Co do charakterystyki logiki, konfrontuje się ją w pracy m. in. z takimi poglądami filozoficznymi, jak: pragmatyzm, relatywizm, konwencjonalizm czy nominalizm, chcąc przez to pokazać niezależność logiki względem filozofii.. W części dotyczącej roli logiki, jaką ta powinna spełniać podczas analizy filozoficznej, omawia się szczegółowo cztery sposoby jej użycia, z których to sposobów, w zależności od celu prowadzonej analizy, Łukasiewicz w swej naukowej działalności korzystał: logika jako organon; logika jako meros; logika jako dostarczyciel merytorycznych przesłanek oraz logika jako metodologiczny wzorzec. Następnie, w strukturze pracy podejmuje się zagadnienia z dorobku K. Ajdukiewicza. Podobnie jak było to w przypadku Łukasiewicza, tak jest i tym razem, trzy kolejne rozdziały zawierają odpowiednio charakterystykę Ajdukiewicza podejścia do kwestii filozofii, logiki oraz roli logiki w analizie zagadnień filozoficznych. W kwestii rozumienia filozofii zwraca się uwagę na oryginalne przemyślenia tego autora dotyczące konstrukcji koncepcji języka – stanowiącego bezpośredni przedmiot analizy w nurcie analitycznym, oraz na jego poszukiwania, najbardziej adekwatnej dla języka potocznego, teorii znaczenia. W kwestii rozumienia logiki, także nie brakuje oryginalnych rozwiązań tego autora, chociażby w zakresie sposobów definiowania; sposobów klasyfikacji rozumowań czy też logicznej teorii pytań. Wskazane kwestie są w pracy szczegółowo omawiane i porządkowane pod kątem chronologii do rozwoju myśli autora. Co do Ajdukiewicza sposobów wykorzystywania przez filozofa logiki w procesie analizy problemów filozoficznych, wskazuje się i szczegółowo omawia logikę w postaci paidagogos filozofa, oraz logikę w postaci organon filozofa. W ramach organon omawia się z kolei trzy metody, takie jak: metodę badania spójności syntaktycznej wypowiedzi języka naturalnego; metodę eliminacji zdań intensjonalnych i formuł zdaniowych oraz metodę parafrazy. W każdej z tych metod wskazuje się w pracy na poszczególne etapy aby pokazać przez to, że są to metody naukowe, posiadające niekiedy mniej, niekiedy więcej naukotwórczych zalet. Rozdział ósmy ma z kolei charakter polemiki zwolenników pomysłu wykorzystywania logiki w analizach filozoficznych (szkoła Lwowsko-Warszawska) z przeciwnikami tej wizji (przedstawiciele nurtu lingwistycznego). W pierwszej części rozdziału zostaje skonstruowana lista najbardziej donośnych w środowisku naukowym uwag krytycznych pod adresem formalistów rozumienia charakteru, jak i celu analizy filozoficznej. Uwagi te są w pracy uporządkowane w kluczu: uwagi ogólne - uwagi szczegółowe. Treść drugiej części rozdziału stanowi z kolei próbę odpowiedzi na uwagi krytyczne oraz wskazanie na możliwy sposób obrony stanowisk J. Łukasiewicza i K. Ajdukiewicza w tym kontekście. Zwieńczenie pracy stanowi jej zakończenie w którym zestawia się wnioski pracy oraz czyni się pewne sugestie co do tego, jakimi kwestiami warto by się jeszcze zająć, aby zaproponowana w tytule pracy tematyka, stała się dla czytelnika bardziej zrozumiała a przez to przydatna.