Roczniki Nauk Społecznych
Permanent URI for this community
Roczniki Nauk Społecznych są czasopismem naukowym, wydawanym przez Towarzystwo Naukowe KUL we współpracy z Wydziałem Nauk Społecznych KUL od roku 1949. Roczniki mają charakter otwarty – na ich łamach publikują pracownicy naukowi z wielu różnych środowisk krajowych i zagranicznych. Publikacje reprezentują treść zagadnień w dziedzinie nauk społecznych, w trzech dyscyplinach: nauki o bezpieczeństwie, nauki o komunikacji społecznej i mediach, nauki socjologiczne. Czasopismo publikuje teksty w następujących kategoriach: artykuły, raporty z badań, recenzje, sprawozdania i polemiki.
Roczniki Nauk Społecznych są indeksowane m.in. w bazie ERIH +, Index Copernicus, CEEOL, CEJSH, MOST Wiedzy. Znajdują się także w wykazie czasopism MEiN z liczbą 70 punktów.
ICI Journals Master List, ICV 2021 = 100 (ICV 2020 = 90.38).
Redaktor Naczelny:
Wojciech Gizicki, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Sekretarz redakcji:
Aneta Wójciszyn-Wasil, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Karolina Pięta, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Członkowie Redakcji
Jan Gałkowski, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
Jan Kreft, Politechnika Gdańska, Polska
Ondrej Štefaňak, Uniwersytet Konstantyna Filozofa w Nitrze, Słowacja
Tomasz Peciakowski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Krzysztof Wielecki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polska
Mariusz Zemło, Uniwersytet w Białymstoku, Polska
News
Redakcja Roczników Nauk Społecznych
Al. Racławickie 14
20-950 Lublin
Główna osoba do kontaktu
Aneta Wójciszyn-Wasil
rocznikins@kul.pl
Al. Racławickie 14
20-950 Lublin
Główna osoba do kontaktu
Aneta Wójciszyn-Wasil
rocznikins@kul.pl
Browse
Browsing Roczniki Nauk Społecznych by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International"
Now showing 1 - 20 of 115
Results Per Page
Sort Options
- ItemA Security Community or a Game of Interests? Opportunities and Threats in Central Europe During a Time of Crisis(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Gizicki, WojciechThe war in Ukraine and the multidimensional crisis in Europe are adversely affecting the position, ability, and possibilities of cooperation in Central Europe. For the past 30 years, the Central European nations, despite their natural differences, have been able to engage in lasting cooperation to ensure their own and the region’s security. It seems that there has been a unique kind of cooperation for common interests, as Karl Deutsch puts it. Presently, we can see that, due to the decisions of voters, diverse interests, and the external position of the Central European nations, there are internal differences and divisions. In some cases, the region’s nations have a specific kind of personal game of interests. The article will attempt to outline the latest and most relevant matters that are high on the region’s agenda, particularly taking into account opportunities and threats. Wojna na Ukrainie oraz wielowymiarowe kryzysy w Europie wydatnie wpływają na pozycję, chęci i możliwości współpracy państw Europy Środkowej. Przez ostatnie trzydzieści lat państwa te, mimo naturalnych różnic, wykazywały się dość trwałą współpracą związaną z zapewnianiem bezpieczeństwa sobie i w regionie. Wydaje się, że działała swoista wspólnota interesów w kontekście teorii Karla Deutscha. Współcześnie widać wyraźnie, że z uwagi na wewnętrzne decyzje wyborcze, zróżnicowane interesy i pozycję zewnętrzną państw Europy Środkowej występują wewnętrzne różnice i podziały. W części przypadków państwa regionu mają swoistą pokusę gry (własnych) interesów. W artykule podjęta zostanie próba zarysowania najnowszych przedmiotowych zagadnień, ze szczególnym uwzględnieniem szans i zagrożeń.
- ItemAct on Prevention and Control of Infections and Infect-ious Diseases in People and Covid Disease—19(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Chochowski, KrzysztofWybuch epidemii choroby COVID-19 w Chinach, a następnie rozprzestrzenienie się jej praktycznie na cały świat, w tym i Polskę, obnażył nieprzygotowanie wielu państw na to negatywne zjawisko. Braki i niedostatki zaobserwować można było właściwie w każdej sferze funkcjonowania państwa, co dotyczyło także naszego kraju. Deficyty odnotowano również w zakresie obowiązujących regulacji prawnych, które uległy pewnej petryfikacji i niedostatecznie uwzględniały możliwość wystąpienia nowej choroby zakaźnej w postaci chociażby COVID-19. Niniejszy tekst prezentuje refleksję do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w kontekście choroby COVID-19. Celem podjętych rozważań było przedstawienie najnowszych zmian w wyżej wymienionej ustawie i ocena ich zasadności. The outbreak of the COVID-19 epidemic in China, and its subsequent spread throughout the world, including Poland, revealed that many countries are not prepared for such negative occurrence. Deficiencies and shortcomings could be observed in practically every sphere of the stateʼs functioning, which also applied to our country. Deficits were also observed in the scope of the applicable legal regulations, which underwent a certain petrification and did not sufficiently take into account the possibility of a new infectious disease, such as COVID-19. This text presents considerations on the Act of 5 December 2008 on the prevention and combating of infections and infectious human diseases in the context of COVID-19. The purpose of those deliberations was to present the latest changes to the above-mentioned act and to assess their validity.
- ItemAnalysis of Potential Educational Areas of Pokémon Go! Game Use Based on Mini FGI Method(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Butkiewicz, Magdalena; Kot, MateuszThis article attempts to determine the educational nature of “Pokémon Go!” game based on user interactions with virtual space and real-life elements. For this purpose, interviews with players in mini focus groups (mini FGI) were the chosen method. Respondents were asked about their interaction with actual objects that are reflected in the game, how they search for information about the locations themselves, and about the educational content in the game space. The players were also asked for their ideas on how to enhance the educational potential of the game, as such opinion of real-life players was deemed notable. Based on the results obtained, firstly, areas of potential educational value that still need to be improved were identified and, secondly, recommendations were formulated how to enhance the educational opportunities arising from the game. W niniejszym tekście skupiono się na próbie określenia edukacyjnego charakteru aplikacji „Pokemon Go!” na podstawie interakcji użytkowników z elementami przestrzeni wirtualnej i rzeczywistej. W tym celu zdecydowano się na przeprowadzenie wywiadów z graczami w minigrupach fokusowych (mini FGI). Zapytano ich o interakcję z rzeczywistymi obiektami odzwierciedlonymi w grze, samodzielne poszukiwanie informacji o odwiedzanych lokalizacjach oraz tworzenie treści edukacyjnych w przestrzeni gry. Graczy zapytano także o ich pomysły na zwiększenie możliwości edukacyjnych „Pokemon Go!”, ponieważ uznano, że warto wykazać opinię użytkowników praktycznie wykorzystujących grę. Na podstawie pozyskanych wyników – po pierwsze – wskazano obszary mogące posiadać potencjał edukacyjny, ale wymagające poprawy, a po drugie – sformułowano propozycje mające na celu zwiększenie możliwości edukacyjnych gry.
- ItemAnti-Satellite Weapons – Current Status(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Czajkowski, MarekThis article is a follow-on to the text this author published in 2021, which contained his view on the state of and prospects for anti-satellite (ASAT) weapons. It aims to review previous findings and predictions, update information on emerging ASAT weapons systems, and provide new strategic assessment relating to the possible development of anti-satellite weapons. The main hypothesis is that anti-satellite weapons are impractical, so the main space powers will most probably not pursue deploying strategically significant quantities of these weapons. The methodology applied in this research rests on qualitative analysis, which will be performed through discourse analysis and content analysis. Niniejszy artykuł stanowi dalszy ciąg tekstu, opublikowanego przez tego samego autora w 2021, zwierającego jego poglądy na temat stanu i perspektyw ewolucji broni przeciwsatelitarnych. Zadaniem obecnego tekstu jest przegląd wcześniejszych ustaleń, aktualizacja danych na temat systemów broni przeciwsatelitarnej oraz przedstawienie bieżącej analizy strategicznej na jej temat. Główna hipoteza, na której weryfikacji oparto niniejszy artykuł sprowadza się do twierdzenia, że systemy broni przeciwsatelitarnej są niepraktyczne, dlatego też główne potęgi kosmiczne najprawdopodobniej nie rozmieszczą jej w ilościach, które mogłyby mieć strategiczne znaczenie. Metodologia badań opiera się na analizie jakościowej realizowanej metodami analizy dyskursu i analizy jakościowej.
- ItemArkadiusz Jabłoński, Jan Szymczyk, Realist-Axiological Perspectives and Images of Social Life. A Century of Sociology at the John Paul II Catholic University of Lublin(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Dobrogowska, Monika
- ItemBezpieczeństwo energetyczne w kontekście współczesnych wyzwań geopolitycznych(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Ruszel, Marcin; Turowski, PawełW niniejszym artykule poddano analizie współczesne bezpieczeństwo energetyczne w zmieniającym się krajobrazie wyzwań geopolitycznych, koncentrując się na wpływie strategicznych zasobów energetycznych i odporności infrastruktury energetycznej. Celem artykułu jest ocena bezpieczeństwa energetycznego z naciskiem na rolę mechanizmów państwowych – zamiast rynkowych – w zapewnieniu ciągłości dostaw energii. Główna hipoteza sugeruje, że napięcia geopolityczne i globalne trendy energetyczne bezpośrednio wpływają na poziom bezpieczeństwa energetycznego. Kluczowe pytania badawcze obejmują rolę państwa w zabezpieczaniu zasobów energetycznych, identyfikację ryzyk wynikających z niestabilności geopolitycznej oraz ocenę wymogów dotyczących odporności infrastruktury. Analiza badawcza wykazuje, że współczesne bezpieczeństwo energetyczne wykracza poza samą ciągłość dostaw, uwzględniając aspekty ochrony cybernetycznej, adaptacyjne polityki regulacyjne oraz zaawansowane technologie w produkcji energii odnawialnej. Wnioski podkreślają potrzebę przyjęcia przez państwa proaktywnych strategii na rzecz dywersyfikacji struktury bilansu energetycznego, bezpieczeństwa infrastruktury oraz gotowości kryzysowej, zwłaszcza w odpowiedzi na trwającą wojnę rosyjsko-ukraińską, która przekształciła globalne rynki energetyczne i wzmocniła unijny nacisk na zrównoważone, niezależne systemy energetyczne. This article examines contemporary energy security within the evolving landscape of geopolitical challenges, focusing on the impact of strategic energy resources and the resilience of energy infrastructure. The study aims to assess energy security through a national framework, emphasizing the role of state mechanisms over market dynamics in ensuring continuous energy supplies. The core hypothesis suggests that geopolitical tensions and global energy trends directly affect energy security levels. Key research questions include understanding the state's role in securing energy resources, identifying risks from geopolitical instability, and evaluating infrastructure resilience requirements. The analysis shows that modern energy security extends beyond mere continuity of supply, incorporating aspects of cyber protection, adaptive regulatory policies, and technological advancements in renewable energy production. Key findings emphasize the need for states to adopt proactive strategies for energy diversification, infrastructure security, and crisis readiness, particularly in response to the ongoing Russia-Ukraine conflict, which has transformed global energy markets and amplified the EU’s focus on sustainable, independent energy systems.
- ItemChanges in Academic Ethics – Remarks on the Margin(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Woroniecka, GrażynaIn the article I discuss the concept of The University in ruins by Bill Readings. I briefly present the changes that have taken place in universities in Poland in the sphere of ethical orientations towards institutional transformations. I analyze the possibilities of preserving the value of the didactic process in the conditions of teaching commodification, and I also examine the effects of the “logic of accountability” for research and scientific advancement. I put forward the thesis that the “discourse of excellence”, which makes the university a kind of bureaucratic-capitalist enterprise, causes the formation of a new moral code of academic staff – not yet written down, but already noticeable. W artykule podejmuję dyskusję z koncepcją Uniwersytetu w ruinie Billa Readingsa. Przedstawiam skrótowo zmiany, jakie zaszły w uniwersytetach w Polsce w sferze orientacji etycznych wobec przekształceń instytucjonalnych. Analizuję możliwości zachowania wartości procesu dydaktycznego w warunkach komodyfikacji nauczania, a także badam skutki „logiki rozliczalności” dla badań i awansów naukowych. Stawiam tezę, iż „dyskurs doskonałości”, który czyni z uniwersytetu rodzaj biurokratyczno-kapitalistycznego przedsiębiorstwa, powoduje kształtowanie się nowego kodeksu moralnego kadr akademickich – jeszcze nie spisanego, ale już dostrzegalnego.
- ItemChatbot Hallucinations vs. Truth: Mainstream Debates and Their Interpretations(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Kreft, Jan; Boguszewicz-Kreft, Monika; Cyrek, BarbaraGenerative artificial intelligence (AI) systems are able to create content by applying machine learning to large amounts of training data. This new data may include text (e.g. Bard by Google, LLaMa by Meta or ChatGPT by OpenAI) and visuals (e.g. Stable Diffusion or DALL-E by OpenAI) and audio (e.g. VALL-E by Microsoft). The level of sophistication of this content may make it indistinguishable from human work. However, chatbots are characterized by the so-called hallucinations, which are a new type of disinformation. The aim of the article is to identify the main trends in the debate on the effects of the use of artificial intelligence, with particular emphasis on disinformation involving chatbots in the media environment. Generatywne systemy sztucznej inteligencji (SI) są w stanie tworzyć treści medialne poprzez zastosowanie uczenia maszynowego do dużych ilości danych szkoleniowych. Te nowe dane mogą obejmować tekst (np. Bard firmy Google, LLaMa firmy Meta lub ChatGPT firmy OpenAI) oraz elementy wizualne (np. Stable Diffusion lub DALL-E OpenAI) i dźwięk (np. VALL-E firmy Micro-soft). Stopień zaawansowania tych treści może czynić je nieodróżnialnymi od twórczości człowieka. Chatboty cechują się jednak tzw. halucynacjami, które w istotnej części są nowym rodzajem dezinformacji. Celem podjętych badań jest identyfikacja głównych nurtów debaty poświęconej skutkom wykorzystania sztucznej inteligencji ze szczególnym uwzględnieniem dezinformacji z udziałem chatbotów w środowisku mediów. W badaniu przyjęto metodę badawczą systematycznego przeglądu literatury ograniczającą m.in. błąd selekcji. Interpretacja głównych nurtów debaty skłania do wniosku, że dezinformacja chatbotów w postaci ich halucynacji jest znacząca pod względem skali, jest optymalizowana i personalizowana oraz ma istotny potencjał erodowania zaufania społecznego.
- ItemChatGPT w edukacji – szanse i zagrożenia(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Pięta, KarolinaDynamiczny rozwój sztucznej inteligencji przez ostatnie kilka lat zrewolucjonizował rzeczywistość społeczną. Obecnie za jedną z najnowszych i najważniejszych innowacji w dziedzinie sztucznej inteligencji uznaje się ChatGPT. Technologia GPT, czyli transformatory generatywne ze względu na swoje duże możliwości wykorzystywane są w różnych dziedzinach życia społecznego, w tym także w edukacji. Zasadniczym celem artykułu jest omówienie nowego zjawiska, jakie stanowi ChatGPT w kontekście jego potencjalnego wpływu na rzeczywistość edukacyjną. W pierwszej kolejności szczególna uwaga została poświęcona przybliżeniu czytelnikowi technologii GPT. Następnie skupiono się na przedstawieniu zastosowania ChatGPT w edukacji, by w ostatniej części artykułu omówić szanse i zagrożenia, jakie niesie za sobą nadmierne korzystanie z ChatGPT w dziedzinie edukacji. The dynamic development of artificial intelligence over the last few years has revolutionized social reality. Currently, GPT chat is considered one of the newest and most important innovations in the field of artificial intelligence. GPT technology, i.e. generative transformers, due to their great capabilities, are used in various areas of social life, including education. The main purpose of the article is to discuss the new phenomenon of GPT chat in the context of its potential impact on educational reality. First of all, special attention was devoted to introducing the reader to the GPT technology. Then, the focus was on presenting the use of GPT chats in education, and in the last part of the article, the opportunities and threats posed by the excessive use of GPT chats in the field of education were discussed.
- ItemCivilian Organization of Protection and National Defense in the Opinion of Local Communities(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Bryczek-Wróbel, PatrycjaThe aim of the research was to seek answers to the in the area of current capabilities of defense and civil protection at the municipal level: how do you assess the civilian organization for national protection and defense in the indicated areas. The diagnostic survey (survey technique) was conducted from September 12 to September 23, 2022. The statistical sample was determined using targeted selection taking into account the entire area of the country. 336 communes were selected (21 from each voivodship) and the respondents were m.in mayors and their deputies (341 people). Using interdisciplinary research methods of analysis, synthesis, induction and deduction, the results of the research were confronted with scientific reflection on the applicable legal acts. The results of the study showed that the civilian organization for national protection and defence at the local level mainly covers crisis management tasks and to a very limited extent. Harnessing the potential of local communities in this area is becoming a major challenge. Celem badań było poszukiwanie odpowiedzi na wyzwania w obszarze aktualnych możliwości obrony i ochrony ludności na szczeblu gminy: Jak oceniacie Państwo cywilną organizację ochrony i obrony narodowej we wskazanych obszarach? Sondaż diagnostyczny (technika ankietowania) przeprowadzono od 12 września do 23 września 2022 roku. Próbę statystyczną ustalono stosując dobór celowy z uwzględnieniem całego obszaru państwa. Wytypowano 336 gmin (po 21 z każdego województwa), a respondentami byli m.in. wójtowie/burmistrzowie i ich zastępcy (341 osób). Wykorzystując interdyscyplinarne metody badawcze analizy, syntezy, indukcji i dedukcji, wyniki badań skonfrontowano z naukową refleksją nad obowiązującymi aktami prawnymi. Wyniki badań pokazały, iż cywilna organizacja ochrony i obrony narodowej na szczeblu lokalnym obejmuje głównie zadania z zakresu zarządzania kryzysowego, i to w stopniu bardzo ograniczonym. Wykorzystanie potencjału społeczności lokalnych w tym obszarze staje się poważnym wyzwaniem.
- ItemClassical Philosophy of Truth and Karl Popper’s Conception of Objective Knowledge(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Kowalczyk, StanisławThe paper has two parts. The first part treats of the truth’s conception of classical Christian philosophy of saint Augustin and saint Thomas Aquinas. They give the definition of truth as adaequatio of human intellectual judments and things. The wrong interpretations of truth are consequence disregard’s of truth’s one elements: object of knowledge – things (philosophical idealism) or subject of knowledge – activity of mind (epistemological sensualism). According to the classical philosophy truth is not only objectiv but also constant and universal. The fallowers of Marxism, liberalism and postmodernism accept epistemological and axiological relativism. The second part of paper explains Karl Popper’s conception objectiv knowledge. He rejects epistemology of neopositivism and extreme rationalism, but suggests supercritical theory of objective knowledge. He also proposes the method of tests and mistakes in the scientific search of truth. Popper distinguishs theree parts of world: physical things, human’s consciousness and objective ideas/values. The objective knowledge is possible only in the last world, but she is not certain. Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza część traktuje o koncepcji prawdy klasycznej filozofii chrześcijańskiej św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu, którzy podają definicję prawdy jako adaequatio ludzkich intelektualnych sądów i rzeczy. Błędne interpretacje prawdy są konsekwencją lekceważenia jednego elementu prawdy: przedmiotu wiedzy – rzeczy (idealizm filozoficzny) lub podmiotu wiedzy – działania umysłu (sensualizmu epistemologicznego). Według filozofii klasycznej prawda jest nie tylko obiektywna, ale także stała i uniwersalna. Zwolennicy marksizmu, liberalizmu i postmodernizmu akceptują relatywizm epistemologiczny i aksjologiczny. Druga część artykułu wyjaśnia pojęcie obiektywnej wiedzy Karla Poppera. Odrzuca on epistemologię neopozytywizmu i skrajnego racjonalizmu, ale proponuje nadkrytyczną teorię wiedzy obiektywnej. Proponuje również metodę prób i błędów w naukowym poszukiwaniu prawdy. Popper wyróżnia trzy światy: rzeczy fizyczne, świadomość człowieka i obiektywne idee/wartości. Obiektywna wiedza jest możliwa tylko w ostatnim świecie, ale nie jest pewna.
- ItemCollectivism, Individualism, and Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Man(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Jedynak, WitoldArtykuł omawia kwestię kolektywizmu i indywidualizmu w kontekście personalistycznej wizji człowieka w ujęciu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Prakseologiczne ujęcie personalizmu Wyszyńskiego wpisuje chrześcijańską naukę społeczną w konkretne realia społeczno-polityczne powojennej rzeczywistości Polski. W tym kontekście krytyczna analiza koncepcji osoby ludzkiej funkcjonującej w wymiarze powyższych ideologii ma istotne znaczenie. Niniejszy artykuł wyjaśnia zatem specyfikę skrajnych koncepcji człowieka wpisanych w ideologię kolektywizmu i indywidualizmu. Pozwala to lepiej pojąć, na czym polega niebezpieczeństwo wypaczenia wizji życia społecznego w odniesieniu współczesnej cywilizacji świata zachodniego. W tym sensie personalistyczna wizja życia ludzkiego ukazuje, że współczesne modele życia społecznego, jeżeli mają być kształtowane na „miarę człowieka”, muszą opierać się na systemach promujących wartości proludzkie, wpisane w autentycznie humanistyczną wizję człowieka i obywatela. The article debates the issues of collectivism and individualism in the context of Cardinal Stefan Wyszyński’s personalistic vision of man. The praxeological approach to Wyszyński’s personalism inscribes the Christian social teaching in post-war Poland’s specific socio-political realities. In this context, a critical analysis of the concept of the human person functioning in the dimension of various ideologies is essential. For that reason, the above article will explain the specificity of the collectivist and individualistic ideology. It allows us to understand better the danger of distorting social life’s vision concerning the Western world’s modern civilization. In this sense, a personalistic idea of human life shows that contemporary social life models, if they are to be shaped “a human measure,” must be based on systems promoting “pro-human” values, inscribed in an authentically humanistic vision of man and citizen.
- ItemCommunicating Religious Content and the Reception of Meanings in Social Space: The Series Saviour Under the Birches(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Abassy, MałgorzataThe article contains an analysis of the content of the 12-part series entitled Saviour under the Birches. The main idea of the director, Leonid Eydlin, to show the audience the ordinary side of life, however related to faith and the search for the right decisions in difficult situations, was confronted with the comments of the viewers, posted under subsequent parts of the series on youtube.com, kinopoisk.ru, otzovik.com, and kino-teatr.ru. The source material is treated as a cultural text in the Lotman sense. Content analysis and the hermeneutic method, taking into account contexts, are the research methods. Analyses of the content of the series made it possible to show that Eidlin’s intention to show Orthodoxy as a religion culture, based on the realities of everyday life of an ordinary man, preoccupied with material problems but also searching for the meaning of the problems affecting him in the non-material world. The analysis of Internet users’ comments, in turn, showed that they identify their problems with those experienced by the characters in the series. Artykuł zawiera analizę treści 12-częściowego serialu pt. Zbawiciel pod brzozami (2003). Główny zamysł reżysera, Leonida Ejdlina, by pokazać widzom zwyczajną stronę życia, związaną z wiarą i z poszukiwaniem właściwych decyzji w trudnych sytuacjach, został skonfrontowany z komentarzami widzów, zamieszczanymi pod kolejnymi częściami serii na youtube.com, kinopoisk.ru, otzovik.com oraz kino-teatr.ru. Materiał źródłowy jest traktowany jako tekst kultury, w ujęciu Łotmanowskim. Przyjętą metodą badawczą jest analiza treści oraz metoda hermeneutyczna, uwzględniająca konteksty. Analizy treści serialu pozwoliły wykazać, że Ejdlin zrealizował swój zamysł pokazania prawosławia jako religii-kultury, opartej na realiach codzienności życia zwykłego człowieka, zaabsorbowanego problemami materialnymi, a jednocześnie poszukującego sensu dotykających go problemów w świecie pozamaterialnym. Analiza komentarzy internautów, z kolei, uwidoczniła, że utożsamiają oni swoje problemy z tymi, których doświadczają bohaterowie serialu.
- ItemConceptual Fundamentals of Post-Westphalian International Relations(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Kyrydon, Alla; Troyan, SergiyKonceptualne podejście do zrozumienia obecnego etapu ewolucji stosunków międzynarodowych pojawiło się podczas upadku dwubiegunowego świata zimnej wojny i tworzenia nowych podstaw porządku międzynarodowego. Specyfika tego procesu polega na tym, że upadek systemu powojennego odbył się w warunkach pokojowych. Najczęściej do opisania powiązań i współzależności polityki światowej po upadku żelaznej kurtyny używa się dwóch terminów − postdwubiegunowy (postwestfalski) system międzynarodowy lub stosunki międzynarodowe po zakończeniu zimnej wojny. Oba terminy, postbipolarny system międzynarodowy i stosunki międzynarodowe po zakończeniu zimnej wojny, mają cechy wspólne, co zwykle pozwala na używanie ich jako synonimów i sprawia, że są one najbardziej popularne przy wyborze wspólnej, kompleksowej definicji współczesnych stosunków międzynarodowych. Upadek bloku sowieckiego i globalny system dwubiegunowy postawiły na porządku dziennym kwestie, których nie da się rozwiązać w ramach tradycyjnych terminów: „bieguny”, „równowaga sił”, „konfiguracja równowagi sił” itp. Globalny system międzynarodowy przeżywa głębokie wstrząsy związane z transformacją jego struktury, zmianami w jego interakcji z otoczeniem, co odpowiednio wpływa na jego wymiary − regionalny i peryferyjny. We współczesnych postdwubiegunowych relacjach chwiejnej równowagi istnieje oczywisty nacisk na transformację światowego porządku międzynarodowego w „świat postamerykański”, z krytyczną dynamiką relacji między starymi i nowymi aktorami na poziomie globalnym. Otwarta pozostaje kwestia dalszej ewolucji całego systemu stosunków międzynarodowych w świecie postdwubiegunowym i tendencji do jego transformacji z konfrontacyjnego w system współpracy. Conceptual approaches to understanding the current stage of the evolution of international relations were put in place during the destruction of the bipolar world of the Cold War and the formation of new foundations of the world and international order. The distinctiveness of this process is that the collapse of the postwar system took place in peaceful conditions. Most often, two terms are used to describe the interconnectedness and interdependence of world politics after the fall of the Iron Curtain: the post-bipolar (post-westphalian) international system or international relations after the end of the Cold War. Two terms, post-bipolar international system and international relations after the end of the Cold War, have common features, which usually allows them to be used as synonyms and makes them the most popular when choosing a common comprehensive definition for the modern international relations. The collapse of the Soviet bloc and the global bipolar system put on the agenda issues that cannot be resolved within the traditional terms “poles,” “balance of power,” “configuration of the balance of power” etc. The world has entered a period of uncertainty and growing risks. the global international system is experiencing profound shocks associated with the transformation of its structure, changes in its interaction with the environment, which accordingly affects its regional and peripheral dimensions. In modern post-bipolar relations of shaky equilibrium, there is an obvious focus on the transformation of the world international order into a “post-American world” with the critical dynamics of relations between old and new actors at the global level. The question of the further evolution of the entire system of international relations in the post-bipolar world and the tendency of its transformation from a confrontational to a system of cooperation remains open.
- ItemConditions for Efficient Cooperation of Crisis Management Entities on the Example of a Traffic Disaster Simulation Exercise(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Jaszczur, Wiesław; Noga, HenrykThe research report, based on an exercise (simulation), based on an exercise (simulation), presents the conditions and possibilities of efficient cooperation of crisis management entities in the event of a mass event, in this case a transport disaster. The scope in which ZK entities, in accordance with their procedures and principles, standards and developed good coexistence practice, implement statutory tasks in rescue operations, which are divided into rescue and procedural activities, was discussed. The exercises carried out with the participation of all (application) ZK entities in the situation of identifying a road safety threat formulated as a mass traffic accident were an integral part of the scientific project. Taking into account the empirical research carried out, proposals were presented to improve the process of cooperation between crisis management entities. The aim of the research was to diagnose the limitations of efficient cooperation of ZK entities and to formulate conditions and proposals for improving this cooperation. W raporcie z badań, na podstawie ćwiczenia (symulacji), przedstawiono uwarunkowania i możliwości sprawnego współdziałania podmiotów zarządzania kryzysowego (ZK) w sytuacji zaistnienia zdarzenia masowego, w tym przypadku katastrofy komunikacyjnej. Omówiono zakres, w jakim podmioty ZK zgodnie ze swoimi procedurami i zasadami, normami i wypracowaną dobrą praktyką koegzystencji realizują ustawowe w akcji ratowniczej zadania, które wyszczególnia się na czynności ratownicze i procesowe. Zrealizowane ćwiczenia z udziałem wszystkich (aplikacyjnie) podmiotów ZK w sytuacji identyfikacji zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego sformułowanego jako komunikacyjnego wypadku masowego, stanowiły integralną część projektu naukowo-badawczego. Uwzględniając zrealizowane badania empiryczne przedstawiono propozycje usprawnienia procesu (jego poprawy) współdziałania podmiotów zarządzania kryzysowego. Celem badań było zdiagnozowanie ograniczeń sprawnego współdziałania podmiotów ZK oraz sformułowanie warunków i propozycji usprawnienia tej współpracy.
- ItemCriminal Liability of an Individual From the Perspective of the Russian-Ukrainian Military Conflict(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Czeszejko-Sochacka, KatarzynaRussia’s armed attack on Ukraine has sparked a discussion on the possibility of prosecuting on the possibility of prosecuting those responsible for international crimes committed in this war. The subject of the article is an analysis of the provisions of the Rome Statute of the ICC in terms of their possible prosecution. The presented considerations answer the question what actions could be attributed to the Russian soldiers taking part in the invasion of Ukraine. The possibility of prosecuting the president of the Russian Federation was also presented and it was pointed out that performing the function of the head of state does not exclude his individual liability. By the way, it was noticed that the actions of the Russian troops in Ukraine are very similar to the methods used by Serbian soldiers during the war in Bosnia and Herzegovina. Zbrojna napaść Rosji na Ukrainę zapoczątkowała dyskusję o możliwości postawienia w stan oskarżenia osób odpowiedzialnych za popełnienie zbrodni międzynarodowych w tym konflikcie. Celem artykułu jest analiza przepisów Rzymskiego Statutu MTK pod kątem ewentualnego ich oskarżenia. W rozważaniach udzielono odpowiedzi na pytanie, jakie czyny mogłyby zostać przypisane żołnierzom rosyjskim biorącym udział w inwazji na Ukrainę. Przedstawiono także możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej prezydenta Federacji Rosyjskiej i zwrócono uwagę, że pełnienie funkcji głowy państwa nie wyłącza jego indywidualnej odpowiedzialności. Zauważono też, że działania wojsk rosyjskich w Ukrainie są bardzo zbliżone do metod, jakimi posługiwali się serbscy żołnierze w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie.
- ItemCrisis Management as a Researach Province of Security Science(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Skrabacz, Aleksandra; Pajka, Aneta; Więckowski, BartłomiejThe issue of crisis management is constantly present in the literature, especially internationally. In Poland, researchers’ interest in this problem is relatively short-lived, as the concept itself stems from American solutions and was transferred to civil protection in the late 1990s. The aim of the article is therefore to present a structured overview of research on crisis management from 1945 through 2023, using bibliometric analysis. The origin of crisis management in Poland is discussed along with a bibliometric analysis of publications stored in the SCOPUS database. Problematyka zarządzania kryzysowego jest stale obecna w literaturze przedmiotu, zwłaszcza międzynarodowej. W Polsce zainteresowanie badaczy tą problematyką jest stosunkowo krótkie, samo pojęcie zostało bowiem zaimplementowane z rozwiązań amerykańskich i przeniesione na grunt ochrony ludności pod koniec lat 90. XX wieku. Celem artykułu jest zatem zaprezentowanie strukturalnego przeglądu badań dotyczących zarządzania kryzysowego w latach 1945-2023. Przed-stawiono genezę zarządzania kryzysowego w Polsce oraz dokonano analizy bibliometrycznej dorobku publikacyjnego znajdującego się w bazie SCOPUS.
- ItemCzynności ludzkie jako obiektywny wymiar badań nauk humanistycznych. Analiza porównawcza koncepcji Kazimierza Twardowskiego i Floriana Znanieckiego(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Jabłoński, ArkadiuszArtykuł jest analizą koncepcji czynności ludzkich dwóch wielkich polskich myślicieli – Kazimierza Twardowskiego i Floriana Znanieckiego. Tekst ma charakter analityczno-syntetyczny z pogranicza historii idei i metodologii. Głównym problemem artykułu jest ukazanie, jakie podejście badawcze w naukach społecznych wynika z koncepcji czynności ludzkich Twardowskiego i Znanieckiego. Prezentują oni odmienne sposoby konceptualizacji czynności ludzkich, które uzupełniają się logicznie i wyznaczają dopełniające się obszary opisu zachowań człowieka. Twardowski dąży do obiektywnego opisu czynności ludzkich jako sytuacji logiczno-semiotycznych zawartych w wytworach człowieka. Taka perspektywa oglądu daje podstawy naukowego ich traktowania, różnego od odkrywania ukrytych, deterministycznych zależności przyczynowo-skutkowych, właściwych dla zjawisk przyrodniczych. W podejściu Znanieckiego czynności traktowane są jako tworzywo kultury, czyli ładu stosunków pomiędzy wszystkimi uzewnętrznianymi ludzkimi doświadczeniami. Stanowi to podstawę humanistycznego rozumienia ludzkich zachowań, które upodobnia się do przyczynowo-skutkowego myślenia w naukach przyrodniczych. The article is an analysis of the concept of human activities of two great Polish thinkers − Kazimierz Twardowski and Florian Znaniecki. The text is analytical and synthetic in nature, bordering on the history of ideas and methodology. The main problem of the article is to show what research approach in humanities results from the concept of human activities by Twardowski and Znaniecki. They present different ways of conceptualizing human activities, which complement each other logically and define complementary areas of description of human behavior. Twardowski strives to objectively describe human activities as logical and semiotic situations contained in human products. Such a perspective provides the basis for a scientific treatment of them, different from discovering hidden deterministic cause-and-effect relationships specific to natural phenomena. In Znanieckiʼs approach, activities are treated as a material of culture, i.e. an order of relations between all externalized human experiences. This is the basis of a humanistic understanding of human behavior that conforms to cause and effect thinking in the natural sciences.
- ItemDiagnosing a Local System for Combating Domestic Violence: The Example of Gmina Skawina, Poland(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Wojtanowicz, Katarzyna; Sordyl-Lipnicka, BarbaraThis article considers diagnosing a local system for combating domestic violence as exemplified by Gmina Skawina, Poland. In the theoretical part, the article discusses definitional issues related to domestic violence and presents the characteristics of the Polish system for combating domestic violence. The second part presents the methodological assumptions of the process of diagnosing domestic violence in Gmina Skawina, and discusses selected research results and conclusions from empirical analyses. Prezentowany artykuł zawiera rozważania dotyczące diagnozowania lokalnego systemu przeciw-działania przemocy w rodzinie na przykładzie gminy Skawina. W części teoretycznej omówiono kwestie definicyjne związane ze zjawiskiem przemocy oraz przedstawiono charakterystykę systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Polsce. W drugiej części zaprezentowano założenia metodologiczne procesu diagnozowania problemu przemocy w gminie Skawina, omówiono wybrane wyniki badań oraz wnioski z analiz empirycznych.
- ItemDiscerning Wider Connections. On the Social Philosophy by Stanisław Janeczek and Anna Starościc(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Hułas, MaciejSocial Philosophy fills the niche of the “academic market” with champions league scholarship and sets the lens for the accurate perception of socio-institutional order that is anchored to the tradition, which reflects the contemporary and is acceptingly open to the future. And this is due to the realism of the Christian philosophical tradition and to the paradigm of truth adopted in it, as measures for correct perceiving and reasoning. They help organize the diversified positions taken respectively by the authors and make it clear, that no matter how hard attempts are being made to produce truths by means of miscellaneous agreements, there is still such a thing as truth independent of consensus. Abolishing the latter, brings about axiological disorientation and eventuates in degenerating institutions viewed as accomplishments of Western civilization. Social Philosophy encapsulates the complex reality of social institutions in terms of the ends they are to fulfill; it informs not only about their nature and how they are to operate, but it embeds them in the wider contexts and their genealogical continuities. Filozofia społeczna wypełnia niszę „rynku akademickiego” pierwszoligową naukowością i ustawia soczewki oglądu porządku społeczno-instytucjonalnego, który jest zakorzeniony w tradycji, odzwierciedla teraźniejszość i jest akceptująco otwarty na przyszłość. A wszystko dzięki realizmowi chrześcijańskiej tradycji filozofii i paradygmatowi prawdy przyjętym jako miary poprawnego widzenia i wnioskowania. Porządkują one zróżnicowane stanowiska autorów, przypominając, że bez względu na to, jak bardzo usiłuje się ustalać prawdziwości na drodze różnego rodzaju porozumień, istnieje coś takiego jak prawda niezależna od konsensów. Jej negowanie dezorientuje aksjologicznie społeczeństwa i prowadzi do degeneracji instytucji będących cywilizacyjnymi osiągnięciami Zachodu. Filozofia społeczna integralnie ujmuje złożoną rzeczywistość instytucji w perspektywie ich inherentnych celów; nie tylko przypomina, czym są i jak funkcjonują, ale też osadza je w ich szerszych kontekstach i genealogicznych ciągłościach.