Roczniki Nauk Społecznych

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4210
Roczniki Nauk Społecznych są czasopismem naukowym, wydawanym przez Towarzystwo Naukowe KUL we współpracy z Wydziałem Nauk Społecznych KUL od roku 1949. Roczniki mają charakter otwarty – na ich łamach publikują pracownicy naukowi z wielu różnych środowisk krajowych i zagranicznych. Publikacje reprezentują treść zagadnień w dziedzinie nauk społecznych, w trzech dyscyplinach: nauki o bezpieczeństwie, nauki o komunikacji społecznej i mediach, nauki socjologiczne. Czasopismo publikuje teksty w następujących kategoriach: artykuły, raporty z badań, recenzje, sprawozdania i polemiki.

Roczniki Nauk Społecznych są indeksowane m.in. w bazie ERIH +, Index Copernicus, CEEOL, CEJSH, MOST Wiedzy. Znajdują się także w wykazie czasopism MEiN z liczbą 70 punktów.
ICI Journals Master List, ICV 2021 = 100 (ICV 2020 = 90.38).
Redaktor Naczelny:
Wojciech Gizicki, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Sekretarz redakcji:
Aneta Wójciszyn-Wasil, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Karolina Pięta, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Członkowie Redakcji
Jan Gałkowski, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
Jan Kreft, Politechnika Gdańska, Polska
Ondrej Štefaňak, Uniwersytet Konstantyna Filozofa w Nitrze, Słowacja
Tomasz Peciakowski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
Krzysztof Wielecki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polska
Mariusz Zemło, Uniwersytet w Białymstoku, Polska

News

Redakcja Roczników Nauk Społecznych
Al. Racławickie 14
20-950 Lublin
Główna osoba do kontaktu
Aneta Wójciszyn-Wasil
rocznikins@kul.pl

Browse

Browsing Roczniki Nauk Społecznych by Title

Now showing 1 - 20 of 204
  • Item
    A Security Community or a Game of Interests? Opportunities and Threats in Central Europe During a Time of Crisis
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Gizicki, Wojciech
    The war in Ukraine and the multidimensional crisis in Europe are adversely affecting the position, ability, and possibilities of cooperation in Central Europe. For the past 30 years, the Central European nations, despite their natural differences, have been able to engage in lasting cooperation to ensure their own and the region’s security. It seems that there has been a unique kind of cooperation for common interests, as Karl Deutsch puts it. Presently, we can see that, due to the decisions of voters, diverse interests, and the external position of the Central European nations, there are internal differences and divisions. In some cases, the region’s nations have a specific kind of personal game of interests. The article will attempt to outline the latest and most relevant matters that are high on the region’s agenda, particularly taking into account opportunities and threats. Wojna na Ukrainie oraz wielowymiarowe kryzysy w Europie wydatnie wpływają na pozycję, chęci i możliwości współpracy państw Europy Środkowej. Przez ostatnie trzydzieści lat państwa te, mimo naturalnych różnic, wykazywały się dość trwałą współpracą związaną z zapewnianiem bezpieczeństwa sobie i w regionie. Wydaje się, że działała swoista wspólnota interesów w kontekście teorii Karla Deutscha. Współcześnie widać wyraźnie, że z uwagi na wewnętrzne decyzje wyborcze, zróżnicowane interesy i pozycję zewnętrzną państw Europy Środkowej występują wewnętrzne różnice i podziały. W części przypadków państwa regionu mają swoistą pokusę gry (własnych) interesów. W artykule podjęta zostanie próba zarysowania najnowszych przedmiotowych zagadnień, ze szczególnym uwzględnieniem szans i zagrożeń.
  • Item
    Act on Prevention and Control of Infections and Infect-ious Diseases in People and Covid Disease—19
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Chochowski, Krzysztof
    Wybuch epidemii choroby COVID-19 w Chinach, a następnie rozprzestrzenienie się jej praktycznie na cały świat, w tym i Polskę, obnażył nieprzygotowanie wielu państw na to negatywne zjawisko. Braki i niedostatki zaobserwować można było właściwie w każdej sferze funkcjonowania państwa, co dotyczyło także naszego kraju. Deficyty odnotowano również w zakresie obowiązujących regulacji prawnych, które uległy pewnej petryfikacji i niedostatecznie uwzględniały możliwość wystąpienia nowej choroby zakaźnej w postaci chociażby COVID-19. Niniejszy tekst prezentuje refleksję do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w kontekście choroby COVID-19. Celem podjętych rozważań było przedstawienie najnowszych zmian w wyżej wymienionej ustawie i ocena ich zasadności. The outbreak of the COVID-19 epidemic in China, and its subsequent spread throughout the world, including Poland, revealed that many countries are not prepared for such negative occurrence. Deficiencies and shortcomings could be observed in practically every sphere of the stateʼs functioning, which also applied to our country. Deficits were also observed in the scope of the applicable legal regulations, which underwent a certain petrification and did not sufficiently take into account the possibility of a new infectious disease, such as COVID-19. This text presents considerations on the Act of 5 December 2008 on the prevention and combating of infections and infectious human diseases in the context of COVID-19. The purpose of those deliberations was to present the latest changes to the above-mentioned act and to assess their validity.
  • Item
    Addressing Russian Threat. Changes to Defence Policies of the Nordic States After 2014
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Śliwa, Zdzisław; Cieślak, Eugeniusz
    The substantial deterioration of the security environment after Russian aggression against Ukraine and the illegal annexation of Crimea in 2014 was a catalyst for significant changes in the Nordic states’ approach to security and defence. Common perceptions of the Russian threat focused defence policies of the Nordic states around rebuilding total defence capabilities, which would combine military and civilian efforts. Besides these efforts to reinforce national capacity to defend against an armed attack, the Nordic states increased regional security and defence cooperation, along with cooperation with NATO, the EU and the United States. The article explores the developments in defence policies of the Nordic states that were a result of changes in the security environment caused by Russian aggression against Ukraine and the illegal annexation of Crimea in 2014. It tries to discuss differences in national threat assessment, and then compare and contrast unique national approaches to defence policies that were adopted by the Nordic states. The conclusion conceptualizes unique features of the Nordic approach to defence stemming from the common threat to their security.
  • Item
    Ambiwalentne i problemowe relacje w sieciach krewnych: rekonesans
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Przybył, Iwona
    Artykuł prezentuje wyniki badań empirycznych na temat relacji ambiwalentnych i problemowych w sieciach krewnych kobiet i mężczyzn w trzech fazach życia: wczesnego dorosłego, dorosłego w średnim wieku i młodszego seniora, a także na temat tych ról rodzinnych, które są najbardziej narażone na doświadczanie ambiwalencji uczuć. Badania były prowadzone w 2021 roku na próbie 109 osób w wieku 20-69 lat, które umieszczały swoich żyjących krewnych w diagramach relacji bliskich emocjonalnie oraz problemowych. Relacje zostały wtórnie kategoryzowane jako wyłącznie bliskie, wyłącznie problemowe i ambiwalentne na podstawie pozycjonowania krewnych w diagramach. Uzyskane dane wskazują, że emocje w sieci krewnych różnią się w zależności od: stopnia pokrewieństwa, stopnia bliskości danej jednostki z krewnym/-ną oraz od fazy życia. Najbardziej narażone na ambiwalencję są diady: siostra–siostra, matka–córka, syn–ojciec, brat–brat, oraz relacja: syn–matka i siostra–brat. Ponadto, za problemowe uważane są relacje z ciociami i kuzynami. W ostatniej części opracowania podjęto próbę wskazania przyczyn „produkowania” ambiwalencji w tych węzłach sieci krewniaczej, wykorzystując m.in. teorię władzy-statusu Theodore D. Kempera.
  • Item
    American Commonalities and Roots of European Integration
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Reichardt, David
    This article looks deeply into the historical parallels between the American and European experiences of state integration, which have resulted in the United States of America and the European Union, respectively. It first defines the key international relations concept of state integration and compares American and European thought on the idea. It then turns to examine some of the highpoints in the history of integration in the American and European cases. Given the remarkable historical commonalties between the two processes, the article puts forward the idea of the American experience as a chief inspiration and source for European integration. It concludes by suggesting that without the historical example of the United States, as well as massive American post-war assistance to Europe, it is highly doubtful that European integration would have commenced when and as it did.
  • Item
    Analysis of Potential Educational Areas of Pokémon Go! Game Use Based on Mini FGI Method
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Butkiewicz, Magdalena; Kot, Mateusz
    This article attempts to determine the educational nature of “Pokémon Go!” game based on user interactions with virtual space and real-life elements. For this purpose, interviews with players in mini focus groups (mini FGI) were the chosen method. Respondents were asked about their interaction with actual objects that are reflected in the game, how they search for information about the locations themselves, and about the educational content in the game space. The players were also asked for their ideas on how to enhance the educational potential of the game, as such opinion of real-life players was deemed notable. Based on the results obtained, firstly, areas of potential educational value that still need to be improved were identified and, secondly, recommendations were formulated how to enhance the educational opportunities arising from the game. W niniejszym tekście skupiono się na próbie określenia edukacyjnego charakteru aplikacji „Pokemon Go!” na podstawie interakcji użytkowników z elementami przestrzeni wirtualnej i rzeczywistej. W tym celu zdecydowano się na przeprowadzenie wywiadów z graczami w minigrupach fokusowych (mini FGI). Zapytano ich o interakcję z rzeczywistymi obiektami odzwierciedlonymi w grze, samodzielne poszukiwanie informacji o odwiedzanych lokalizacjach oraz tworzenie treści edukacyjnych w przestrzeni gry. Graczy zapytano także o ich pomysły na zwiększenie możliwości edukacyjnych „Pokemon Go!”, ponieważ uznano, że warto wykazać opinię użytkowników praktycznie wykorzystujących grę. Na podstawie pozyskanych wyników – po pierwsze – wskazano obszary mogące posiadać potencjał edukacyjny, ale wymagające poprawy, a po drugie – sformułowano propozycje mające na celu zwiększenie możliwości edukacyjnych gry.
  • Item
    Anti-Satellite Weapons – Current Status
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Czajkowski, Marek
    This article is a follow-on to the text this author published in 2021, which contained his view on the state of and prospects for anti-satellite (ASAT) weapons. It aims to review previous findings and predictions, update information on emerging ASAT weapons systems, and provide new strategic assessment relating to the possible development of anti-satellite weapons. The main hypothesis is that anti-satellite weapons are impractical, so the main space powers will most probably not pursue deploying strategically significant quantities of these weapons. The methodology applied in this research rests on qualitative analysis, which will be performed through discourse analysis and content analysis. Niniejszy artykuł stanowi dalszy ciąg tekstu, opublikowanego przez tego samego autora w 2021, zwierającego jego poglądy na temat stanu i perspektyw ewolucji broni przeciwsatelitarnych. Zadaniem obecnego tekstu jest przegląd wcześniejszych ustaleń, aktualizacja danych na temat systemów broni przeciwsatelitarnej oraz przedstawienie bieżącej analizy strategicznej na jej temat. Główna hipoteza, na której weryfikacji oparto niniejszy artykuł sprowadza się do twierdzenia, że systemy broni przeciwsatelitarnej są niepraktyczne, dlatego też główne potęgi kosmiczne najprawdopodobniej nie rozmieszczą jej w ilościach, które mogłyby mieć strategiczne znaczenie. Metodologia badań opiera się na analizie jakościowej realizowanej metodami analizy dyskursu i analizy jakościowej.
  • Item
  • Item
    Armia najeźdźców vs armia obrońców. Wernakularne prezentacje sił zbrojnych Ukrainy i Rosji w polskich cybermemach
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Dojwa-Turczyńska, Katarzyna
    Agresja Rosji na Ukrainę w 2022 roku rezonuje na wielu płaszczyznach i w licznych wymiarach, szczególnie silnie absorbuje uwagę mieszkańców krajów sąsiadujących – w tym Polaków. Głównym celem artykułu było przedstawienie obrazów Rosji i Ukrainy kreślonych w polskim Internecie za pomocą internetowych memów obrazkowych. Ich rekonstrukcja pozwoliła na udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak internauci w Polsce postrzegają obie strony konfliktu? W pracy zaprezentowano wyniki badań niereaktywnych, zrealizowanych za pomocą jakościowej analizy treści. Głównym problemem badawczym było pytanie o to, jak prezentowane są potencjały militarne Ukrainy i Rosji? Analiza 287 obiektów pozwoliła ex post na wyodrębnienie kilku obszarów. Odnosiły się one do: potencjału militarnego Rosji i Ukrainy, prezydentów państw jako zwierzchników sił zbrojnych, dowódców, wojsk i żołnierzy, sposobów prowadzenia walki oraz wsparcia cywilnego dla zaangażowania militarnego. Analiza pozyskanych obiektów pokazuje bipolarne prezentacje obu państw w cybermemach.
  • Item
    Bezpieczeństwo ekonomiczne Republiki Białoruś w dobie kryzysu polityczno-gospodarczego lat 2020-połowa 2021
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Kosowska, Katarzyna
    Trzecią dekadę XXI wieku Republika Białoruś rozpoczyna z licznymi problemami, do których przede wszystkim należy zaliczyć niestabilną sytuacją społeczno-polityczną, zerwanie dialogu z otoczeniem międzynarodowym oraz sankcje Zachodu. Wszystkie wymienione czynniki spowodowały wiele zawirowań w białoruskiej gospodarce. Niniejszy artykuł stanowi próbę zbadania bezpieczeństwa ekonomicznego Republiki Białoruś na tle wyczerpywania się dotychczasowego modelu gospodarki, redukcji rosyjskich subsydiów energetycznych, pandemii Covid-19 i kryzysu politycznego, będącego konsekwencją sfałszowanych wyborów prezydenckich w sierpniu 2020 roku. W charakterze materiałów źródłowych wykorzystane zostały dane pochodzące z białoruskiej bazy Bielstatu, Narodowego Banku Republiki Białoruskiej, Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, a także agencji ratingowych.
  • Item
    Bezpieczeństwo energetyczne w kontekście współczesnych wyzwań geopolitycznych
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Ruszel, Marcin; Turowski, Paweł
    W niniejszym artykule poddano analizie współczesne bezpieczeństwo energetyczne w zmieniającym się krajobrazie wyzwań geopolitycznych, koncentrując się na wpływie strategicznych zasobów energetycznych i odporności infrastruktury energetycznej. Celem artykułu jest ocena bezpieczeństwa energetycznego z naciskiem na rolę mechanizmów państwowych – zamiast rynkowych – w zapewnieniu ciągłości dostaw energii. Główna hipoteza sugeruje, że napięcia geopolityczne i globalne trendy energetyczne bezpośrednio wpływają na poziom bezpieczeństwa energetycznego. Kluczowe pytania badawcze obejmują rolę państwa w zabezpieczaniu zasobów energetycznych, identyfikację ryzyk wynikających z niestabilności geopolitycznej oraz ocenę wymogów dotyczących odporności infrastruktury. Analiza badawcza wykazuje, że współczesne bezpieczeństwo energetyczne wykracza poza samą ciągłość dostaw, uwzględniając aspekty ochrony cybernetycznej, adaptacyjne polityki regulacyjne oraz zaawansowane technologie w produkcji energii odnawialnej. Wnioski podkreślają potrzebę przyjęcia przez państwa proaktywnych strategii na rzecz dywersyfikacji struktury bilansu energetycznego, bezpieczeństwa infrastruktury oraz gotowości kryzysowej, zwłaszcza w odpowiedzi na trwającą wojnę rosyjsko-ukraińską, która przekształciła globalne rynki energetyczne i wzmocniła unijny nacisk na zrównoważone, niezależne systemy energetyczne. This article examines contemporary energy security within the evolving landscape of geopolitical challenges, focusing on the impact of strategic energy resources and the resilience of energy infrastructure. The study aims to assess energy security through a national framework, emphasizing the role of state mechanisms over market dynamics in ensuring continuous energy supplies. The core hypothesis suggests that geopolitical tensions and global energy trends directly affect energy security levels. Key research questions include understanding the state's role in securing energy resources, identifying risks from geopolitical instability, and evaluating infrastructure resilience requirements. The analysis shows that modern energy security extends beyond mere continuity of supply, incorporating aspects of cyber protection, adaptive regulatory policies, and technological advancements in renewable energy production. Key findings emphasize the need for states to adopt proactive strategies for energy diversification, infrastructure security, and crisis readiness, particularly in response to the ongoing Russia-Ukraine conflict, which has transformed global energy markets and amplified the EU’s focus on sustainable, independent energy systems.
  • Item
    Bibliografia islamu
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Chodakiewicz, Marek Jan
  • Item
    Blaski i cienie życia rodzinnego w lockdownie. Przemiany wybranych funkcji rodziny
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Szaban, Dorota; Trzop, Beata
    Celem artykułu jest charakterystyka życia rodzinnego w czasie pandemii SARS-CoV-2 i wskazanie zmian tradycyjnie definiowanych funkcji, jakie rodzina pełni wobec swoich członków. Zostały postawione następujące pytania badawcze: Jak zmieniły się traktowane tradycyjnie, dominujące funkcje rodziny? Jakie komponenty szczególnie podkreślił czas pierwszych pandemicznych restrykcji w tym zakresie? Podstawę empiryczną stanowią narracje mieszkańców województwa lubuskiego, zebrane metodą autoetnograficzną w okresie pierwszych tygodni trwania lockdownu z powodu rozpowszechniania się koronawirusa. Zebrano łącznie 87 opowieści od badanych w trzech kategoriach społecznych: uczniów i studentów, osób aktywnych zawodowo i seniorów. Na podstawie badań można wysnuć następujące wnioski: chaos organizacyjny, złamanie dotychczasowej rutyny i schematów pozwoliły wyeksponować kilka cech charakteryzujących funkcje rodziny, ujęte zbiorczo przez Tomasza Szlendaka w 2015 roku. Analiza wypowiedzi badanych pozwoliła wskazać kierunki zmian aktywności rodzin na rzecz swoich członków w obszarze opiekuńczym, emocjonalnym, socjalizacyjnym, rekreacyjno-towarzyskim i kontrolnym. Osią wspólną tych zmian jest doświadczalny i namacalny brak dotychczasowej swobody wyboru oraz możliwości realizacji bezpośrednich kontaktów.
  • Item
    Budowa odporności na obecne i przyszłe zagrożenia o charakterze hybrydowym. Rekomendacje dla Polski
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Nowak, Tomasz
    Treści artykułu koncentrują się wokół problemu budowy odporności, która jest istotnym elementem bezpieczeństwa państwa. Stanowi fundament odstraszania i obrony, przez co pozwala na skuteczne przeciwstawienie się zagrożeniom. Celem artykułu była identyfikacja obecnych i przyszłych zagrożeń hybrydowych kreowanych przez Rosję i Białoruś, a także przedstawienie zaleceń i rekomendacji dla Polski w zakresie wzmacniania odporności na te zagrożenia. W świetle zmiany architektury bezpieczeństwa w sąsiedztwie Polski wynikającej z neoimperialnej polityki Rosji i będącej pod jej wpływem Białorusi, podjęta problematyka stanowi wartość dodaną. W procesie badawczym zastosowano ogólne metody poznania naukowego, które opierały się głównie na analizie i krytyce literatury, wnioskowaniu i własnej ocenie faktów.
  • Item
    Changes in Academic Ethics – Remarks on the Margin
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Woroniecka, Grażyna
    In the article I discuss the concept of The University in ruins by Bill Readings. I briefly present the changes that have taken place in universities in Poland in the sphere of ethical orientations towards institutional transformations. I analyze the possibilities of preserving the value of the didactic process in the conditions of teaching commodification, and I also examine the effects of the “logic of accountability” for research and scientific advancement. I put forward the thesis that the “discourse of excellence”, which makes the university a kind of bureaucratic-capitalist enterprise, causes the formation of a new moral code of academic staff – not yet written down, but already noticeable. W artykule podejmuję dyskusję z koncepcją Uniwersytetu w ruinie Billa Readingsa. Przedstawiam skrótowo zmiany, jakie zaszły w uniwersytetach w Polsce w sferze orientacji etycznych wobec przekształceń instytucjonalnych. Analizuję możliwości zachowania wartości procesu dydaktycznego w warunkach komodyfikacji nauczania, a także badam skutki „logiki rozliczalności” dla badań i awansów naukowych. Stawiam tezę, iż „dyskurs doskonałości”, który czyni z uniwersytetu rodzaj biurokratyczno-kapitalistycznego przedsiębiorstwa, powoduje kształtowanie się nowego kodeksu moralnego kadr akademickich – jeszcze nie spisanego, ale już dostrzegalnego.
  • Item
    Chatbot Hallucinations vs. Truth: Mainstream Debates and Their Interpretations
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Kreft, Jan; Boguszewicz-Kreft, Monika; Cyrek, Barbara
    Generative artificial intelligence (AI) systems are able to create content by applying machine learning to large amounts of training data. This new data may include text (e.g. Bard by Google, LLaMa by Meta or ChatGPT by OpenAI) and visuals (e.g. Stable Diffusion or DALL-E by OpenAI) and audio (e.g. VALL-E by Microsoft). The level of sophistication of this content may make it indistinguishable from human work. However, chatbots are characterized by the so-called hallucinations, which are a new type of disinformation. The aim of the article is to identify the main trends in the debate on the effects of the use of artificial intelligence, with particular emphasis on disinformation involving chatbots in the media environment. Generatywne systemy sztucznej inteligencji (SI) są w stanie tworzyć treści medialne poprzez zastosowanie uczenia maszynowego do dużych ilości danych szkoleniowych. Te nowe dane mogą obejmować tekst (np. Bard firmy Google, LLaMa firmy Meta lub ChatGPT firmy OpenAI) oraz elementy wizualne (np. Stable Diffusion lub DALL-E OpenAI) i dźwięk (np. VALL-E firmy Micro-soft). Stopień zaawansowania tych treści może czynić je nieodróżnialnymi od twórczości człowieka. Chatboty cechują się jednak tzw. halucynacjami, które w istotnej części są nowym rodzajem dezinformacji. Celem podjętych badań jest identyfikacja głównych nurtów debaty poświęconej skutkom wykorzystania sztucznej inteligencji ze szczególnym uwzględnieniem dezinformacji z udziałem chatbotów w środowisku mediów. W badaniu przyjęto metodę badawczą systematycznego przeglądu literatury ograniczającą m.in. błąd selekcji. Interpretacja głównych nurtów debaty skłania do wniosku, że dezinformacja chatbotów w postaci ich halucynacji jest znacząca pod względem skali, jest optymalizowana i personalizowana oraz ma istotny potencjał erodowania zaufania społecznego.
  • Item
    ChatGPT w edukacji – szanse i zagrożenia
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Pięta, Karolina
    Dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji przez ostatnie kilka lat zrewolucjonizował rzeczywistość społeczną. Obecnie za jedną z najnowszych i najważniejszych innowacji w dziedzinie sztucznej inteligencji uznaje się ChatGPT. Technologia GPT, czyli transformatory generatywne ze względu na swoje duże możliwości wykorzystywane są w różnych dziedzinach życia społecznego, w tym także w edukacji. Zasadniczym celem artykułu jest omówienie nowego zjawiska, jakie stanowi ChatGPT w kontekście jego potencjalnego wpływu na rzeczywistość edukacyjną. W pierwszej kolejności szczególna uwaga została poświęcona przybliżeniu czytelnikowi technologii GPT. Następnie skupiono się na przedstawieniu zastosowania ChatGPT w edukacji, by w ostatniej części artykułu omówić szanse i zagrożenia, jakie niesie za sobą nadmierne korzystanie z ChatGPT w dziedzinie edukacji. The dynamic development of artificial intelligence over the last few years has revolutionized social reality. Currently, GPT chat is considered one of the newest and most important innovations in the field of artificial intelligence. GPT technology, i.e. generative transformers, due to their great capabilities, are used in various areas of social life, including education. The main purpose of the article is to discuss the new phenomenon of GPT chat in the context of its potential impact on educational reality. First of all, special attention was devoted to introducing the reader to the GPT technology. Then, the focus was on presenting the use of GPT chats in education, and in the last part of the article, the opportunities and threats posed by the excessive use of GPT chats in the field of education were discussed.
  • Item
    Civilian Organization of Protection and National Defense in the Opinion of Local Communities
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Bryczek-Wróbel, Patrycja
    The aim of the research was to seek answers to the in the area of current capabilities of defense and civil protection at the municipal level: how do you assess the civilian organization for national protection and defense in the indicated areas. The diagnostic survey (survey technique) was conducted from September 12 to September 23, 2022. The statistical sample was determined using targeted selection taking into account the entire area of the country. 336 communes were selected (21 from each voivodship) and the respondents were m.in mayors and their deputies (341 people). Using interdisciplinary research methods of analysis, synthesis, induction and deduction, the results of the research were confronted with scientific reflection on the applicable legal acts. The results of the study showed that the civilian organization for national protection and defence at the local level mainly covers crisis management tasks and to a very limited extent. Harnessing the potential of local communities in this area is becoming a major challenge. Celem badań było poszukiwanie odpowiedzi na wyzwania w obszarze aktualnych możliwości obrony i ochrony ludności na szczeblu gminy: Jak oceniacie Państwo cywilną organizację ochrony i obrony narodowej we wskazanych obszarach? Sondaż diagnostyczny (technika ankietowania) przeprowadzono od 12 września do 23 września 2022 roku. Próbę statystyczną ustalono stosując dobór celowy z uwzględnieniem całego obszaru państwa. Wytypowano 336 gmin (po 21 z każdego województwa), a respondentami byli m.in. wójtowie/burmistrzowie i ich zastępcy (341 osób). Wykorzystując interdyscyplinarne metody badawcze analizy, syntezy, indukcji i dedukcji, wyniki badań skonfrontowano z naukową refleksją nad obowiązującymi aktami prawnymi. Wyniki badań pokazały, iż cywilna organizacja ochrony i obrony narodowej na szczeblu lokalnym obejmuje głównie zadania z zakresu zarządzania kryzysowego, i to w stopniu bardzo ograniczonym. Wykorzystanie potencjału społeczności lokalnych w tym obszarze staje się poważnym wyzwaniem.
  • Item
    Classical Philosophy of Truth and Karl Popper’s Conception of Objective Knowledge
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Kowalczyk, Stanisław
    The paper has two parts. The first part treats of the truth’s conception of classical Christian philosophy of saint Augustin and saint Thomas Aquinas. They give the definition of truth as adaequatio of human intellectual judments and things. The wrong interpretations of truth are consequence disregard’s of truth’s one elements: object of knowledge – things (philosophical idealism) or subject of knowledge – activity of mind (epistemological sensualism). According to the classical philosophy truth is not only objectiv but also constant and universal. The fallowers of Marxism, liberalism and postmodernism accept epistemological and axiological relativism. The second part of paper explains Karl Popper’s conception objectiv knowledge. He rejects epistemology of neopositivism and extreme rationalism, but suggests supercritical theory of objective knowledge. He also proposes the method of tests and mistakes in the scientific search of truth. Popper distinguishs theree parts of world: physical things, human’s consciousness and objective ideas/values. The objective knowledge is possible only in the last world, but she is not certain. Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza część traktuje o koncepcji prawdy klasycznej filozofii chrześcijańskiej św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu, którzy podają definicję prawdy jako adaequatio ludzkich intelektualnych sądów i rzeczy. Błędne interpretacje prawdy są konsekwencją lekceważenia jednego elementu prawdy: przedmiotu wiedzy – rzeczy (idealizm filozoficzny) lub podmiotu wiedzy – działania umysłu (sensualizmu epistemologicznego). Według filozofii klasycznej prawda jest nie tylko obiektywna, ale także stała i uniwersalna. Zwolennicy marksizmu, liberalizmu i postmodernizmu akceptują relatywizm epistemologiczny i aksjologiczny. Druga część artykułu wyjaśnia pojęcie obiektywnej wiedzy Karla Poppera. Odrzuca on epistemologię neopozytywizmu i skrajnego racjonalizmu, ale proponuje nadkrytyczną teorię wiedzy obiektywnej. Proponuje również metodę prób i błędów w naukowym poszukiwaniu prawdy. Popper wyróżnia trzy światy: rzeczy fizyczne, świadomość człowieka i obiektywne idee/wartości. Obiektywna wiedza jest możliwa tylko w ostatnim świecie, ale nie jest pewna.
  • Item
    Collectivism, Individualism, and Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Man
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2020) Jedynak, Witold
    Artykuł omawia kwestię kolektywizmu i indywidualizmu w kontekście personalistycznej wizji człowieka w ujęciu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Prakseologiczne ujęcie personalizmu Wyszyńskiego wpisuje chrześcijańską naukę społeczną w konkretne realia społeczno-polityczne powojennej rzeczywistości Polski. W tym kontekście krytyczna analiza koncepcji osoby ludzkiej funkcjonującej w wymiarze powyższych ideologii ma istotne znaczenie. Niniejszy artykuł wyjaśnia zatem specyfikę skrajnych koncepcji człowieka wpisanych w ideologię kolektywizmu i indywidualizmu. Pozwala to lepiej pojąć, na czym polega niebezpieczeństwo wypaczenia wizji życia społecznego w odniesieniu współczesnej cywilizacji świata zachodniego. W tym sensie personalistyczna wizja życia ludzkiego ukazuje, że współczesne modele życia społecznego, jeżeli mają być kształtowane na „miarę człowieka”, muszą opierać się na systemach promujących wartości proludzkie, wpisane w autentycznie humanistyczną wizję człowieka i obywatela. The article debates the issues of collectivism and individualism in the context of Cardinal Stefan Wyszyński’s personalistic vision of man. The praxeological approach to Wyszyński’s personalism inscribes the Christian social teaching in post-war Poland’s specific socio-political realities. In this context, a critical analysis of the concept of the human person functioning in the dimension of various ideologies is essential. For that reason, the above article will explain the specificity of the collectivist and individualistic ideology. It allows us to understand better the danger of distorting social life’s vision concerning the Western world’s modern civilization. In this sense, a personalistic idea of human life shows that contemporary social life models, if they are to be shaped “a human measure,” must be based on systems promoting “pro-human” values, inscribed in an authentically humanistic vision of man and citizen.
Artykuły w czasopiśmie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC-ND 4.0)