Artykuły naukowe (WNH)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/82

Browse

Browsing Artykuły naukowe (WNH) by browse.metadata.rights "Ustawowy zakres dozwolonego użytku"

Now showing 1 - 20 of 25
  • Item
    Anioł i syn – językowy portret Stanisława Witkiewicza-ojca
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Majewska-Wójcik, Anna Magdalena
    W artykule Autorka prezentuje Stanisława Witkiewicza w jednej z jego prywatnych ról – w roli ojca. Pokazuje, jakie relacje łączyły ojca z jedynym synem – Stanisławem Ignacym, jak układały się stosunki pomiędzy tymi dwiema wybitnymi osobowościami, jak postrzegany był Witkacy przez ojca oraz jakimi priorytetami kierował się ojciec w wychowaniu jedynaka. Na podstawie korpusu listów do syna oraz innej korespondencji familijnej Autorka szkicuje portret Witkiewicza-ojca. Artykuł stanowi kontynuację tematu zapoczątkowanego przez Małgorzatę Król, dotyczącego ojców: Wincentego Pola i Gustawa Zielińskiego. In the article the Stanisław Witkewicz`s figure is presented from the perspective of one of his private roles – the father role. The items discussed in the paper concern relations between the father and the only son Stanisław Ignacy, what way Witkacy the son was perceived by the father, and what were Witkewicz`s priority parental rules which he was governed by in his only child`s upbringing. The analysis are made on the grounds of the letters from Witkiewicz to his son and another family correspondence, and the article is the continuation of the subject originated by Małgorzata Król who has studied the personas of Wincenty Pol and Gustaw Zieliński in such a context.
  • Item
    Biedaczyna krakowski – obraz Alberta Chmielowskiego w czasopismach zakładu albertynów
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Klimek-Grądzka, Jolanta
    Na podstawie tekstów prozatorskich i poetyckich zamieszczonych w dwóch czasopismach wydawanych w latach 1932-1939 przez krakowski zakład wychowawczy albertynów poddano analizie przedstawiany w nich językowy obraz Adama Chmielowskiego – br. Alberta. Stwierdzono prymat profili związanych z jego życiem duchowym i działalnością zakonną: święty, zakonnik, założyciel zgromadzenia, mistrz i nauczyciel, opiekun ubogich. Na uboczu pozostają profile artysta i przyjaciel. Tworząca wymienione profile siatka leksykalna i dopełniające ją wartościujące pozytywnie określenia składają się na spójny obraz br. Alberta uznawanego za świętego jeszcze przed oficjalnym wyniesieniem go na ołtarze. The article analyses prosaic and poetic texts published in the years 1932-1939 in two journals run by the Cracow-based Albertine educational facility. The analysis aims to draw a language image of Adam Chmielowski – Brother Albert. The researched texts reveal the domination of the pragmaticsemantic profiles relating to his spiritual life and monastic activity: saint, monk, founder of the congregation, master and mentor, servant of the poor. Such profiles as artist or friend stay in the background. The lexical network that founds the discovered profiles and the positive evaluative utterances that fill the network build a consistent language image of Brother Albert, who had been regarded as a saint before his official beatification.
  • Item
    Bojanowski – Norwid. Projekcja spotkania
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Fert, Józef Franciszek
    Dwaj wielcy protagoniści polskiego odrodzenia w wieku dziewiętnastym: Edmund Bojanowski (1814-1871), dziś błogosławiony Kościoła katolickiego, i Cyprian Norwid (1821-1883), dziś jeden z powszechniej znanych poetów polskich, tête à tête najprawdopodobniej nigdy się nie spotkali, choć okazji ku temu nadarzyło się co najmniej kilka. Tak więc na tym zdaniu można by zakończyć cały wywód. A jednak… A jednak byli sobie – może nawet o tym nie wiedząc – bardzo bliscy duchowo, a w pewnych sferach stanowili wręcz nieodzowne uzupełnienie i dopełnienie swych dzieł i działań. Nie wiemy do końca, czy Bojanowski i Norwid spotkali się osobiście. Ale jeśliby tak się zdarzyło, to o czym ci dwaj niezwykli ludzie rozmawialiby ze sobą? Myślę, że jednym z najważniejszych tematów ich rozmowy mogłaby być świętość pracy. I dla Norwida, i dla Bojanowskiego kwestie pracy stanowią fundamentalny problem intelektualny, moralny i praktyczny. Taka też była chwila dziejowa, czas, w którym na arenę procesów społecznych z coraz większą mocą wchodził żywioł ludowy – chłopski, jak w zasadzie na ziemiach polskich, i robotniczy – w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, ale też w Polsce ze swymi wielkimi centrami przemysłowymi, jak Poznań, Górny Śląsk, Łódź, Warszawa czy Lwów. W idei Bojanowskiego, wyrosłej z troski o dobre wychowanie dzieci, szczególne miejsce zajmuje właśnie praca jako jeden z fundamentalnych czynników kształtowania człowieka. Poprzez najdrobniejsze zajęcia, aż do poważnych czynów kształtuje się uważna i poważna postawa wobec życia. Bojanowski w swych notatkach poświęconych szczególnie właśnie „wychowaniu w ochronach” detalicznie i skrupulatnie wylicza prace, które mogą być wykorzystywane wychowawczo. A równocześnie wskazuje, że: „Każda robota, oprócz zwyczajnego biegu, ma i swoje uroczyste wykonanie w kształcie obrządku”. Wizja wychowawcza Bojanowskiego harmonijnie splata trzy główne czynniki: praktyczny aspekt każdej, nawet najdrobniejszej pracy, powiązanie procesu wychowawczego z szerszą perspektywą religijną i zasadniczy udział w procesach wychowawczych żywiołu estetycznego, którego najważniejszym czynnikiem jest mądra zabawa. To spojrzenie na pracę jako instrument cywilizacyjnego kształcenia, a równocześnie czynnik kierujący myśli i dążenia ludzkie ku celom wyższym (religijnym, artystycznym, etycznym…) jest uderzająco bliskie zarówno Bojanowskiemu, jak i Norwidowi – wielkim Polakom wieku dziewiętnastego. Two great protagonists of the Polish rebirth in the nineteenth century: Edmund Bojanowski (18141871), today the Blessed Catholic Church, and Cyprian Norwid (1821-1883), today one of the most widely known Polish poets, tête à tête probably never met, however, there were at least a few occasions for that. So, in this sentence, the whole sentence could be terminated. And yet… And yet they were - perhaps not even aware of it - very spiritually close, and in some areas they were an indispensable supplement and complement to their works and activities. We do not know for sure whether Bojanowski and Norwid met in person. But if that happened, what would these two extraordinary people talk to each other? I think one of the most important topics of their conversation could be the sacredness of work. And both for Norwid and Bojanowski , the issues of work are a fundamental, intellectual, moral and practical problem. Such was also the time of history, the time in which the folk elementary element appeared - peasantry, as in Poland and labour - in Western Europe and in the United States, but also in Poland with its large industrial centers like Poznan, Upper Silesia, Łódź, Warsaw or Lviv. In the Bojanowski idea, born of the concern for good upbringing of children, work is just one of the fundamental factors shaping man. Through the smallest activity, as well as serious deeds a careful and serious attitude towards life is formed. Bojanowski in his notes devoted especially to “upbringing in nursery” detailed and carefully calculates works that can be used educationally. And at the same time, he points out that: “Every work, except the usual course, has its ceremonial execution in the form of a rite”. Bojanowski’s educational vision harmoniously intertwines three main factors: the practical aspect of each, even the smallest work, linking the educational process with a broader religious perspective and fundamental participation in the educational processes of the aesthetic element, whose the most important factor is clever play. It is a look at work as an instrument of civilization education, and at the same time the driver of human thought and aspirations towards higher goals (religious, artistic, ethical …) is strikingly close to both Bojanowski and Norwid - the great Poles of the nineteenth century.
  • Item
    Brat Albert i jego czasy w naszych czasach. Marek Sołtysik „Znak miłości. Opowieść o Adamie Chmielowskim – Świętym Bracie Albercie”
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Głąb, Grzegorz
    Powieść Marka Sołtysika poświęcona jest życiu i działalności brata Alberta Chmielowskiego. Jest to także dzieło o fenomenie świętości, które autor próbuje zdiagnozować i opisać jego charakterystyczne cechy. Lektura Znaku Miłości pozwala na stwierdzenie, że jej twórcy zależało na obiektywnej, rzeczowej, a tym samym wiarygodnej prezentacji postaci Ojca Ubogich, dlatego większość tworzonych przez niego opisów i dialogów opierała się na materiałach archiwalnych – dokumentach, listach i opiniach Szarego Brata lub osób bezpośrednio go znających. Fabuła tej biograficznej opowieści motywowana jest chronologią wydarzeń, ale autor najpierw bada tematy Świętego Życia, które pozwalają ukazać duchowy portret bohatera, a także odpowiada na pytania o źródło jego nawrócenia, duchowego powołania i świętości. Marek Sołtysik, rozwijając tezę, że święci wyrażają swoje czasy, a zarazem te czasy wyprzedzają, próbuje przekonać czytelników, że Brat Albert jest również człowiekiem naszej epoki, gdyż jego profil duchowy i apostolstwo wskazują na wartości ponadczasowe i ponadpokoleniowe – wiarę, miłość, godność osoby ludzkiej. Sołtysik’s story is devoted to the life and activity of Brother Albert Chmielowski. It is also a work about the phenomenon of holiness, which the author tries to diagnose and describe its distinctive features. Reading The Sign of Love allows us to say that the author of the work depended on the objective and material presentation of the figure of the Father of the Poor, so most of the descriptions and dialogues constructed by him were based on archival materials - documents, letters and opinions of Brother Gray or people directly knowing him. The storyline of this biographical setting is governed by the chronology of events, but the author first explores the themes of the Holy Life, which allow for a spiritual portrait of the hero, as well as answering questions about the source of his conversion, spiritual calling and holiness. Marek Sołtysik, developing the thesis that saints express their times and at the same time overtakes them, tries to convince readers that Brother Albert is also a man of our age, because his spiritual profile and apostolate indicate timeless and cross-generational values – faith, loveand human dignity.
  • Item
    Brat Albert w eseistycznej wizji Marii Winkowskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Ołdakowska-Kuflowa, Mirosława
    Maria Winowska (1904-1993), pisarka emigracyjna, jest autorką eseistycznej biografii Adama Chmielowskiego – brata Alberta, zatytułowanej Frère Albert ou la Face auxoutrages opublikowanej w 1953 roku w Paryżu i dwukrotnie przetłumaczonej na język polski. Jest to jak do tej pory najobszerniejsza biografia, a jednocześnie studium duchowości św. brata Alberta, kanonizowanego w roku 1989. W niniejszej pracy obserwowane są pewne podobieństwa tegoż eseju i utworów niektórych innych pisarzy, także kreślących wizerunek brata Alberta. Przede wszystkim jednak wydobyte zostały swoiste cechy duchowej biografii autorstwa Winowskiej, przybliżającej czytelnikom niezwykłą postać człowieka zasłużonego dla Kościoła i społeczeństwa, zwłaszcza w aspekcie zwalczania społecznej nędzy. Maria Winowska (1904-1993), an émigré Polish writer, is the author of an essay biography of Adam Chmielowski – Brother Albert, entitled Frère Albert ou la Face aux outrages,published in 1953 in Paris and twice translated into Polish. It is, to date, the most exhaustive biography and, at the same time, a study of the spirituality of Saint Brother Albert, canonised in 1989. The present work points out certain similarities of Winowska’s essay and works of other writers who also charted the portrait of Brother Albert. The attention, however, is focused primarily on the peculiar features of the spiritual biography of the saint by Winowska, bringing to the fore the extraordinary figure of a man whose services to the Church and society, especially in alleviating poverty, cannot be overestimated.
  • Item
    Dobrodziej – mistrz – profesor. Wincenty Pol w świetle listów doń skierowanych
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Nowak-Barcińska, Małgorzata
    Przedmiotem uwagi autorki są określenia Wincentego Pola wydobyte z przesłanej doń korespondencji. Bliżej przygląda się formom: dobrodziej, profesor, mistrz, wieszcz, ziomek. Korpus badań stanowiły listy (ogółem 98) skierowane do Wincentego Pola przez różnych nadawców w latach 18301872 zamieszczone przez Zbigniewa Sudolskiego w zbiorze: Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1872 (s. 545-657). W zwrotach adresatywnych Wincenty Pol ukazywany jest m.in. jako ojciec narodu i wieszcz, twórca wielbiony czy wręcz ubóstwiany, szanowany profesor, potwierdzają one tezę Sudolskiego nt. istotnej roli twórcy Mohorta w „kształtowaniu kultury swoich czasów” (LZN, s. 546). Analizowane wyrażenia poświadczają zarazem bogactwo współczesnej Polowi etykiety. Człon podstawowy zwrotu adresatywnego wzbogacają liczne określenia towarzyszące, które powodują, że adresatywy z listów do Pola umieszczone na skali stopniowalnej grzeczności – są bardzo grzeczne. Jak się wydaje, często formuły te są próbą pogodzenia konwencji – pisania wedle zwyczaju – i szczerego uczucia nadawcy – pisania wedle serca. The author of the article researches how Wincenty Pol was described in the letters he was sent to. The research corpus contained 98 letters addressed to Pol by a variety of senders, compiled by Zbigniew Sudolski in an anthology: Letters from our Land. Wincenty Pol’s Epistolography, 1826-1872. Of particular interest are the statistically significant forms of address: patron, professor, master, prophet, kin. The forms used for addressing Wincenty Pol depict him as e.g.: father of the nation and a prophet; an adored – if not worshipped – and respected professor. These forms confirm Suchodolski’s claim about the vital role of the author of Mohort in “shaping the culture of his times”. At same time, the expressions under analysis are a testimony of the rich language etiquette of the time.
  • Item
    Dramaturgia radiowa według Jerzego Szaniawskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Motyka, Urszula
    Jerzy Szaniawski, znany także jako „Milczek z Zegrzynka”, niewątpliwie – parafrazując wypowiedź Gombrowiczowskiego profesora Bladaczki – wielkim dramaturgiem radiowym był. Jego dramaty, takie jak chociażby Adwokat i róże, Ptak, Żeglarz, Zegarek, Służbista, obfitują w elementy niezbędne dla sztuki radiowej. Szaniawski w swoich dziełach dążył do maksymalnej uniwersalizacji tematyki, miejsca i czasu. Ukazywał duszę swoich bohaterów, wyraźnie zarysowywał ich portrety psychologiczne. Dramaturg współpracę z radiem rozpoczął Zegarkiem w 1935 roku. Pisarz wykazywał niezwykłą wrażliwość artystyczną, dzięki której z wyczuciem wkomponowywał w swoje dzieła elementy niezbędne do powstania słuchowiska. Są to przede wszystkim elementy dźwiękowe, akustyczne, dialogi oraz relacje, występujące we wszystkich dramatach, retrospekcje, zastosowane wyłączne w trzech utworach – Adwokat i róże, Służbista i Zegarek, oraz niedomówienia i niedopowiedzenia, które autor wplótł w dramaty Adwokat i róże oraz Zegarek. Wszystkie z wymienionych elementów budujących słuchowiska radiowe służą pobudzeniu zmysłu słuchu odbiorcy, a co za tym idzie, budowania świata przedstawionego w jego wyobraźni. Jerzy Szaniawski was undoubtedly a great radio playwright. His dramas, such as Adwokat i róże / The Attorney and Roses/, Ptak /The Bird/, Żeglarz /The Sailor/, Zegarek /The Watch/, Służbista /The Official, teem with elements that are essential for a radio play. In his works, Szaniawski aimed at full generalisation of the theme, place and time. He pictured the souls of his characters and clearly portrayed their psychological delineation. Szaniawski started his cooperation with radio in 1935 with his play The Watch. Due to his exceptional artistic sensibility he was able to integrate into his works the elements which are crucial for a radio play. These are, primarily, audio elements, dialogues and narratives that are present in all his dramas, retrospections, which appear only in three plays: The Attorney and Roses, The Official and The Watch, as well as reticence and understatements employed in Attorney and Roses and The Watch. All of the above mentioned elements aim at stimulating the listeners’ sense of hearing and consequently creating the represented world in their imagination.
  • Item
    Duchowni w korespondencji Wincentego Pola
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Toruń, Włodzimierz
    Powyższy szkic Duchowni w korespondencji Wincentego Pola poświęcony jest powiązaniom Pola z duchowieństwem różnych rytów chrześcijańskich. W pracy ograniczono się tylko do tych przykładów, które znalazły widoczne potwierdzenie w epistolografii autora Mohorta. Poeta znany ze swej otwartości i ekumenicznej postawy utrzymywał kontakty z kapłanami innych od siebie wyznań. Żar młodzieńczej przyjaźni, braterstwo wspólnie przelanej krwi w Powstaniu Listopadowym, były najtrwalszymi więzami łączącymi Pola z patriotycznie usposobionymi duchownymi. O łączności poety z duchownymi decydowały także wspólne zainteresowania w dziedzinie życia naukowego, literackiego, kulturalnego, społecznego i kościelnego. The above sketch The clergy in Wincenty Pol’s correspondence is devoted to Pol’s connections with the clergy of different Christian rites. The work was limited to only those examples that fund confimation in the epistolographie author of Mohort. The poet, know for his openness and ecumenical attitudes, kept in touch with the priests of other denominations. The warmth of youthful friendship, the fraternity of bloodhed together in the November Uprising, were the most durable bonds between Poles and patriotically disposed clergy. The poet’s connections with the clergy also determined common interests in the fields of scientific, literary, cultural, social and eccesial life.
  • Item
  • Item
    […] Ja nie wykładam tutaj estetyki. Wincenty Pol a sztuki plastyczne
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Zaremba, Magdalena
    Biorąc pod uwagę, jak ją nazywa Sudolski, kontrowersyjną recepcję twórczości autora Pieśni o ziemi naszej, warto uporządkować stanowiska obecne w literaturze przedmiotu oraz wskazać miejsce Pola wśród dziewiętnastowiecznych krytyków sztuki. Na gruncie literatury przedmiotu i krytyki artystycznej wieku XIX widoczny rozziew pomiędzy określeniem poety wieszczem sztuki i mistrzem romantycznego pejzażu literackiego a poetą, który swymi opisami wpisuje się nie tylko w ówczesną myśl artystyczną, ale i jest nieoryginalnym, „poczciwym” twórcą sentymentalnym. Istotne jest wyprowadzenie osi, która ukazałaby spójność programu artystycznego nie tylko w esejach czy w epistolografii, lecz także w wybranych utworach poetyckich. Obecność wzmianek o roli sztuki w twórczości Pola jest zdawkowa; wpisuje się jednak w program krajowego odbioru ówczesnej sztuki oraz wizji jej porozbiorowego kształtu. Uzupełniają ją fragmenty poezji czy literackie ułamki „krajowidoków”. Kontekstem stają się słowa kierowane do malarzy: Juliusza Kossaka, Januarego Suchodolskiego czy Wojciecha Kornelego Stattlera, będące raczej świadectwem pewnych zażyłości, aniżeli dyskursów o malarstwie podobnych do tych, które w latach 40. XIX wieku kreślił Juliusz Słowacki. Taking into consideration, as it is called by Sudolski, a controversial reception of the works of the author of Pieśń o ziemi naszej (Song of Our Land)43, it seems worthwhile to systematise attitudes visible in reference books and to determine Pol’s place among 19th century literary critics. Basing on reference books and 19th century art criticism, one may notice a discrepancy between the vision of the poet as a pioneer of art and a master of literary romantic landscape and as a poet who, with his descriptions, fits not only in the then artistic thought but also he is an unoriginal, “goodhearted”, sentimental author. A most relevant step is to introduce an axis which would present the cohesion of artistic programme not only in Pol’s essays or correspondence but also in chosen poetic works. The remarks on the role of art in Pol’s works are scarce; yet, they fit in the programme of the national reception of the then art and the vision of its post-partition shape. It is completed with fragments of poetry or literary fractions of “krajowidoki” (landsights). The context is formed by words addressed to painters: Juliusz Kossak, January Suchodolski or Wojciech Korneli Stattler being rather a testimony of familiarity of some kind than discourses about painting similar to those written by Juliusz Słowacki in the forties of the 19th century.
  • Item
    Kulturowe przetrwanie indian yaqui na pograniczu meksykańsko-amerykańskim w powieści Leslie Marmon Silko Almanac of the dead
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Bańka, Ewelina
    The article analyzes the yaqui indians’ strategies of maintaining cultural integrity and identity in the U.S.-Mexico borderland portrayed in leslie Marmon Silko’s novel, Almanac of the Dead. drawing on the ancient mythologies throughout the Western hemisphere, Silko creates a complex narrative about the decline of the Western world in the Americas, accompanied by the eventual retaking of the lands by indigenous people. The pan-tribal revolution launched against the euro-American power aims at restoring tribal values, strengthening people’s bond with the land, and affirming the cultural continuity of indigenous nations. While the U.S.-Mexico borderland constitutes the core arena of the activities described in the novel, the international border becomes Silko’s key symbol to represent the euro-American domination which, according to the ancient prophecies inscribed in the novel, is coming to an end in the Americas. Silko’s portrayal of the yaqui indian community’s strategies of defying Mexican and U.S. territorial land claims points not only to the yaquis’ continuous struggle for their cultural integrity as a people but also stresses the dynamic and adaptive character of yaqui identity. eventually, the yaqui resistance against the euro-American geopolitical and cultural domination can be seen as a symbolic struggle of all indigenous people for their cultural continuity across the Americas. Artykuł analizuje proces budowania tożsamości i zachowania integralności kulturowej indian yaqui na pograniczu amerykańsko-meksykańskim w powieści leslie Marmon Silko Almanac of the dead. Odwołując się do mitologii obu Ameryk, Silko tworzy opowieść o upadku cywilizacji Zachodu oraz kulturowym odrodzeniu plemion indiańskich zamieszkujących kontynent północnoamerykański. Ukazana w powieści panindiańska rewolta przeciw dominacji Zachodu na ziemiach tubylczych ma na celu przywrócenie wartości indiańskich oraz afirmację kulturowego przetrwania plemiennego świata. Pogranicze amerykańsko-meksykańskie stanowi centrum plemiennej rewolucji przedstawionej przez Silko. Granica dzieląca oba kraje staje się symbolem geopolitycznej i kulturowej hegemonii Zachodu dobiegającej końca w obu Amerykach. Obraz walki indian yaqui o zachowanie integralności plemiennej na terenie pogranicza obu krajów podkreśla dynamiczny i adaptacyjny charakter plemiennych kultur. Jest to także symboliczne ukazanie zmagań narodów indiańskich na kontynencie północnoamerykańskim o prawa do ziem przodków, do samostanowienia o własnej tożsamości oraz do ochrony kultury i tradycji plemiennych we współczesnej Ameryce.
  • Item
    Lekcja pejzażu (według) Adama Chmielowskiego – świętego Brata Alberta
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Pyczek, Wacław
    Przedkładany szkic stanowi próbę rozpoznania i opisu podstawowych tendencji estetycznych i jakości ściśle malarskich, a także perspektyw metafizycznych określających charakter pejzaży Adama Chmielowskiego. Ten obszar twórczości polskiego artysty jest ukazany w kontekście historii malarstwa krajobrazowego zarówno polskiego, jak i europejskiego. Dla autora artykułu ważnym układem odniesienia jest sfera duchowa wyrażana przez różne gesty malarskie, co stanowi tajemniczy element dzieła Chmielowskiego. The presented study is an attempt at recgnition and description of basic aesthetic tendencies and purely artistic qualities as well as metaphisical perspectives determining the character od Adam Chmielowski’s landscapes. The realm of artictic activity of the Polish painter is presented against the context of landscape painting history – both Polish and European. The author of the current article appreciates the role of an important reference system – the realm of spirit expressed in various artistic gestures which constitutes a secret element of Chmielowski’s work.
  • Item
    Nieprzemijający urok Kresów, czyli XVII-wieczna Ukraina w powieści fantastyczno-historycznej Jacka Komudy Wilcze gniazdo
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Dejnek, Katarzyna Anna
    Artykuł przedstawia wątki kresowe w powieści fantastyczno-historycznej Wilcze gniazdo Jacka Komudy. Koncentruje się na ukazaniu świadomości pogranicza, na którym żyją bohaterowie. Artykuł rozpoczyna krótka prezentacja sylwetki autora powieści oraz jego dokonań literackich. Następnie przybliżone zostają podstawowe informacje o temacie Kresów w literaturze polskiej oraz przyczyny jego atrakcyjności i popularności. Właściwa część artykułu to analiza wątków kresowych w powieści. Ukazana zostaje przestrzeń XVII-wiecznej Ukrainy, jej mieszkańcy, ich kultura i obyczaje. Przynosi ona szczegółowe informacje o skonstruowanym przez Komudę obrazie Ukrainy oraz o świadomości kulturowej jej mieszkańców. The article presents Borderlands’ thread in the historical fantasy novel Wolves’ nest by jacek Komuda. it focuses on showing the awareness of the border, where the protagonists live. The article starts with a short presentation of the author’s profile and his literary achievements. Next, basic information about the theme of Borderlands in Polish literature and the source of their attractiveness and popularity is discussed. The main part of the article is the analysis of Borderlands’ threads in the novel along with the presentation of the 17th century Ukraine, their citizens as well as their culture and customs. it delivers detailed information about the image of Ukraine and the cultural awareness of its habitants constructed by Komuda.
  • Item
    O Ewangelii ukrytej. Jakuba Malika kerygmatyczna interpretacja twórczości pozytywistów
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Kaczmarek, Wojciech
    Podejmowane przez Jakuba Malika (1970-2017) analizy tekstów pozytywistycznych miały kilka zasadniczych cech. Najpierw badacz ten zainteresowany był uzupełnianiem pewnych miejsc, które nie były dotąd dostatecznie oświetlone w pracach szczegółowych. W ostatnich latach swoich badań skupił się przede wszystkim na odkrywaniu odniesień polskich pozytywistów do Biblii i do chrześcijaństwa. Szczególnie w pracach z lat 2008-2017 widać wyraźny zwrot związany z zastosowaniem analizy kerygmatycznej, pozwalającej na mocniejsze podkreślenie związków życia bohaterów literackich, zwłaszcza z Lalki Bolesława Prusa, z antropologią chrześcijańską. Jakub Malik’s (1970-2017) analyses of positivist texts have a few characteristic features. At first Malik showed interest in fulfilling gaps in literary studies, throwing light on the issues that were insufficiently explored by other scholars. In recent years his studies focused on the references to the Bible and Christianity in Polish positivist works. Especially the years 2008-2017 saw a significant turn towards the kerygmatic analysis, which helps to underline the relationship between the lives of characters, in particular those from Bolesław Prus’ Lalka, and Christian anthropology.
  • Item
    O kategoriach biblijnych w poemacie Karola Wojtyły „Pieśń o blasku wody”
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Hawryluk, Dorota
    Powstały w 1950 roku utwór Karola Wojtyły pt. „Pieśń o blasku wody” jest poetycką medytacją prezentującą całkowitą spójność z logiką przesłania biblijnego. Zdaje się o tym świadczyć nie tylko dosłownie przywołany na początku utworu fragment z ewangelii św. Jana, który został poddany wnikliwej poetyckiej refleksji, ale także podjęty przez autora oryginalny sposób literackiego przetworzenia problematyki kategorii biblijnych, stanowiących rzeczywistą osnowę całego utworu. W przyjętej przez Karola Wojtyłę optyce interpretacyjnej mowa jest zasadniczo o dwóch biblijnych kategoriach: pragnieniu i widzeniu. Przeprowadzona analiza problematyki tych kategorii została ukazana w konfrontacji z dokonującym się na płaszczyźnie ducha procesem dojrzewania człowieka do podjęcia życiodajnego dialogu z Bogiem, czego przejawem może być chociażby zaintonowana przez główną bohaterkę utworu pieśń uwielbienia, stanowiąca jedno z najbardziej twórczych dopowiedzeń Karola Wojtyły do przekazu ewangelicznego. Jego autorskie pochylenie się nad problemem postrzegania przez człowieka własnej tożsamości może stanowić wybitną dokumentację dążenia do rekonstrukcji obecnej w tym utworze koncepcji człowieka. W jej świetle człowiek jawi się jako dzieło pochodzące z rąk Boga, powołane do życia w miłości na Boży obraz i Boże podobieństwo (por. Rdz 1, 27). Z tej fundamentalnej prawdy wynika zaznaczona wyraźnie w poemacie kwestia wszczepionych przez Stwórcę w ludzkim wnętrzu możliwości uzdalniających każdego człowieka do podjęcia drogi uczestnictwa w tajemnicach Bożej Mądrości (por. Mdr 6, 1-25) i osiągnięcia życia w całej swojej pełni. W tym kontekście niezwykle interesujący wydaje się być poetycki opis Karola Wojtyły przemiany dokonującej się we wnętrzu głównej bohaterki. Oto pod wpływem okazanej przez Syna Bożego zbawczej afirmacji, kobieta z Samarii zyskuje swoją nową tożsamość i odkrywa nowy typ Boskiej asystencji w ludzkim życiu, polegający na całkowitym zaangażowaniu Boga w cierpienia ludzkości. Dzięki temu może ona z ufnością otworzyć się na przyjęcie darowanej jej przez Chrystusa łaski wydźwignięcia ze stanu znalezienia się poza rzeczywistym obrębem miłości i doświadczyć duchowego uwolnienia ze skutków głębokiego zranienia swojej duszy. Wysoce oryginalne w ukazanej wizji może być to, że dar swojej nowej samoświadomości Samarytanka otrzyma przy studni w Sychem, która z perspektywy samego Zbawiciela może przypominać o nieustannym zachowywaniu przez Niego Źródła Swojej Synowskiej Tożsamości. W ten sposób prezentowana dotąd antropologia, już tak ściśle powiązana z teologią, staje się jakby nieodłączna od chrystologii, a utwór Karola Wojtyły jeszcze bardziej zaznacza swój chrystocentryczny i chrystoformiczny charakter. “The Song of the Brightness of Water”, a piece by Karol Wojtyła created in 1950, is a poetic meditation in complete agreement with the logic of the biblical message. This seems to be demonstrated not only by the directly quoted fragment from the Gospel according to John at the beginning of the poem, which was subjected to in-depth poetic reflection, but also by the original literary transposition of the subject-matter of the biblical categories, which create the ambience of the entire poem. The focus of the interpretation adopted by Karol Wojtyła is on two biblical categories: longing and perception. The analysis of these categories was contrasted with the spiritual process of an individual’s becoming mature enough to enter into a life-giving dialogue with God, which can be observed, for instance, in the song of adoration sung by the protagonist of pain, constituting one of the most-creative extensions of the Gospel’s message by Wojtyła. His focus on the individual’s perception of his/her identity can serve as brilliant evidence of the attempt to reconstruct the concept of the human being present in the poem. In the light of this concept the human is a work of God, created to live in love, and in the likeness and image of God (cf. Gen 1, 27). This fundamental truth is the source of the issue clearly depicted in the poem of the possibility embedded by the Creator in each human being, enabling him/her to participate in the mysteries of God’s Wisdom (cf. Wisdom 6, 1-25) and living life to its fullest. In this context Karol Wojtyła’s poetic description of the main protagonist’s transformation is extremely fascinating. Under the influence of the saving affirmation of the Son of God, the woman from Samaria gains a new identity and discovers a new type of God’s assistance in human life, i.e. His complete involvement in human suffering. Thanks to this, she is able to fully accept the grace given by Christ to enable her to rise above the state of being separated from experiencing love and being released from the consequences of the deep wounding of her soul. The highly original aspect of this vision is that the Samaritan receives the gift of a new self-awareness at the well in Shechem, which from the perspective of the Saviour Himself can symbolise His incessant preservation of the Source of His Filial Identity. In this way the anthropology presented so far, strictly connected with theology, becomes inseparable from Christology, emphasising the Christocentric and Christoformic nature of this poem by Karol Wojtyła.
  • Item
    Ojcowie: Wincenty Pol i Gustaw Zieliński
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Król, Małgorzata Maria
    Artykuł przybliża relacje XIX-wiecznych ojców (Wincenty Pol i Gustaw Zieliński) z dziećmi. Analiza ich korespondencji wydaje się potwierdzać tezę, że uczestniczyli w życiu swoich najbliższych nieco korespondencyjnie. Obaj ojcowie, osoby-instytucje, postaci ważne w polskim społeczeństwie, zaangażowane w obowiązki publiczne nie mieli wystarczająco dużo okazji, aby w pełni uczestniczyć w dorastaniu dzieci. Pobyty z bliskimi, czego świadectwem (opublikowana w przypadku Pola i ogłaszana po raz pierwszy w przypadku Zielińskiego) korespondencja – wypełnione były przygotowaniami do kolejnych podróży, wypraw i prac badawczych, organizowanych uroczystości. Brak ten rekompensowali więc systematyczną korespondencją. This article approaches the relationship of the 19th century fathers (Wincenty Pol and Gustaw Zieliński), with their children. The analysis of their correspondence, supports the theory, that they both participated in the lives of their loved ones, rather only by letters. Both fathers, men-institution, figures important in the Polish then society, involved in public duties, did not have enough chances to fully participate in reaching adolescence by their children. Stays with their families, about which testimony can be found (in already published corrspondence of Wincenty Pol, and for the first time being made public Gustaw Zieliński’s letters) – were filled with preparations for further journeys, expeditions, research works, and planned events. Such lack of their presence was compensated by regular correspondence.
  • Item
    Prawosławni wyznawcy i męczennicy rosyjscy z lat 1917-1956
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Radwan, Marian
  • Item
    Robert M. Solis, Robert Musil in Polen. Zur Rezeption der frühen literarischen Werke, Lublin 2017, 269 s.
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Jeszke, Jerzy
    Recenzja książki: Robert M. Solis, Robert Musil in Polen. Zur Rezeption der frühen literarischen Werke, Lublin 2017, 269 s.
  • Item
    Uwagi na temat „rytuałów ofiarowania” i sztuki performance
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Męderowicz, Jolanta
    Roli odwzorowań czy raczej zapożyczeń form gestów rytualnych nie sposób pominąć w przestrzeni sztuki. Ważne okazują się tu zwłaszcza odniesienia do kategorii rytów ofiarowania, symbolicznie kodowanych szczególnie przez neoawangardę lat 60. i 70. XX wieku, czytelnych na gruncie wypowiedzi i działań polskich artystów sztuki performance. „Rytuał” oraz „performance” to wiodące kategorie, które namaściły, nie tylko semantycznie, pomodernistyczną wizję kultury. Jednakże, jak wykazują liczne przykłady sztuki performance, artyści posługują się tym wzorem kulturowym zwykle po to, by podjąć na nowo dyskusję na temat człowieka, roli artysty i sztuki w dobie tzw. płynnej ponowoczesności, oraz aby demaskować jej demony. Artyści sztuki performance wielokrotnie podkreślali, że performance nie może być współczesnym rytuałem w żadnym sensie, ponieważ ze swojej natury jest przeciwna ona wszelkiej rytualizacji. Jej celem zawsze była manifestacja indywidualności i wolności twórczej oraz podważanie stereotypów i klisz kulturowych. We cannot mention the role of representations or rather appropriation of forms of ritual gestures in the space of contemporary art. There appear to be important in particular, references to the category of rites of sacrifice, symbolically encoded by neoawangardę especially the 60s and 70s, on the basis of clear statements and actions of Polish performance artists. “Ritual” and “performance” are the leading categories that namaściły, not only semantically, post-modernist vision of culture. However, as shown by numerous examples of performance art, the artists use this cultural pattern usually in order to resume a discussion on man, the role of the artist and the art in the era of the so-called liquid postmodernity, and to expose its demons. Performance artists repeatedly emphasized that performance cannot be a modern ritual in any sense because by its very nature it is opposed to any ritualisation. The purpose of artists of performance art has always been a manifestation of individuality and creative freedom and undermining any cultural stereotypes and clichés.
  • Item
    Wokół działalności wydawniczej oraz redakcyjnej bł. Edmunda Bojanowskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Rozwadowska, Marta Diana
    Prezentowany tekst jest próbą ukazania Edmunda Bojanowskiego jako redaktora oraz wydawcy. Wiedział, że jedyną możliwą i rozsądną drogą, którą należy iść, będzie praca organiczna. Uważał, że w każdym człowieku leży obowiązek oświecania bliźniego i głoszenia prawdy. Zdawał sobie sprawę z czasów, w jakich przyszło mu żyć, i dlatego też chciał pokrzepić serca ludzi zmęczonych trudami powstań, walk, epidemii, poddanych represjom zaborcy, często zrezygnowanych i zmęczonych życiem. Miał pewność, że jednym z najlepszych sposobów na dotarcie do jak największej liczby ludzi, będzie wydawanie czasopisma. Dzięki temu uzyskiwał nie tylko finanse, które przeznaczał na sieroty, ale także mógł wpływać na kształcenie czytelników. W tym też szlachetnym celu wydawał „Pokłosie. Zbierankę literacką na korzyść sierot” oraz „Rok Wiejski”: czasopisma różnicowane tematycznie oraz poglądowo, jednak mające wspólny cel – misję ewangelizacyjną i pomoc najbardziej potrzebującym. This text is an attempt to show Edmund Bojanowski as editor and publisher. He knew that the only possible and sensible way to go would be organic work. He believed that every human being had the duty to enlighten other people and to preach the truth. He was aware of the times in which he had come to live, and therefore he wanted to refresh the hearts of people who were tired of struggles of insurrection, fighting, epidemics, subjected to the repression of the invader and often resigned and tired of life. He was sure that one of the best ways to reach as many people as possible would be to publish a magazine. Thanks to this he obtained not only the finances he devoted to orphans, but also could influence the education of readers. In this noble goal he created „Pokłosie. Zbieranka literacka na korzyść sierot” and „Rok Wiejski”: thematically differentiated and pictorial journals, but having a common purpose - mission of evangelization and help the neediest.