Artykuły naukowe (WNH)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/82

Browse

Browsing Artykuły naukowe (WNH) by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 30
  • Item
    Alienacja, integracja, akceptacja – relacje interpersonalne w dramatach Herberta Bergera i Petera Turriniego
    (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2022) Tomczuk, Dorota
    The aim of the text is a hermeneutic analysis of two Austrian dramas: the one-act play by Herbert Berger from the year 1970 and Peter Turrini's play from the year 2018. Both works are examples of a contemporary variation of the genre "Volksstück" with a hybrid tradition in German-language literature and theater dating back to the 18th century. The comparative analysis of both works focuses on the mechanisms of actions and the role of the characters' moral instinct, while the diagnoses of important social and political problems made by playwright writers may be the key to a better understanding by the reader.
  • Item
    Architektura socmodernistyczna w Lublinie. Projekt nowego śródmieścia Lublina – studium przypadku
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Celem artykułu jest przedstawienie przemian koncepcji zabudowy tzw. nowego centrum Lublina w okresie 1967–1975. Jego ramy czasowe wyznaczają dwa wydarzenia: konkurs architektoniczny z 1967 r. oraz projekt Centrum Handlowo-Usługowego z 1975 r. Zainicjowany przez władze miejskie w 1967 r. konkurs nie był dotąd prezentowany w literaturze przedmiotu. Jego wyniki stanowią przykład koncepcji architektury socmodernistycznej, która miała znaleźć się w bezpośrednim sąsiedztwie historycznej zabudowy obszaru ograniczonego ulicami: Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa i Chopina. W efekcie konkursu wyłoniono zwycięski projekt, który jednak nie został zrealizowany. Nieco późniejszy projekt na nowe centrum z 1975 r. również pozostał w sferze niezrealizowanych zamierzeń. W omawianym kwartale, pod koniec lat 60. XX wieku wybudowano zaledwie jeden wieżowiec, przy ul. Karłowicza 4, niepowiązany z wyżej wymienionymi pracami konkursowymi. Planowana aktualnie gruntowna modernizacja tego biurowca, skłania do badawczej refleksji nie tylko nad odważnie zakrojonymi, niewykorzystanymi projektami sprzed około półwiecza, ale także nad aktualną kondycją wówczas realizowanych obiektów, ich statusem i rolą we współczesnej, choć zabytkowej tkance miasta. This article aims to present the evolution of the development concept of the so-called Lublin’s new centre for 1967–1975. Its timeframe is marked by two events: the 1967 architectural competition and the 1975 proposal of a shopping and service centre. Launched by the municipal authorities in 1967, the competition has not been discussed in the literature of the subject yet. Its results exemplify a concept of socialist-modernist architecture, which was intended for the immediate vicinity of the historic buildings in the area bounded by Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa and Chopina streets. The winning design was not executed. A slightly later proposal for a new centre (1975) also remained a paper design. In the area in question, only one high-rise building was erected in the late 1960s, at 4 Karłowicza Street, unrelated to the competition submissions mentioned above. The thorough modernisation of this office building, which is being planned, prompts a research reflection not only on the bold, unused projects of about half a century ago, but also on the current condition of the buildings built at that time, their status and role in the contemporary, albeit historic, fabric of the city.
  • Item
    Atak na przedmoście Dyneburga 27-28 września 1919 r. Relacja dowódcy dyonu pociągów pancernych kpt. Michała Münnicha
    (Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, 2018) Münnich, Maciej
    Artykuł przedstawia nigdy niepublikowany opis walk o przedmoście Dyneburga w dniach 27-28 września 1919 r. Jego autorem jest kpt. Michał Münnich, dowódca uczestniczących w walkach dwóch polskich pociągów pancernych „Śmiały-Szeroki” oraz „Śmigły”. Pierwsza część relacji cytuje także dotychczas niepublikowany rozkaz płk. Juliusza Rómmla, ówczesnego dowódcy I Brygady Artylerii, dotyczący użycia w walkach polskiej artylerii. Druga część opisuje działania polskich pociągów pancernych. W oparciu o tekst relacji przedstawiono szerszą analizę dotyczącą działań polskiej artylerii oraz sprostowano wiele pojawiających się w literaturze przedmiotu nieścisłości dotyczących udziału w walkach pociągów pancernych. Artykuł kończy przedstawienie autora relacji, szczególnie jego udziału w walkach w latach 1918-1920. The article presents an unpublished account of the battles for the Daugavpils bridgehead on September 27th–28th, 1919. Its author is Capt. Michał Münnich, commander of the two Polish armoured trains „Śmiały-Szeroki” and „Śmigły” participating in the fights. The first part of the account also cites the previously unpublished order of Col. Juliusz Rómmel, then commander of the First Artillery Brigade, concerning the use of Polish artillery in the battle. The second part describes the activities of Polish armoured trains. Basing on the report, a broader analysis of the activities of Polish artillery is presented, and several inaccuracies concerning the participation of armoured trains in the fights, found in subject matter literature, are clarified. The article concludes with the presentation of the author of the report, especially his participation in the 1918–1920 fights. Статья содержит публикуемое впервые описание битв за даугавпилский тет-де-пон 27–28 сентября 1919 г. Его автор-капитан Михал Мюнних, командующий участвующих в битвах двух польских бронетанковых машин „Щмялы-Шероки” („Śmiały-Szeroki”) и „Щмиглы” („Śmigły”). В первой части отчета цитируется также ранее не публикованный приказ полковника Юлиуша Руммеля, в те времена - командующего Первой Бригадой Артиллерии, касающийся использования в битвах польской артиллерии. Вторая часть описывает действия польских бронетанковых машин. На основе текста отчета был проведен широкий анализ действий польской артиллерии, а также выяснен ряд появляющихся в тематической литературе неточностей, касающихся участия бронетанковых машин в битвах. Статья завершается представлением автора отчета и в особенности его участия в битвах в 1918–1920 гг.
  • Item
    “Clearly, Carefully and Precisely”: On Music in the Constitutions of the Order of Saint Paul the First Hermit from the 17th and 18th Centuries
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024-12-27) Jędrzejski, Michał
    From the very beginning of the Order of Saint Paul the First Hermit, music was the object of particular concern of the Pauline Fathers, which has been reflected in the monastic constitutions. Three of them are the title sources of the article, the aim of which is to present references to music contained in the Pauline constitutions from 1636, 1643 and 1725, compare them and draw conclusions on the codification of music in these constitutions. The text is divided into three main parts, respectively, to three editions of the constitutions. All the sources examined prove that the codification of music in the Pauline Order was characterized by detail and rigor in regulating singing, postures, participation in vocal exercises and the selection of the liturgical repertoire. Marian piety was a special principle that organized the liturgical and musical regulations contained in the Pauline constitutions. Muzyka od początku istnienia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika była przedmiotem szczególnej troski ojców paulinów, co znalazło odzwierciedlenie w konstytucjach zakonnych. Trzy z nich stanowią tytułowe źródła artykułu, który ma na celu przedstawić odniesienia do muzyki zawarte w konstytucjach paulińskich z 1636, 1643 i 1725 r., ich porównanie oraz wyciągnięcie wniosków na temat kodyfikacji muzyki w tych konstytucjach. Tekst dzieli się na trzy główne części odpowiednio do trzech edycji konstytucji. Wszystkie przebadane źródła świadczą o tym, że kodyfikacja muzyki w zakonie paulinów odznaczała się szczegółowością i rygoryzmem w regulowaniu śpiewu, postaw, udziału w ćwiczeniach wokalnych i doborze repertuaru liturgicznego. Szczególną zasadą porządkującą przepisy liturgiczno-muzyczne zawarte w konstytucjach paulińskich była pobożność maryjna.
  • Item
    Dorobek dydaktyczny księdza Daniela Olszewskiego zakresie historii Kościoła
    (Fundacja „Biografie Codzienności”, 2023) Kwaśniewski, Andrzej
    W latach 1972-2010 ks. Daniel Olszewski był wykładowcą historii Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach. Po 10 latach doświadczenia pracy wykładowcy wydał podręcznik pt. "Dzieje chrześcijaństwa w zarysie". Podręcznik był wydawany łącznie 4 razy. Poprzez swoją pracę wykładowcy zapewnił sobie ważne miejsce w dziejach dydaktyki. Jako doświadczony badacz historii oraz nauczyciel akademicki brał udział w tworzeniu dwóch podręczników dziejów Kościoła wydanych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Poprzez recenzje odnosił się do ruchu wydawniczego w zakresie podręczników dziejów Kościoła. From 1972 to 2010, Fr Daniel Olszewski lectured on the history of the Church at the Kielce Higher Theological Seminary. After ten years of teaching, he published a textbook entitled "An Outline of the History of Christianity". The manual has been pub-lished four times. Thanks to his work as a lecturer, he has taken an important place in the history of teaching. As an experienced historical researcher and academic teacher, he participated in the creation of two textbooks on the history of the Church published at the Catholic University of Lublin. In his reviews, he referred to the publishing of text-books on the history of the Church.
  • Item
    Dorobek historiograficzny kieleckich historyków kościelnych (XX/XXI w.)
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2018) Kwaśniewski, Andrzej
    Artykuł obejmuje dorobek historiograficzny grupy dwudziestu księży diecezji kieleckiej tworzących w ostatnim półwieczu. Przebadany materiał objął około 800 prac historycznych. Rozwinięte nurty badań związane są z przedmiotem: polska kultura religijna, synody w dwudziestoleciu międzywojennym, liturgia bożogrobców i krzyżaków, prasoznawstwo. Z regionalnej tematyki poziom rozwoju osiągnęły badania nad dziejami diecezji kieleckiej − duchowieństwo, życie religijne, seminarium duchowne, dzieje parafii i klasztorów, piśmiennictwo, duszpasterstwo z okresu II wojny światowej. Do nurtów rozwijających się należą badania nad księgozbiorami historycznymi i zasobami archiwalnymi. Naczelne miejsce w historiografii diecezjalnej zajmuje ks. Daniel Olszewski − twórca oryginalnego nurtu polskiej kultury religijnej. The article focuses on the historiographic achievements of 20 priests from the Diocese of Kielce who have written their works in the last half century. The studied material covered about 800 historical works. The research areas which have been widely studied are related to the following subjects: the Polish religious culture, synods in the interwar period, the liturgy of the Order of the Holy Sepulchre and the Teutonic Order, press study. Local subjects under study refer to the history of the Diocese of Kielce: the clergy, religious life, the theological seminary, the history of parishes and monasteries, literature and pastoral work during World War II. The developing trends include research on historical book collections and archival fonds. In the diocesan historiography, a leading figure is Rev. Daniel Olszewski, the creator of the original trend of the Polish religious culture.
  • Item
    Druk ulotny na temat objawień Maryjnych w Dzierzgowie w roku 1664
    (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2018) Kwaśniewski, Andrzej
    Jan Myszkowski w czasie bitwy pod Beresteczkiem (1651) otrzymał bizantyjską ikonę Matki Bożej. Ikona była wykonana na przełomie XVI i XVII wieku. Obraz ten trafił do kościoła parafialnego w Dzierzgowie na terenie diecezji krakowskiej. W roku 1664 na obrazie pojawiły się łzy, które uznano za zjawisko cudowne. Biskup krakowski Andrzej Trzebicki wydelegował do Dzierzgowa komisję, która badała okoliczności wydarzenia. W związku z objawieniami wydrukowano anonimowe opowiadanie o tych wydarzeniach. Opowieść o objawieniach w Dzierzgowie została wydana w postaci druku złożonego z dwóch kart. Druk obecnie znany jest tylko z jednego egzemplarza. Praca poświęcona temu źródłu złożona jest z omówienia i edycji krytycznej. Wespazjan Kochowski, opracowując dzieje Polski, dokonał własnej interpretacji cudownego wydarzenia. Jego zdaniem łzy pojawiły się na obrazie z powodu niesprawiedliwego traktowana polskiego magnata Jerzego Lubomirskiego przez dwór królewski. W tej interpretacji Matka Boża płakała w Dzierzgowie, gdy król Jan Kazimierz i królowa Ludwika Maria Gonzaga przygotowywali skierowane pod adresem Jerzego Lubomirskiego niesprawiedliwe oskarżenie o zdradę. Jan Myszkowski received the icon of the Byzantine Mother of God during the Battle of Beresteczko (1651). The icon was made at the turn of the 16th and 17th centuries. The painting was placed in the parish church in Dzierzgów in the diocese of Cracow. In 1664, tears appeared in the painting, which was considered as a wonderful phenomenon. The Cracow Bishop Andrzej Trzebicki delegated the commission to Dzierzgów whose aim was to examine the circumstances of the event. In addition, an anonymous story about these events was printed. The story of the apparitions in Dzierzgów was published in the form of a two-card print, which is currently known only from one copy. The work devoted to this source consists of a discussion and critical edition. Wespazjan Kochowski, while working on the history of Poland, made his own interpretation of the wonderful event. In his opinion, tears appeared in the painting due to the unjust treatment of a Polish magnate Jerzy Lubomirski by the royal court. In this interpretation, Our Lady cried in Dzierzgów when King Jan Kazimierz and Queen Ludwika Maria Gonzaga unfairly accused Jerzy Lubomirski of betrayal.
  • Item
    Działalność paryskiej Scholi Cantorum w latach 1896-1962 we współczesnych badaniach muzykologicznych
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023-12-29) Jędrzejski, Michał
    Rec.: Étudier, enseigner & composer à la Schola Cantorum (1896-1962), red. Sylvie Douche i Cédric Segond-Genovesi
  • Item
    Edward Krasiński’s “Overhead Sculptures”: A Manifestation of Modernity
    (Johns Hopkins University Press, 2022-12-13) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Edward Krasiński (1925-2004), sculptor and painter, one of most important protagonists of the Polish art of the 1960s and 1970s, is mainly remembered for his artistic interventions with the use of the Scotch-Blue tape. However, the author of the article focuses on the group of sculptures Dzidy [The Spears] from the mid-1960s. Julian Przyboś (1901-1970), a Polish poet and art critic, called these linear compositions ‘overhead sculptures’, because they were presented in an open space. The purpose of the article is to propose a new way of comprehending the above-mentioned compositions based on the press commentaries of Przyboś. The most crucial aspects to be taken into account are: their dynamism, shape, colour, interaction with the surrounding space, link with the ‘Theory of Place’ which defines the relationship between an artwork, the space it occupies and the viewer, as well as the artist’s interest in the achievements of science and technology.
  • Item
    „Ein kleiner dicker Berliner, der mit der Schreibmaschine eine Katastrophe aufhalten wollte“ – Kurt Tucholskys Verhältnis zu seiner Heimatstadt
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2008) Tomczuk, Dorota
    Autorka zajmuje się analizą wybranych utworów Kurta Tucholsky’ego w aspekcie jego krytyki społecznej oraz krytyki kultury. Analiza, poprzedzona zwięzłym przedstawieniem tła historyczno-literackiego i odniesieniami do biografii Tucholsky’ego, dowodzi, że obraz Berlina wyłaniający się z dzieł omawianego autora, jak również jego jawnie wyrażana niechęć do rodzinnego miasta stanowią tak wyraz jego krytycznej postawy, jak i charakterystyczną cechę stylu pisarskiego.
  • Item
    Experimente mit dramatischen Konventionen in Peter Handkes Sprechstücken
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 1998) Tomczuk, Dorota
    Artykuł dotyczy twórczości dramatycznej Petera Handkego, pisarza austriackiego, który zasłynął w połowie lat sześćdziesiątych przede wszystkim jako twórca Publikumsbeschimpfung, „sztuki mówionej” (Sprechstück), rozbijającej wszelkie kanony sztuki teatralnej. W artykule zanalizowane zostały poszczególne elementy „sztuk mówionych” Handkego, relacje między sztukami tego autora a dramatem klasycznym oraz intencje dramatopisarza zawarte w utworach i wynikające z zastosowania nowatorskich chwytów technicznych i językowych. Autorka podjęła próbę opisu teatralnej metody Handkego poprzez wnikliwą analizę poszczególnych elementów techniki pisarza, a także odniesienie do literatury badanego przedmiotu. Końcowa część artykułu poświęcona jest recepcji sztuk Handkego przez publiczność, krytyków literackich oraz pisarzy. Przedstawione tu tak pozytywne, jak i negatywne poglądy na temat nowatorstwa sztuk tego pisarza pozwalają ocenić miejsce Handkego we współczesnej literaturze.
  • Item
  • Item
    Harvardzkie obchody Tysiąclecia Chrztu Rusi a dylematy nowej watykańskiej Ostpolitik, 1978-1988
    (Italian Association of Polonists (AIP), 2022) Avramchuk, Oleksandr
    This article discusses a little-known episode of collaboration between Ukrainian intellectuals at Harvard and Pope John Paul II Universities. Based on Polish, Ukrainian and American archival collections, the author shows the degree of entanglement between purely scholarly celebrations of the Millennium of Christianity in Rus’-Ukraine and the new realities of the Vatican’s Eastern Policy under the Polish Pope. The preparations of the conference in Ravenna in 1988, organized by Ukrainian scholars together with Polish and Italian, are contextualized within the evolving geopolitical situation in Eastern Europe in the late 1980s and the growing cooperation between Polish and Ukrainian intellectual elites.
  • Item
    Instrumental Music Repertoire of the Piarist Ensemble from Podolínec
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2015) Smolarek, Dariusz
    European church archives contain, in addition to polyphonic vocal and instrumental music, also instrumental compositions bearing the names of: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, quartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, overture, concerto. This phenomenon applies also to church centres in Poland (e.g. Pauline monastery at Jasna Gora in Czestochowa, Dominican monastery in Gidle, Cistercian abbey in Cracow-Mogila), the archival collection of which includes a large amount of this type of music from the seventeenth and especially from the eighteenth century. The order of Scholarum Piarum, that is Piarists, active in Italy, Austria, Czech Republic, Slovakia and Poland, was also a part of this phenomenon. In the colleges of this order, located within the boundaries of the then Polish-Lithuanian Commonwealth e.g. in Lowicz, Rzeszow, Piotrkow, Zloczow, Wielun and Podolínec, there also sounded instrumental music. The repertoire of instrumental music originating from the former monastery and Piarist College in Podolínec, recorded in the inventories and preserved in the form of manuscripts and printing includes as follows: church sonatas, baroque violin concertos, pre-classical and classical trios, pre-classical symphonies, overtures to operas, keyboard instrument music. Instrumental pieces were used for the purposes of teaching, during recreation, in school theater performances and during the liturgy. In Podolínec, Proper Missæ chants were probably replaced with instrumental music, as it was commonly practised in Europe in the eighteenth century. Europejskie archiwa kościelne zawierają oprócz utworów wielogłosowej muzyki wokalno-instrumentalnej również utwory instrumentalne noszące nazwę: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, kwartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, uwertura, concerto. Ta sytuacja dotyczy także kościelnych ośrodków w Polsce (m.in. klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, klasztoru dominikanów w Gidlach, opactwa cystersów w Krakowie-Mogile), których zasoby archiwalne zawierają sporą liczbę tego rodzaju muzyki pochodzącej z XVII, a zwłaszcza z XVIII wieku. W ten fenomen wpisuje się zakon Szkół Pobożnych, czyli pijarów, który swoją działalnością objął Włochy, Austrię, Czechy, Słowację i Polskę. W kolegiach tego zakonu, znajdujących się w granicach ówczesnej Rzeczpospolitej, również rozbrzmiewała muzyka instrumentalna, m.in. w Łowiczu, Rzeszowie, Piotrkowie, Złoczowie, Wieluniu oraz Podolińcu. Repertuar muzyki instrumentalnej pochodzący z byłego klasztoru i kolegium pijarów w Podolińcu, zanotowany w inwentarzach oraz zachowany w postaci rękopisów i druku, obejmuje: sonaty kościelne, barokowe koncerty skrzypcowe, tria przedklasyczne i klasyczne, symfonie przedklasyczne, uwertury do oper, utwory na instrumenty klawiszowe. Utwory instrumentalne wykorzystywano w celach pedagogicznych, podczas rekreacji, do szkolnych przedstawień teatralnych, były również wykonywane podczas liturgii. Prawdopodobnie w Podolińcu, tak jak to było ówczesną praktyką w Europie w XVIII wieku, zastępowano śpiewy Proprium Missae muzyką instrumentalną.
  • Item
    Interpretacja rytmiczna monodii liturgicznej w XVII wieku. Pierre-Benoît de Jumilhac i jego La science et la pratique du Plain-chant (1673)
    (Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia, 2013) Aleksandrowicz, Miłosz
    La science et la pratique du plain-chant (1673, publié anonyment) de Pierre-Benoît de Jumilhac est, depuis plusieurs années, regardé comme l’un des plus importants sources de connaissance de la pratique du chant monodique en France au XVIIe siècle. La lecture de cet livre est profitable de plusieurs façons en raison que le traité de Jumilhac contient une description détaillée à la fois du pratique et de la théorie du chant liturgique. Or, ce précieux document historique nous ren seignant sur l’état du chant liturgique à l’époque de Louis XIV. Dans la troisième partie de son traité (De la durée ou mesure des sons et de leurs notes) Jumilhac dit que l’interprétation rythmique est l’une des questions les plus importantes de la pratique du chant grégorien. Il explique aussi la signification rythmique les signes graphiques et des notes utilisés dans les livres liturgiques. D’après lui l’agrément du chant ne consiste pas seulement à observer les proportions des intervalles entre les sons mais aussi à garder les proportions que demandent la durée et le temps des mêmes sons car comme ces proportions prennent leur origine de celles que les nombres en étant comparés les uns aux autres. Division et la différence de ces espèces de mesure procède semblablement des diverses proportions de la du rée du temps que leurs sons peuvent avoir en étant comparées selon cette même durée les uns aux autres. Jumilhac décrit aussi les espèces de chant, dont l’usage est le plus commun dans les offices ecclésiastiques: plain-chant autrement appelé grégorien et chant poétique appelé ambrosien. Cette dernière espèce se divise en chant rythmique ou psalmodique et en chant métrique, qui derechef se divise en chant dactylique, trochaïque et jambique. Cette chants sont ainsi nommé à cause des pieds rythmique dont ils sont composés ou qui ont accoutumé d’y dominer. Dans chacun des types de chants il y a différentes règles de réalisation rythmiques.
  • Item
  • Item
    Oratorium w Rzymie od XVII do XVIII wieku
    (Wydawnictwo UNUM, 2012) Smolarek, Dariusz
    Do powstania nowego wokalno-instrumentalnego gatunku muzycznego, który bujnie rozkwitał w okresie baroku, przyczyniła się działalność rzymskiego kapłana św. Filipa Neriego. W specjalnie na ten cel przeznaczonym budynku – zwanym w języku włoskim oratorio – organizował nabożeństwa połączone ze śpiewaniem laud. Pojęcie „oratorium”, pierwotnie oznaczające pomieszczenie modlitewne, odnoszono później do nieliturgicznych i muzycznych nabożeństw, które tam odprawiano. Laudi spirituali stopniowo zastąpione przez madrigali spirituali i motetti concertati posiadały często charakter śpiewów dialogowanych. Z tych form, w I połowie XVII wieku wykształciły się dwa typy oratorium: ludowe (oratorio volgare) i łacińskie (oratorio latino). Treścią kompozycji był nieliturgiczny tekst religijny, który czerpiąc inspiracje z Biblii, przedstawiał: starotestamentalne historie i postaci, nowotestamentalne wydarzenia i przypowieści, a także alegoryczne dialogi pomiędzy Chrystusem i duszą chrześcijanina. W oratorium, śpiewacy, którym towarzyszyła orkiestra (a niekiedy chór), wykonując określone role dramatu, nie korzystali ze środków gry aktorskiej. Oratorium jako nośnik treści religijnej służyło liturgii i stawało się jej dopełnieniem. The new vocal-instrumental music type that actively bloomed in the period of baroque came into being partly by the activity of Saint Philip Neri. He organized services associated with singing laudi in a building specially intended for that purpose - named in Italian oratorio. Primarily the term “oratorio”, meant a prayer space, later was related to non-liturgical and musical services that were performed there. Laudi spirituali were gradually replaced with madrigali spirituali and motetti concertati that often had the character of dialog singing. From these forms in the first half of XVII century formed two types of oratorios: folk (oratorio volgare) and latin (oratorio latino). The content of compositions was non-liturgical religious text that was inspired by the Bible featured: histories of Old Testament, figures, New Testament events and parables, and also allegoric dialogs between Christ and a Christian soul. The singers in oratorio were accompanied by orchestra (often choir) performed particular dramatic roles and did not use means of actor playing. Oratorio as a carrier of religious content served liturgy and became its certain fulfillment.
  • Item
    Organy i organiści w parafii Racławice w latach 1650-1998. Studium źródłowe
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023-12-29) Moskal, Tomasz; Wiśniewski, Piotr; Adamko, Rastislav
    Artykuł traktuje o organach i organistach parafii Racławice (diecezja sandomierska) w okresie blisko 350 lat. Parafię erygowano na przełomie XIII/XIV wieku. Informacje źródłowe o wyposażeniu świątyni sięgają 1604 r., natomiast dopiero w 1650 r. mamy pierwszą wzmiankę o instrumencie muzycznym. W XVIII wieku wymieniane są organy 13-głosowe, które użytkowano do 1914 r. Po pożarze kościoła w czasie I wojny światowej korzystano z fisharmonii dwugłosowej, którą w 1955 r. zastąpiono organami 12-głosowymi. Podjęte przez ówczesnego proboszcza próby budowy nowych organów zakończyły się ostatecznie rozbudową dotychczasowego instrumentu. W 1975 r. zostały oddane do użytku organy 25-głosowe, które w 1998 r. przeniesiono do nowego kościoła. Informacje o organistach racławickich źródła podają od 1694 r. Z XIX wieku pochodzą szczegółowe wiadomości o warunkach mieszkaniowych i wynagrodzeniu organistów, a z XX wieku – o ich wykształceniu i zaangażowaniu w kulturę muzyczną parafii. This article deals with the organ and organists of the Racławice parish (Sandomierz diocese) over a period of nearly 350 years. The parish church was erected in the late 13th/14th century. Source information about the church’s furnishings goes back to 1604, while it was not until 1650 that the first mention of a musical instrument was recorded. In the 18th century, a 13-voice organ is mentioned, which was in use until 1914. After the church fire during World War I, a two-voice harmonium was used, which was replaced by a 12-voice organ in 1955. Attempts made by the then parish priest to build a new organ eventually ended with the expansion of the existing instrument. A 25-voice organ was commissioned in 1975 and moved into the new church in 1998. Sources provide information about the organists of Racławice from 1694 on. From the 19th century comes detailed information about the housing conditions and salaries of organists, and from the 20th century their training and involvement in the musical culture of the parish.
  • Item
    Organy w Kościołach archidiakonatu pomorskiego w VI-XVIII wieku
    (2018) Nowicki, Tomasz
    Muzyka kościelna w Kościele katolickim już od wieków ubogacona jest grą na organach. Jednak rozpowszechnienie się tych instrumentów było rozciągnięte w czasie. Pierwsze organy w Polsce pojawiły się w XIII wieku, lecz w małych miasteczkach i wsiach organy występowały częściej począwszy od XVI wieku. Potwierdza to przorgany były w 12 świątyniach, sto lat później już w 54, zaś w latach osiemdziesiątych XVIII wieku we wszystkich kościołach parafialnych większości kościołów filialnych. Instrumenty organowe rozpowszechniały się szybciej w kościołach miejskich. W końcu XVI wieku były odnotowane w połowie miast archidiakonatu, a tylko w ok. 5% świątyń wiejskich. Sto lat później były w ponad 80% kościołach miejskich i już ok. 36% świątyń na wsi. Po kolejnych stu latach ponad 92% kościołów miejskich i niemal 86% wiejskich miało już ten typ instrumentu. Recepcja organów była w pewnym stopniu uzależniona od patronatu świątyni. Najszybciej rosła w świątyniach patronatu kościelnego, wolniej królewskiego, a na końcu szlacheckiego. Innym aspektem badań nad organami jest ustalenie ich wielkości. Wizytacje przekazują zwykle subiektywne odczucia wizytatora lub informację o liczbie głosów organowych, która w pośredni sposób może świadczyć o wielkości instrumentu. Najczęściej organy należały do grupy instrumentów małych, kilkugłosowych. Taki typ dominował (80-90%) w XVIII wieku. Spotyka się też instrumenty duże, o większej liczbie głosów (w Świeciu – 21, w Byszewie – 17). Jeśli chodzi o stan zachowania organów, to większość z nich była uznawana za dobre, choć odsetek ten wahał się w różnych wizytacjach od 89% w latach 1686-1687 do ok. 55% w wizytacjach z lat sześćdziesiątych i osiemdziesiątych XVIII wieku.
  • Item
    Passivisation of Polish Object Experiencer verbs vs. the unaccusativity hypothesis (Part II)
    (Studies in Polish Linguistics, 2017, Volume 12(3), s. 123-144, 2017) Bondaruk, Anna; Rozwadowska, Bożena; Witkowski, Wojciech