Czasopisma naukowe KUL / Scientific journals of the Catholic University of Lublin

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/7046

Browse

Browsing Czasopisma naukowe KUL / Scientific journals of the Catholic University of Lublin by browse.metadata.rights "Attribution-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 471
  • Item
    A Few Remarks about the Lectionary after Fifty Years of Existence
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Sławiński, Henryk
    The aim of the paper is to present briefly first of all the history of the development of the Lectionary for the use in the Holy Mass, then to summarize the principal of the present lectionary and it’s ecumenical meaning, and more specifically it’s influence on the protestant lectionary. Based on these historical facts and the recent documents of the Holy See, the proposal of the partial renewal of the Sunday Lectionary will be discussed. The main method used in the study is the analysis of the historical sources, documents of the Holy See and theological studies. The critical analysis, and then comparative method will lead to synthetical presentation of postulates of the partial renewal of the present lectionary after fifty years of usage in the liturgy. The conclusion of the analysis provides the suggestions for the enrichment of the lectionary first of all, with the passages from the Old Testament read in their whole context, not only according to the harmonization with the text of the Gospel; secondly, with the thematic selection of the second reading compatible with the first reading, and the Gospel reading; thirdly, with the texts pointing out the role of women in the history of salvation.
  • Item
    A Positive Side to Apophaticism: Prolegomena
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Gilski, Marek
    The article synthetically presents positive aspects of apophaticism. It discusses its apologetic role, its importance in defending against magical thinking, its focus on experience, its openness to pluralism, and its inspirational role for a variety of disciplines in delimiting their cognitive boundaries. Some of the most important conclusions are: a) apophaticism played an important role in the early days of Christianity in polemics against both pagan cults and magical tendencies; b) already in ancient Greece apophaticism influenced the search not only for symbolic interpretations of Homer’s poems but also for religious experience; c) the limits of cognition discovered by theology are becoming a contemporary experience of other sciences (mathematics, physics).
  • Item
    A Priestly Perspective on the Representation of History in the "Praise of the Ancestors" (Sir 44–49)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Pudełko, Jolanta Judyta
    The article aims to synthetically present the idea of priesthood in the Praise of the Ancestors (Sir 44–49), a text that contains a theological reflection and description of selected characters in the biblical story from the point of view of a sage living at the turn of the 3rd-2nd centuries BC. First, the successive stages of history depicted by Ben Sira and their possible connections to priesthood are outlined. Then, priesthood as viewed by Ben Sira was presented using specific examples of individuals known from the history of biblical Israel (Aaron, Phinehas, David, Samuel, Joshua son of Jehozadak). However, kings from the Davidic dynasty no longer reigned after the Babylonian exile, even though the sage compares the governor Zerubbabel, who came from the House of David, with the high priest Joshua, son of Jehozadak. The sign of the covenant, however, remained the high priest. Anonymous references to women in the Praise of the Ancestors also feature references to the reality of the cult. Closing the Praise of the Ancestors, Adam is a type of priest that foreshadows the story’s culmination in the description of the high priest Simon II (Sir 50:1–21). The priesthood in Ben Sira’s view is the keystone that connects the past to the present.
  • Item
    A Year in Stanisław Grzepski’s (1524–1570) "De multiplici siclo et talento hebraico"
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Linke, Waldemar
    The article explores Stanisław Grzepski’s workshop of biblical exegesis and his hermeneutics. By analyzing his analysis of the system of biblical measurements and his views on the concept of the year in the Jewish-biblical world – as derived and reconstructed on the basis of textual comparison of the Hebrew, Greek and Latin versions of the Scripture, along with thorough mathematical calculations – one can perceive Grzepski’s approach to the Bible. His hermeneutics, seen against the background of the presuppositions of medieval and Renaissance exegesis, allow the author of the article to draw certain conclusions concerning the threats that also modern exegesis should be cautious of.
  • Item
    Abraham’s Trials in Ancient and Medieval Jewish Writings
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kaczorowska, Katarzyna Miriam
    The article presents a brief overview of the Jewish rabbinical resources with regard to the Patriarch Abraham and his life, viewed as a series of trials. From the second century BCE, the Jewish authors were recognizing numerous events in Abraham’s life as ordeals, gradually more and more difficult and challenging. Through them God put Abraham and his faith to the test in order to assure that his election of Abraham was right. On the basis of The Book of Jubilees and several rabbinical works, including Pirqe Abot, Pirqe Rabbi Eliezer and Abot de Rabbi Nathan as well as the writings of Jewish medieval commentators (esp. Maimonides and Rashi), the paper in detail analyzes the concept of these trials and the differences that can be identified in the sources concerning their identification and order. Firstly, the reasons of the rabbinical commentators’ particular interest paid to Abraham have been given. Subsequently, the concept of his numerous trials, identified by the rabbis and Jewish scholars, have been discussed, followed by a thorough presentation of selected rabbinic works and discussions whether the experiences of Abraham’s life should and/or should not be regarded as trials.
  • Item
    Adam Ryszard Sikora, Patmos – wyspa św. Jana. Miejsca na Patmos związane z Apostołem znane z tradycji spisanych i ustnych (Biblioteka Szkoły DABAR 3; Rzeszów: Bonus Liber 2022)
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Kubiś, Adam
    Recenzja książki: Adam Ryszard Sikora, Patmos – wyspa św. Jana. Miejsca na Patmos związane z Apostołem znane z tradycji spisanych i ustnych (Biblioteka Szkoły DABAR 3; Rzeszów: Bonus Liber 2022). Ss. 335. PLN 120. ISBN 978-83-66566-32-3
  • Item
    Aelred z Rievaulx, Pewien wspaniały cud
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Groń, Ryszard Stefan; Dutton, Marsha L.; Sochań, Robert
    Artykuł ma na celu prezentację tłumaczenia z łaciny kościelnej na język polski, wraz z komentarzem do dzieła angielskiego, dwunastowiecznego utworu opata z cysterskiego opactwa w Rievaulx, Aelreda, pt. "Pewien wspaniały cud". Artykuł został podzielony na trzy części: krótka nota dotycząca życia i twórczości Aelreda (1110-1167), jego spuścizna literacka z uwzględnieniem tłumaczeń na język polski (1); przedstawienie samego utworu z uwzględnieniem jego środowiska, historii, znaczenia i przeznaczenia (2). Pierwsza część jest autorstwa redaktora niniejszego przedsięwzięcia, Ryszarda Gronia; drugą część napisała prof. Marsha L. Dutton, z Uniwersytetu z Ohio w USA, zaproszona do współpracy. Tłumaczenia z łaciny podjął się Robert Sochań, tłumaczenia artykułu prof. Dutton z j. angielskiego dokonał Ryszard Groń. Trzecią część stanowi już polski tekst prezentowanego dzieła Aelreda (3). The aim of the article is to present a translation from ecclesiastical Latin into Polish together with a commentary on the work of the 12th-century English abbot from the Cistercian abbey in Rievaulx, Aelred, entitled A Certain Wonderful Miracle. The article is divided into three parts: a short note on the life and work of Aelred (1110-1167), his literary legacy, including its translations into Polish (1); presentation of the work itself, taking into account its environment, history, meaning and purpose (2). The first part is written by the editor of this project, Ryszard Groń; the second part was written by prof. Marsha L. Dutton, from the Ohio University in the USA, invited to cooperate. The translation from Latin was undertaken by Robert Sochań, the translation of the article by prof. Dutton from English was made by Ryszard Groń. The third part is the Polish text of the presented work by Aelred (3).
  • Item
    Afrahat, Mowa XIX – Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Uciecha, Andrzej
    Mowa Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni jest dziewiętnastym wykładem w całej kolekcji Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Pers podważa przekonanie Żydów oparte na prorockich obietnicach o ponownym zgromadzeniu Izraela i dowodzi fałszu ich interpretacji. Bóg odrzucił swój Naród Wybrany. Prorockie zapowiedzi odbudowy Izraela wypełnione zostały ostatecznie w powrocie z niewoli babilońskiej. Uprzywilejowaną postacią w antyżydowskiej argumentacji Persa jest prorok Daniel. Jego wizje wypełniły się w Jezusie Chrystusie i w zniszczeniu Jeruzalem, które nigdy już nie zostanie odbudowane.
  • Item
    Afrahat, Mowa XX: O trosce o biednych (Demonstratio XX: De sustentatione egenorum, PSyr 1, 893-930)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Uciecha, Andrzej
    Mowa O pomocy biednym jest dwudziestym wykładem w całej kolekcji Demonstrationes Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i dyskretnie rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Właściwe odczytanie przesłania zawartego w De sustentatione egenorum wymaga znajomości kontekstu społeczno-religijnego w jakim rozwijało się życie Kościoła w Persji w połowie IV wieku. Wykład może świadczyć o trudnej sytuacji chrześcijan babilońskich, którzy w czasie prześladowań Szapura II, nie rozumiejąc istotnych różnic między chrześcijaństwem a judaizmem, prawdopodobnie odwiedzali synagogi i korzystali z dobroczynności Żydów. Jak nauczyciel swoich uczniów Mędrzec Perski stara się zachęcić słuchaczy do podjęcia dzieła caritas christiana i umocnić tych chrześcijan, którzy już wspierają ubogich.
  • Item
    Afrahat, Mowa XXI: O prześladowaniu (Demonstratio XXI: De Persecutione, PSyr 1, 931-990) ܬܚܘܝܬܐ ܕܪܕܘܦܝܐ
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Uciecha, Andrzej
    Afrahat redagował swoje Demonstrationes w czasie krwawych prześladowań Kościoła w Persji w latach 337-379 za panowania Szapura II (309–379). Wykład De Persecutione został w całości poświęcony zagadnieniu martyrologii perskich chrześcijan. W polemicznej argumentacji Afrahat odpiera ataki żydowskich przeciwników i dowodzi błędu ich wywodów: cierpienia Jezusa i trudną sytuację chrześcijan interpretowali oni jako dowód na kłamstwo chrystianizmu i Jego założyciela. Centralnym komponentem wykładu jest bogato udokumentowana sekcja skonstruowana na bazie wyselekcjonowanych biblijnych bohaterów, którzy byli prześladowani: Józef Egipski, Mojżesz, Jozue, Jefte, Dawid, Eliasz, Elizeusz, Ezechiasz, Jozjasz, Daniel, Chananiasz i Mardocheusz. Wszyscy oni są typami i zapowiadają Jezusa, który był prześladowany. Tworzą oni osobowe modele aplikowanej w doczesności Bożej sprawiedliwości; są wzorem ludzi sprawiedliwych, czyli tych, którzy wiernie zachowywali prawo Boże, i których to Bóg nie opuścił.
  • Item
    Aktualność homilii Orygenesa we współczesnym przepowiadaniu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Dyk, Stanisław
    Celem artykułu było wykazanie, w jakim stopniu homilie Orygenesa mogą być inspiracją dla współczesnego przepowiadania homilijnego? Skupiono się przy tym na formalnych aspektach przepowiadania Orygenesa. Wskazano na Orygenesa jako na mistrza duchowej interpretacji Pisma Świętego oraz „ojca” homilii egzegetycznej. Jego metodę pracy nad tekstem świętym oraz sposób komunikacji zbawczego orędzia porównano ze wskazaniami dotyczącymi homilii zawartymi we współczesnych dokumentach Kościoła i refleksji teologicznej. Przeprowadzone analizy doprowadziły do następujących wniosków: homilie Orygenesa są aktualne pod względem chrystologicznej koncentracji swej treści, duchowej interpretacji Pisma św. połączonej z otwartością na światło Ducha Świętego oraz bezpośredniego, prostego i dialogicznego stylu przepowiadania; zastrzeżenie budzi natomiast zbyt małe odniesienie do problemów życia codziennego swych słuchaczy; nie do utrzymania jest także kompozycja Orygenesowej homilii polegająca na wyjaśnieniu tekstu świętego wiersz po wierszu.
  • Item
    Akty homoseksualne w ocenie pisarzy wczesnochrześcijańskich
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Czyżewski, Bogdan Stanisław
    Pisarze wczesnochrześcijańscy, oprócz poruszania problemów natury doktrynalnej i egze­getycznej, wypowiadali się także na tematy etyczne, a wśród nich dokonywali oceny aktów homoseksu­alnych. Nie poświęcili im osobnych dzieł, raczej były to głosy okazjonalne, co nie oznacza, że w Kościele pierwszych wieków problem ten nie istniał i go bagatelizowano. Najczęściej ocena aktów homoseksu­alnych pojawiała się w literaturze patrystycznej w związku z komentowaniem tekstów biblijnych, w któ­rych tego rodzaju zachowania były wspominane, i zawsze była zdecydowanie negatywna. Temat ten występuje także w regułach zakonnych, w których jednoznacznie homoseksualizm był potępiany. W ar­tykule zostaną zanalizowane teksty wybranych pisarzy Kościoła wschodniego i zachodniego, w których dokonują oni oceny moralnej aktów homoseksualnych.
  • Item
    Alegoria a alegoreza - przyczynek do dyskusji o poprawności terminów stosowanych w badaniach nad alegorezą grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Zieliński, Jacek
    Celem niniejszego artykułu jest skonfrontowanie metody alegorezy greckiej (Heraklit Alegoreta) z alegorezą żydowską, zrekonstruowaną w oparciu o dzieła Filona Aleksandryjskiego i wczesnochrześcijańską (Orygenes). Rekonstrukcja ta pozwoliła mi, w części zatytułowanej alegoria a alegoresis, na postawienie następujących tez: po pierwsze, terminy alegoria i alegoreza, bez zasadnego powodu, stosowane są zamiennie lub mieszane. A przecież zabieg alegoryzowania (alegoria) różni się i to w sposób znaczący od metody alegoretycznej. Dlatego, postawiłem kolejne tezy: (1) o konieczności jednoznacznego odróżnienia powyższych procedur oraz (2) wprowadzenia konkretnych terminów pozwalających uchwycić różnicę między grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską alegorezą. W tym celu wprowadziłem określenia stosowane w hermeneutyce, a mianowicie: alegoresis sacra i alegoresis prophana. W kolejnych częściach tekstu omówiłem specyficzne cechy każdego typu alegorezy starożytnej: greckiej, żydowskiej i chrześcijańskiej. Wszystkie trzy formy alegorezy mają na celu przedłożenie komentarza, który spełniałby standardy racjonalności wypracowane przez starożytną naukę (filozofię), tzn. wyeliminowania wszelkich nielogiczności, antropomorfizmów czy antropopatyzmów (w odniesieniu do Boga) oraz wydobycia z tekstu „Biblii” uniwersalnego przesłania. Różnica, jaka się jednak między nimi wyłania, prowadzi do wniosku, że w przeciwieństwie do alegorezy greckiej, Filon i Orygenes postrzegają odmiennie wartość sensu dosłownego (litery tekstu) – dbając o jego zachowanie. Można zatem twierdzić, że u Orygenesa, metoda alegoretyczna uzyskała swą najpełniejszą, czyli dojrzałą postać, (1) wskazując na trzy sensy tekstu: dosłowny (soma) moralny (psyche) i mistyczno-filozoficzny (pneuma) i (2) łącząc alegorezę sacra i prophana w jedną metodę odczytywania i interpretowania tekstu Pisma świętego. The purpose of this article is to contrast the method of Greek allegoresis (Heraclitus the Allegorist) with Jewish allegoresis, as reconstructed from the works of Philo of Alexandria and early Christianity (Origen). This reconstruction allowed me, in the section entitled allegory and allegoresis, to make the following theses: firstly, the terms allegory and allegoresis, without good reasons, are used interchangeably in the literature . And yet, the procedure of allegorising (allegory) a text differs significantly from the method of explaining the text in an allegorical way. For this reason, I have proposed a further theses of (1) the need to distinguish between the above procedures unambiguously and (2) to introduce specific terms to capture the difference between the Greek, Jewish and early Christian allegoresis. For this purpose, I have introduced concepts used in hermeneutics, namely: allegoresis sacra and allegoresis prophana. In the following sections of the article, I discussed the specific features of each type of ancient allegoresis: Greek, Jewish and Christian. All three forms of allegoresis aim to present a commentary that meets the standards of rationality developed by ancient science (philosophy), i.e. to eliminate all illogicalities, anthropomorphisms or anthropopathisms (with reference to God) and to extract a universal message from the text e.g. of the ‚Bible’. The difference that emerges between them, leads to the conclusion that, in contrast to the Greek allegoresis, Philo and Origenes recognize the validity of the literal sense (the letter of the text) in a different way; they make sure to preserve it . It can be claimed that with Origen the allegoretic method attained its fullest or mature form, (1) pointing to the three senses of the text: the literal (soma), moral (psyche), and mystical-philosophical (pneuma), and (2) combining the allegoresis sacra and prophana into a single method of reading and interpreting the text of the Scripture.
  • Item
    Alfio Giovanni Cristaudo, Giustino e la protoortodossia Giovannea. Il superamento della cristologia pneumatica e la nascita della teologia del Logos, Institutum Patristicum Augustinianum – Nerbini International, Roma 2023, pp. 647
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Misiarczyk, Leszek
    Review of the book: A.G. Cristaudo, Giustino e la protoortodossia Giovannea. Il superamento della cristologia pneumatica e la nascita della teologia del Logos, Institutum Patristicum Augustinianum – Nerbini International, Roma 2023. Recenzja książki: A.G. Cristaudo, Giustino e la protoortodossia Giovannea. Il superamento della cristologia pneumatica e la nascita della teologia del Logos, Institutum Patristicum Augustinianum – Nerbini International, Roma 2023.
  • Item
    „Amicitia quae desinere potest vera nunquam fuit” . Przyjaźń w Listach św. Hieronima ze Strydonu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Kieling, Michał
    Artykuł podejmuje tematykę przyjaźni na podstawie Listów św. Hieronima ze Strydonu. W literaturze epistolograficznej tego Ojca Kościoła nie znajdujemy systematycznego nauczania na temat przyjaźni. Natomiast korespondencja Hieronima ukazuje portret człowieka, który utrzymywał żywe relacje z wieloma osobami i podejmował w swoich listach różnorodną tematykę. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono zagadnienie wymiany i pisania listów, które są formą okazywania i pielęgnowania przyjaźni. Dzięki listom nieobecni stają się obecnymi, a korespondencja jest duchową rozmową. W drugiej części ukazano postacie, które Hieronim określa w swoich listach jako przyjaciół. Należeli do nich przede wszystkim osoby związane ze środowiskiem monastycznym (Rufin z Akwilei, Chromacjusz, Bonozus, Heliodor, Pammachiusz, Paulin, Ocean, Jowin, Euzebiusz). W trzeciej części przedstawiono dzieje przyjaźni Rufina z Akwilei z Hieronimem, którzy w młodości byli wielkimi przyjaciółmi, natomiast wskutek sporu o Orygenesa poróżnili się i stali się nieprzyjaciółmi. Dla Hieronima prawdziwa przyjaźń, to przyjaźń w Chrystusie, przyjaźń wypróbowana i wierna, to więź między ludźmi, która się nigdy nie urywa.
  • Item
    Anastazy Synaita, Homilia na temat Psalmu VI
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Piasecki, Dariusz
    Homilia Anastazego Synaity na temat Psalmu VI utrzymana jest w konwencji pedagogiki chrześcijańskiej. Kaznodzieja przypomina słuchaczom o grzechu, zachęca do nawrócenia. Temu procesowi towarzyszy świadoma praca nad wadami, często łzy żalu oraz poprawa życia i naprawa zerwanych relacji z Bogiem i ludźmi. Owocem tak rozumianego wysiłku duchowego jest całkowite nawrócenie grzesznika, odpuszczenie grzechów i przygotowanie do śmierci, która jest nieuchronnym etapem ku życiu wiecznemu. Anastasius of Synai's homily on Psalm VI is maintained in the convention of Christian pedagogy. The preacher reminds his listeners of sin, encourages them to repent. This process is accompanied by conscious work on flaws, often tears of regret and improvement of life and repair of broken relationships with God and people. The fruit of spiritual effort understood in this way is the complete conversion of the sinner, forgiveness of sins and preparation for death, which is an inevitable stage towards eternal life.
  • Item
    Andreas Schüle, Die Urgeschichte (Genesis 1–11), 2. erweiterte und aktualisierte Auflage (Zürcher Bibelkommentare AT 1/1; Zürich: Theologische Verlag Zürich 2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lemański, Janusz Adam
    Review of the book: Andreas Schüle, Die Urgeschichte (Genesis 1-11). 2. erweiterte und aktualisierte Auflage (Züricher Bibelkommentare 1.1; Zürich: Theologische Verlag Zürich 2020). S. 176. 35 EUR. ISBN 978-3-290-17527-6
  • Item
    Andrzej Draguła, Syn marnotrawny. Biografia ocalenia (Biblioteka „Więzi” 388; Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2022)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Mielcarek, Krzysztof Wojciech
    Recenzja książki: Andrzej Draguła, Syn marnotrawny. Biografia ocalenia (Biblioteka „Więzi” 388; Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2022). Ss. 273. 39,20 PLN. ISBN: 978-83-66769-47-2. Book Review: Andrzej Draguła, Syn marnotrawny. Biografia ocalenia (Biblioteka „Więzi” 388; Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2022). Ss. 273. 39,20 PLN. ISBN: 978-83-66769-47-2.
  • Item
    Angelika Berlejung – Michèle Daviau – Jens Kamlah – Gunnar Lehmann (eds.), Encyclopedia of Material Culture in the Biblical World. A New Biblisches Reallexikon (Tübingen: Mohr Siebeck 2022)
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    Book Review: Angelika Berlejung – Michèle Daviau – Jens Kamlah – Gunnar Lehmann (eds.), Encyclopedia of Material Culture in the Biblical World. A New Biblisches Reallexikon (Tübingen: Mohr Siebeck 2022). Ss. 1231. 169,00 €. ISBN 978-3-16148966-2.
  • Item
    Angelology in the "Letters" of St. Ambrose of Milan
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Czyżewski, Bogdan Stanisław
    In the letters of St. Ambrose of Milan, one can find many interesting theological topics, including motifs related to angelology. According to the bishop, angels were sent by God. They serve God and people, if only for the reason that man is the most important work of the Creator. Angels play an important role as guardians and protectors of people. Although the angelology contained in the letters of the Bishop of Milan is not one of his key topics, it reveals how he perceived the world of angels. W listach św. Ambrożego z Mediolanu odnaleźć można wiele ciekawych tematów teologicznych, między innymi wątki związane z angelologią. Biskup wierzy, że aniołowie zostali posłani przez Boga, służą Jemu ale też i ludziom, chociażby z tego powodu, że człowiek jest najważniejszym dziełem Stwórcy. Aniołowie, zdaniem Ambrożego, pełnią ważną rolę stróżów i opiekunów względem ludzi. Chociaż zawarta w listach biskupa Mediolanu angelologia nie należy do tematów wiodących, to jednak w oparciu o zawarte w nich wypowiedzi można odczytać, w jaki sposób postrzegał on świat aniołów.