Rozprawy doktorskie / PhD Theses

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/54

Browse

Browsing Rozprawy doktorskie / PhD Theses by browse.metadata.rights "Attribution 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 22
  • Item
    Biblical Scholarship of Franciscus Titelmans
    (2023-09-25) Mantyk, Tomasz Karol
    The dissertation is devoted to the biblical works of Franciscus Titelmans, a 16th-century Franciscan theologian from Leuven. Older historiography viewed him as a conservative scholastic, opposed to humanism. However, an analysis of his biblical commentaries shows that the reality was much more complex. The first chapter shows that pre-modem exegesis was based on two pillars: the balance between the literal and spiritual senses and the ecclesial dimension of exegesis. This exegetical consensus persisted throughout the Middle Ages but was challenged during the Renaissance. The second chapter presents the life and works of Titelmans. He received a mixture of scholastic and humanistic education and himself was in many respects a humanist. The third chapter examines how he explained the literal sense of Scriptures. The next chapter focuses on the mystical sense of the Bible in Titelmans' exegesis. The last, fifth chapter evaluates his polemics with Erasmus and other humanists. It shows that he was not per se an opponent of the humanistic methodology. Rather, he feared what he saw as the secularisation of God's Word. Titelmans was scandalized by the humanistic concept of treating the Holy Scripture as if it were merely a text that opened its hidden treasures to an experienced philologist. We argue that the debates of the early sixteenth century, in which Titelmans took an active part, mark the beginning of changes in the understanding of the Bible that continue to pose difficulties for biblical theologians to this day. Rozprawa poświęcona jest twórczości biblijnej Franciszka Titelmansa, XVI-wiecznego teologa franciszkańskiego z Leuven. Starsza historiografia postrzegała go jako konserwatywnego scholastyka, przeciwnego humanizmowi. Analiza jego komentarzy biblijnych pokazuje jednak, że rzeczywistość była znacznie bardziej złożona. W pierwszym rozdziale ukazano, że przednowoczesna egzegeza opierała się na dwóch filarach: równowadze między dosłownym i duchowym znaczeniem oraz eklezjalnym wymiarze egzegezy. Ten egzegetyczny konsensus utrzymywał się przez całe średniowiecze, ale został zakwestionowany w dobie renesansu. Rozdział drugi przedstawia życie i twórczość Titelmansa. Otrzymał mieszankę edukacji scholastycznej i humanistycznej i pod wieloma względami sam był humanistą. W trzecim rozdziale przeanalizowano, w jaki sposób wyjaśniał dosłowny sens Pisma Świętego. Kolejny rozdział koncentruje się na mistycznym sensie Biblii w egzegezie Titelmansa. Ostatni, piąty rozdział ocenia jego polemikę z Erazmem i innymi humanistami. Ukazuje, że nie był on per se przeciwnikiem metodologii humanistycznej. Raczej, obawiał się tego, co postrzegał jako sekularyzację Słowa Bożego. Titelmans był zgorszony humanistyczną koncepcją traktowania Pisma Świętego tak, jak gdyby było ono jedynie tekstem, który otwiera swe ukryte skarby wobec wytrawnego filologa. Twierdzimy, że debaty z początku XVI wieku, w których Titelmans brał czynny udział, wyznaczają początek przemian w rozumieniu Biblii, które do dziś stanowią trudność dla teologów biblijnych.
  • Item
    Człowiek i liturgia. Relacja pomiędzy antropologią i teologią liturgii w dziełach Josepha Ratzingera/Benedykta XVI
    (2024-10-17) Grzywocz, Łukasz
    Celem pracy było zbadanie relacji zachodzących pomiędzy człowiekiem i liturgią, a także antropologią i teologią liturgii. W dysertacji wskazano na najważniejsze obszary ludzkiej egzystencji, które pozostają w relacji z kultem. Są nimi wiara, etos i modlitwa. Spojrzenie na liturgię pozwala odnaleźć w niej podstawowe prawdy o człowieku z zakresu tak jego pochodzenia, jak i przeznaczenia. Praca ukazuje konieczność uwzględnienia protologii, chrystologii, eklezjologii, sakramentologii i eschatologii w badaniach antropologicznych. Łącznikiem pomiędzy nimi a antropologią jest właśnie teologia liturgii. Struktura pracy jest odzwierciedleniem struktury czwar­tego tomu "Opera Omnia" - "Wprowadzenie do chrześcijaństwa". Poszczególne rozdziały dotyczą wiary, życia, działania i modli­twy. Rozpatrując liturgię jako zakorzenioną w podstawowym akcie wiary, dysertacja próbuje określić jej miejsce w całości ludzkiej egzystencji. Nazywając i opisując odnalezione w teolo­gii liturgii Ratzingera prawdy antropologiczne i różne aspekty człowieczeństwa, próbuje ona pokazać, jak kult chrześcijański daje możliwość realizacji tożsamości człowieka w omawianym zakresie. W końcu, rozważając dwa wymiary ludzkiej egzysten­cji, jakimi są modlitwa i ludzkie działanie, pokazano ich wza­jemne powiązanie, tworzące chrześcijańską triadę kult - prawo - etos. The aim of the work was to examine relations between man and the liturgy, as well as the anthropology and the liturgical theology. The dissertation indicates the most important areas of human existence that are related to the worship. They are faith, ethos and prayer. Looking at the liturgy allows us to find basic truths about man in terms of both his origin and destiny. The work indicated the need to take into account protology, Christology, ecclesiology, sacramentology and eschatology in anthropological research. The link between them and anthropology is the liturgical theology. The structure of the work reflects the structure of the fourth volume of Opera Omnia — Introduction to Christianity. Each chapter concerns faith, life as well as the action and prayer. Considering liturgy as rooted in the basic act of faith, the dissertation tries to determine its place in the totality of human existence. Naming and describing what was found in Ratzinger's liturgical theology, anthropological truths and various aspects of humanity, it tries to show how Christian worship provides the opportunity to realize human identity in the discussed area. Finally, by considering the two dimensions of human existence, which are prayer and human action, their interconnection was shown by creating the Christian triad of worship - law - ethos.
  • Item
    Dialogiczny wymiar wiary w przepowiadaniu Tadeusza Kondrusiewicza, arcybiskupa diecezji mińsko-mohylewskiej. Studium homiletyczne
    (2023-06-30) Prakapiuk, Yury
    Problematyka pracy dotyczy poznania wizji chrześcijańskiej wiary, rozumianej jako dialog człowieka z Bogiem, przedstawianej przez arcybiskupa Tadeusza Kondrusiewicza. Celem pracy jest ukazanie sposobu, w jaki Arcypasterz prezentuje dialogiczny wymiar chrześcijańskiej wiary w swoim przepowiadaniu. Powyższe zadania, określone w problematyce i celu pracy, zostały zrealizowane i przedstawione w trzech rozdziałach pracy. W pierwszym rozdziale została ukazana wizja Kondrusiewicza, dotycząca dynamiki zrodzenia i rozwoju wiary jako daru Boga. W drugim rozdziale przedstawiono sposób, w jaki Metropolita prezentuje wiarę rozumianą jako odpowiedź człowieka na Boże wezwanie. W trzecim rozdziale zawarte są przykłady poszczególnych świętych, którzy trwając w wierze, zdecydowali się odpowiedzieć Bogu na jego wezwanie. Praca ma charakter analityczno-syntetyczny z zastosowaniem metody porównawczej. Podstawowe materiały źródłowe pracy stanowią pasterskie przemówienia Tadeusza Kondrusiewicza wygłoszone w latach 2007-2021 oraz pasterskie przemówienia znajdujące się we własnym archiwum Metropolity. Wyniki badania udowodniły, że dialogiczny wymiar chrześcijańskiej wiary jest ważnym aspektem nauczania Tadeusza Kondrusiewicza, weryfikującym ludzką egzystencję oraz otwierającym człowieka na wartości duchowe. The subject matter of this dissertation is aimed to discover the convictions of Archbishop Tadeush Kondrusewich, concerning faith accepted as a dialogue between man and God. This dissertation aims to point out the way the Archbishop presents the dialogical dimension of Christian faith in his preaching. Guided by the goal of fully disclose the mentioned above topics of the dissertation, the author in three sections has provided an answer to the more specific questions concerning the dialogical character of faith. The first section presented Kondrusiewich's beliefs concerning the dynamics of the origin and development of faith as a gift of God. In the second section, the author presented the way in which the Metropolitan presents faith, understood as man's response to God. The third section presents examples of the lives of saints who by their faith and fulfillment of their vocation exemplary responded to God's announcement. The dissertation has analytic-synthetic nature, using comparative methodology. The key materials of the dissertation are the pastoral messages of Tadeush Kondrusiewich of the period from 2007 to 2021 and the pastoral messages from the Metropolitan personal archives. The obtained results of the analysis confirmed that the dialogical character of the Christian faith, which verifies the human existence and opens him to spiritual values, is an important aspect of Tadeush Kondrusiewich's pastoral preaching.
  • Item
    Duszpasterstwo emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii w latach 1989-2019. Studium teologicznopastoralne
    (2023-09-26) Kwiatkowski, Dariusz
    Rozprawa ukazuje rzeczywistość i praktykę duszpasterstwa emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii w latach 1989-2019, od transformacji ustrojowej i gospodarczej w Polsce, gdy ponad 2,5 mln emigrantów przybyło na Wyspy Brytyjskie, po brexit. Przedstawia zjawisko migracji w świetle Biblii oraz nauczania patrystycznego, omawia troskę o migrantów we współczesnym nauczaniu Kościoła, dokumentach soborowych i posoborowych oraz instrukcjach pastoralnych. Zarysowuje podstawy teologiczne duszpasterstwa "ludzi w drodze" i wskazania do prowadzenia duszpasterstwa zwyczajnego i nadzwyczajnego. Ukazuje historyczne, społeczne i eklezjalne uwarunkowania duszpasterstwa polonijnego w Wielkiej Brytanii oraz kontekst współpracy z Kościołem katolickim i Kościołami narodowymi Anglii i Szkocji, nakreśla współczesne struktury tegoż duszpasterstwa. Rozprawa prezentuje formy pracy pastoralnej w ramach duszpasterstwa zwyczajnego oparte na funkcjach Kościoła: nauczania, uświęcania i posługi pasterskiej, szczegółowo omawia edukację religijną dzieci i młodzieży, katechezę dla dorosłych prowadzoną w parafiach, celebrację liturgii sakramentów i działalność charytatywno-społeczną. Przedstawia duszpasterstwo nadzwyczajne, jak: działalność patriotyczną, pielgrzymkową i formacyjną, oświatową i edukacyjną, a zwłaszcza formację świeckich. działalność stowarzyszeń, formację narzeczonych i par małżeńskich, troskę o migrantów i uchodźców. Rozprawa ukazuje główne rysy i cechy duszpasterstwa polonijnego w Wielkiej Brytanii będącego wyrazem działalności zbawczej Kościoła dla polskiej emigracji. The dissertation presents the reality and practice of the pastoral care of Pulish emigration in the United Kingdom in the years 1989-2019, from the political and economic transformation in Poland, when more than 2.5 million emigrants arrived in the British Isles, to Brexit. It presents the phenomenon of migration in the light ot the Bible and patristic teaching and discusses the concern for migrants in contemporary Catholic Church teaching, conciliar and post-conciliar documents and pastoral instructions. Outlines the theological basis for the pastoral care of'people on the move' and indications for ordinary and extraordinary pustoral care. It shows the historical, social and ecclesial conditions of the Polish pastoral ministry in Great Britain and the context of cooperation with die Catholic Church and the National Churches of England and Scotland, outlines the contemoprary structures of this pastoral ministry. The dissertation presents the forms of pastoral work within ordinary pastoral ministry based on the functions of the Church: teaching, sanctification and pastoral ministry, discusses in detail the religious education of children and young people, catechesis for adults conducted in parishes, celebration of the liturgy of the sacraments and charitable and social activities. It presents extraordinary pastoral activities such as: patriotic, pilgrimage, formation and educational activities, especially the ormation of the laity, the activities of associations, the formation of married couples, care for migrants and refugees. The dissertation shows the main features and characteristics of the Polish pastoral minitsry in Great Britain being an expression of the Church's salvific activity for the Polish emigration.
  • Item
    Działalność opiekuńczo-wychowawcza i profilaktyczna Krajowego Komitetu Wychowania Resocjalizującego im. Kazimierza Lisieckiego w latach 1989-2016
    (2023-11-22) Garbacz, Karolina
    Przedmiotem badań niniejszej pracy uczyniono Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego (KKWR). Jest on stowarzyszeniem społecznym, zrzeszającym osoby fizyczne i prawne, działające na rzecz dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem i sieroctwem społecznym, zwanych dziećmi ulicy. Odegrał on ogromną rolę w budzeniu świadomości, przede wszystkim instytucji rządowych i samorządowych w Polsce, jak istotnym problemem społecznym jest zjawisko dzieci ulicy. Sformułował także definicję tego pojęcia, która odpowiada specyfice polskich dzieci ulicy, z której korzystają współcześni badacze oraz wypracował i wdrożył na grunt polski wiele innowacyjnych form i metod pracy z tą grupą dzieci i młodzieży. Głównym celem przeprowadzonych badań uczyniono poznanie specyfiki i efektywności działań opiekuńczo-wychowawczych i profilaktycznych realizowanych przez KKWR w latach 1989-2016. Wykorzystano w tym celu metodę monografii pedagogicznej, którą zrealizowano przy wykorzystaniu techniki badania dokumentów i materiałów źródłowych, uzupełniając ją techniką wywiadu, która umożliwiła pozyskanie cennych informacji o doświadczeniach osób związanych z KKWR. Wszystkie podjęte czynności doprowadziły do zrealizowania celu rozprawy i odpowiedzi na postawione w niej pytania problemowe. Szczegółowa prezentacja całokształtu działalności Komitetu w latach 1989-2016, zamieszczona w pracy, ukazuje dobitnie, że organizacja wypracowała skuteczny system pomocy wychowawczo-profilaktycznej, który może być inspiracją dla współczesnych wychowawców do pracy z grupą, tzw. dzieci gorszych szans. The subject of this study is The National Committee for Re-socialising Education (In Polish: KKWR). It is a community association of individuals and corporate entities acting for the benefit of children and young people who are at risk of social maladjustment and social orphanhood, known as street children. It has played a huge role in raising awareness among, above all, governmental and non-governmental institutions in Poland, of that how significant the social problem of street children is. He also formulated a definition of this concept that corresponds to the specificity of Polish street children used by contemporary researchers. He also developed and implemented many innovative forms and methods of work with this group of children and young people in Poland. The main objective of the conducted research was the cognition of the specificity and effectiveness of the child care, education and prevention activities carried out by the KKWR between 1989 and 2016. It was used the method of pedagogical monograph for this purpose. It was carried out using the technique of researching documents and source materials, complemented by the interview method, which made it possible to gain valuable information concerning the experiences of people associated with the KKWR. All the undertaken activities led to the realization of the aim of this doctoral thesis and the answer to the problem questions given in it. The detailed presentation of the overall activity of the Committee in the years 1989-2016 included in the thesis shows clearly that the organisation has developed an effective system of preventive and educational care, which can be an inspiration for contemporary educators to work with the group of the so-called disadvantaged children.
  • Item
    Filozofia Gilberta Keitha Chestertona. Próba rekonstrukcji
    (2024-01-17) Flis, Krzysztof
    Niniejsza praca jest próbą całościowej rekonstrukcji myśli filozoficznej G.K. Chestertona. W pracy uzasadniam, że angielskiego literata można traktować jako filozofa, który opracował swój własny system. Chesterton był pisarzem, ale także nieakademickim filozofem. W niniejszej pracy starałem się zebrać jego poglądy i uporządkować według głównych dyscyplin filozofii. Są to następujące dyscypliny (odpowiadające kolejnym rozdziałom rozprawy): epistemologia, metafizyka, teologia naturalna, filozofia religii, filozofia dziejów, filozofia człowieka i etyka społeczna. Rozdział pierwszy ma charakter wstępny. Za najważniejsze i najbardziej oryginalne uważam następujące filozoficzne koncepcje Chestertona: w epistemologii i metafizyce Chesterton łączy zdroworozsądkowy realizm z woluntaryzmem. W teologii naturalnej Chesterton zaproponował oryginalny argument za istnieniem Boga - argument z wdzięczności. W filozofii religii chrześcijańskiej (katolickiej) Chesterton jako pierwszy wyraźnie sformułował apologetyczny trylemat: Jezus był Bogiem, albo szaleńcem albo kłamcą. Jeśli chodzi o antropologię i filozofie dziejów, to Chesterton jest przedstawicielem antyoświeceniowego nurtu niewiary w postęp. Według niego dzieje człowieka są nie tyle linią wzrostu, ile falą wzlotów i upadków, w których raz zbliżamy, a raz oddalamy się od ideału. Oryginalnym wkładem Chestertona do filozofii społecznej był dystrybucjonizm. This thesis attempts a comprehensive reconstruction of G.K. Chesterton's philosophical thought. In the thesis I justify that the English literary writer can be regarded as a philosopher who developed his own system. Chesterton was a writer, but also a non­ academic philosopher. In this thesis, I have tried to collect his views and organise them according to the main disciplines of philosophy. These disciplines are as follows (corresponding to the following chapters of the thesis): epistemology, metaphysics, natural theology, philosophy of religion, philosophy of history, philosophy of man and social ethics. The first chapter is introductory in nature. I consider the following philosophical concepts of Chesterton to be the most important and original: in epistemology and metaphysics, Chesterton combines common-sense realism with voluntarism. In natural theology, Chesterton proposed an original argument for the existence of God - the argument from gratitude. In the philosophy of the Christian (Catholic) religion, Chesterton was the first to explicitly formulate the apologetic trilemma: Jesus was God, either a madman or a liar. In terms of anthropology and philosophy of history, Chesterton is a representative of the anti-Enlightenment view of disbelief in progress. According to him, human history is not so much a line of growth as a wave of ups and downs in which we move once closer to and once further away from the ideal. Chesterton's original contribution to social philosophy was distributism.
  • Item
    Filozofia państwa w ujęciu Ericha Voegelina
    (2024-05-15) Świątek, Jacek
    W pracy autor podjął zadanie rekonstrukcji i krytyki teorii państwa w myśli Ericha Voegelina na gruncie filozofii realistycznej. Zauważając znaczący wpływ na dzisiejszą myśl polityczną wskazanego autora zadał pytanie o jego teorię państwa, która nie została dostatecznie wyeksplikowana w dziełach E. Voegelina. Wskazał kluczowe terminy w dziełach E. Voegelina (historia, kosmion, artykulacja społeczeństwa przedpaństwowego w społeczeństwo państwowe, symbolizacja i partycypacja), dotyczące społeczeństwa politycznego, a dzięki którym człowiek dochodzi do poznania prawdy o samym sobie w kontekście wszystkich istniejących bytów. To samopoznanie prowadzi człowieka do odkrycia własnego istnienia w zależności od tego, co określa on terminem Podstawa Bytu. Pierwszym sposobem artykulacji owego samopoznania jest tworzenie przez człowieka własnego świata społecznego. Wyróżnił trzy typy cywilizacji oraz wskazał na kryterium wyróżnienia tych typów, którym jest relacja pomiędzy społeczeństwem politycznym a wyróżnioną Podstawą Bytu. Zwrócił uwagę na fakt, że Voegelin wprowadza pojęcie doświadczenia anamnetycznego, stanowiącego podstawę rozpoznania przez jednostkę związku z Absolutem. Wskazał również, że według Voegelina rozpoznawany w doświadczeniu anamnetycznym Absolut jest jedynie częścią struktury owego doświadczenia, bez możliwości stwierdzenia jego istnienia w rzeczywistości. Podjęta została w pracy problematyka celu istnienia człowieka w społeczeństwie politycznym, a także rozpoznania ujęcie zagadnienia antropologicznego w myśli Voegelina oraz określenia rozumienia przezeń dobra wspólnego, stanowiącego cel społeczności politycznej. Zwrócił uwagę, że w swoich rozważaniach antropologicznych Voegelin nie zawiera nauki o człowieku na podstawie doświadczenia zewnętrznego, ale poprzestaje jedynie na określeniu szczęścia związanego z rozpoznaniem „hipotetycznej" Podstawy. Bytu, która jest jedynie częścią składową struktury doświadczenia anamnetycznego. To ujęcie człowieka sprawia, iż w teorii państwa, wyartykułowanej z pism Ericha Voegelina, nie znajduje się pojęcie dobra wspólnego jako celu społeczności politycznej. Rozprawa wykazała zasadnicze braki w spuściźnie E. Voegelina, które sprawiają, że nie stanowi ona całościowej odpowiedzi na pytanie o istnienie człowieka w społeczności państwowej. In the work, the author undertook the task of reconstructing and criticizing the theory of the state in the thought of Erich Voegelin on the basis of realistic philosophy. Noting the significant influence of the indicated author on today's political thought, he asked a question about his theory of the state, which was not sufficiently explicated in the works of E. Voegelin. He indicated the key terms in the works of E. Voegelin (history, cosmion, articulation of pre­ state society into state society, symbolization and participation), relating to political society, and thanks to which man comes to know the truth about himself in the context of all existing entities. This self-knowledge leads man to discover his own existence, depending on what he defines as the Ground of Being. The first way of articulating this self-knowledge is by man creating his own social world. He distinguished three types of civilizations and pointed to the criterion for distinguishing these types, which is the relationship between the political society and the distinguished Ground of Being. He drew attention to the fact that Voegelin introduces the concept of anamnetic experience, which is the basis for an individual's recognition of the relationship with the Absolute. He also pointed out that, according to Voegelin, the Absolute recognized in anamnetic experience is only part of the structure of that experience, without the possibility of stating its existence in reality. The work addresses the issue of the purpose of human existence in political society, as well as identifying the anthropological issue in Voegelin's thought and defining his understanding of the common good, which is the goal of the political community. He pointed out that in his anthropological considerations Voegelin does not include a science about man based on external experience, but limits himself only to defining happiness related to the recognition of the "hypothetical" Ground. Being, which is only a component of the structure of anamnetic experience. This approach to man makes the theory of the state, articulated in the writings of Erich Voegelin, does not include the concept of the common good as the goal of the political community. The dissertation showed fundamental shortcomings in E. Voegelin's legacy, which means that it does not constitute a comprehensive answer to the question about the existence of man in the state community.
  • Item
    Formacja eucharystyczna młodzieży do czynnego udziału we Mszy św. w świetle wypowiedzi licealistów klas maturalnych w Chrzanowie
    (2024-10-14) Tylka, Tadeusz
    Rozprawa doktorska została napisana w oparciu o badania ankietowe przeprowadzone wśród maturzystów w Chrzanowie. Ankiety zawierały 89 pytań. W dwóch szkołach autor zebrał 361 ankiet. Niniejsza rozprawa wpisuje się w szerszy projekt, który zapoczątkował na KUL-u prof. Jerzy Kopeć. W rozdziale pierwszym została omówiona metoda pracy; ogólna prezentacja technik badawczych, opis, w jaki sposób zbierano badania oraz ich przebieg. Kolejne części dysertacji to analizy i ustalenia bardziej szczegółowe. W rozdziale drugim jest poddany ocenie stosunek młodzieży do obowiązku uczestnictwa w niedzielnej Mszy św. Rozdział trzeci ukazuje świadomość badanych dotyczącą wiedzy o Mszy św. oraz świadomego w niej uczestnictwa. W rozdziale czwartym poddane są analizie formy aktywizujące udział młodych w Eucharystii. Rozdział piąty poświęcono analizie postaw wewnętrznego udziału we Mszy św. ze zwróceniem uwagi na postawę nawrócenia i poczucia braterstwa z innymi, ale też roli liturgii słowa oraz wnioskom o charakterze pastoralnym i katechetycznym. Trzeba zauważyć, że ankietowana młodzież zauważa potrzebę udziału w Eucharystii. Uczestnictwo we Mszy św. nie jest przez młodych bagatelizowane i wiąże się z pewnym poczuciem „sacrum”. Aczkolwiek dosyć często inne tzw. atrakcje dzisiejszego pluralistycznego społeczeństwa sprawiają, że Eucharystia "przegrywa" z nimi i młodzi podążają za tym co łatwiejsze. Potrzeba dużo duszpasterskiej troski, aby młodzi ludzie dojrzewali do tego, że liturgia Kościoła, jest wydarzeniem. w którym następuje interwencja samego Boga w ludzką egzystencję. The doctoral dissertation was written based on the surveys conducted among high school graduates in Chrzanów. The surveyes contained 89 questions. The author collected 361 surveys in two schools. This dissertation is a part of a broader project initiated at the Catholic University of Lublin by Prof Jerzy Kopec .The first chapter discusses the method of work; a genaral presentation of the research techniques, a decription of how the research was collected, and its course. The subsequent parts of the dissertation are more detailed analyses and findings. The second chapter assesses the att itude of young people towards the obligation to attend Sunday Mass. The third chapter shows the awareness of the repondents regarding knowledge about the Holy Mass and conscious participation in it. The fourth chapter analyses forms activating young people to participate in the Eucharist. The fifth chapter is devoted to the analysis of attitudes of internal participation in the Mass, with attention paid to the attitude of conversion and a sense of brotherhood with others, but also the role of the liturgy of the word, and conclusions of a pastoral and catechetical nature. It should be noted that the surveyed youth notice the need to participate in the Eucharist. Participation in the Holy Mass is not trivialized by the young and it is associated with a certain sense of “sacredness”. However, quite often other so-called “attractions” of today's pluralistic society mean that the Eucharist “loses” to them and the young pursue what is easier. A lot of pastoral care is needed for young people to mature to the fact that the liturgy of the Church is an event in which God himself intervenes in human existence.
  • Item
    Historiozbawczy wymiar nawrócenia w polskim przepowiadaniu posoborowym. Studium homiletyczne na przykładzie wybranych homilii radiowych okresu Wielkiego Postu cyklu C
    (2023-06-30) Szczepanik, Tomasz
    Problemem badawczym rozprawy, która nosi tytuł: "Historiozbawczy wymiar nawrócenia w polskim przepowiadaniu posoborowym. Studium homiletyczne na przykładzie wybranych homilii radiowych okresu Wielkiego Postu cyklu C" jest droga nawrócenia człowieka, które dokonuje się zawsze pod wpływem łaski Bożej we współpracy z Duchem świętym. Materiałem źródłowym są teksty święte niedzielnych celebracji eucharystycznych okresu Wielkiego Postu cyklu C. Dla zrealizowania celu rozprawy została wybrana struktura pracy, która składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich nosi tytuł "Itinerarium moralno-pokutne w Lekcjonarzu okresu Wielkiego Postu cyklu C", gdzie przedmiotem badań są czytania lekcjonarza mszalnego na pięć niedziel okresu wielkiego postu cyklu C. Rozdział drugi nosi tytuł: "Historiozbawczy wymiar nawrócenia jako treść homilii wielkopostnych", gdzie została przedstawiona aktualizacja kerygmatu tekstów świętych. Ostatni trzeci rozdział nosi tytuł "Przepowiadanie nawrócenia w wybranych homiliach radiowych analiza i postulaty odnowy". W rozdziale tym zostały przebadane wygłoszone homilie radiowe pod kątem zgodności z kerygmatem tekstów świętych oraz ich liturgiczną i antropologiczną aktualizacją. Na tej podstawie zostały przedstawione postulaty homilijnego przepowiadania okresu Wielkiego Postu cyklu C. The research problem of the dissertation, which is titled: "The historiosal dimension of conversion in Polish post-conciliar preaching. Homiletical study on the example of selected radio homilies of the Lenten period of cycle C" is the path of human conversion, which is always carried out under the influence of God's grace in cooperation with the Holy Spirit. The source material is the sacred texts of the Sunday Eu­charistic celebrations of the Lenten period of cycle C. To realize the purpose of the dissertation, the struc­ture of the work was chosen, which consists of three chapters. The first of them is entitled: Moral and Pe­ nitential itinierarium in the Lenten Lectionary of cycle C, where the subject of the study is the readings of the Mass lectionary for the five Sundays of the Lenten period of cycle C. The second chapter is titled: The historiosal dimension of conversion as the con­tent of Lenten homilies, where the actualization of the kerygma of the sacred texts is presented. The fi­nal, third chapter is titled: Preaching conversion in selected radio homilies analysis and postulates for renewal. In this chapter, the delivered radio homilies were examined from the point of view of their conformity to the kerygma of the sacred texts and their liturgical and anthropological actualization. On this basis, the postulates of homily preaching for the Len­ten period of the C cycle were presented.
  • Item
    Komunikacja wiary w procesie spersonalizowanej edukacji. Studium katechetyczne
    (2024-09-26) Kominek, Zbigniew
    Dysertacja stanowi kompleksowe spojrzenie na fascynującą metamorfozę komunikacji interpersonalnej, ze szczególnym naciskiem na fenomen wiary. Pierwszy rozdział rozpoczyna się od historycznego kontekstu, prezentuje etapy zmieniającej się komunikacji międzyludzkiej - od prostych form mówienia, aż po rozwój pisemności. Dalej poświęcony jest rewolucjom komunikacyjnym. Rozdział drugi skupia się na biblijno-teologicznych podstawach komunikacji wiary. Przez pryzmat objawienia jako procesu komunikacji, przyglądamy się nadawcom, odbiorcom, przekazowi i interpretacji. Rozdział trzeci koncentruje się na personalizmie jako systemowo-filozoficznym podejściu do komunikacji, zwracając uwagę na znaczenie holistycznego spojrzenia na rozwój człowieka. W czwartym rozdziale pracy przenosimy się w obszar personalizacji komunikacji edukacyjnej, jako procesu transformującego. Analizujemy tutaj różne metody, takie jak coaching, tutoring, mentoring. Piąty rozdział koncentruje się na synergii modeli komunikacji transformującej w spersonalizowanej edukacji. Przez badania ankietowe i studia przypadków analizuje efektywności personalizacji w nauczaniu wartości duchowych. Praca stanowi wielowymiarową analizę ewolucji komunikacji interpersonalnej, skoncentrowaną na komunikacji wiary; jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak personalizacja edukacji może wpływać na zrozumienie i przeżywanie wartości religijnych. The dissertation offers a comprehensive examination of the intriguing evolution of interpersonal communication, with a particular emphasis on the phenomenon of faith. The first chapter begins with a historical context, presenting the stages of evolving interpersonal communication, from simple forms of speaking Ito the development of literacy. It further delves jnto communication revolutions. The second Chapter focuses on the biblical-theological foundations of faith communication. Through the lens of revelation as a communication process, we examine the senders, receivers, messages, and interpretations. The third chapter concentrates on personalism as a systemic-philosophical approach to communication, highlighting the importance of a holistic view of jhuman development. In the fourth chapter, the dissertation explores the personalization of educational communication as a transformative process. Various methods such as coaching, tutoring, and mentoring are analyzed. The fifth chapter focuses on the synergy of transformative communication models in personalized education. Through surveys and case studies, the effectiveness of personalization in teaching spiritual values is analyzed. The dissertation constitutes a multidimensional analysis of the evolution of interpersonal communication; it attempts to answer how the personalization of education can influence the experience of values.
  • Item
    Moria jako miejsce ofiary Izaaka (Akeda) i Świątyni Jerozolimskiej w świetle źródeł biblijnych i rabinicznych. Analiza literacka, historyczna, archeologiczna i teologiczna (Rdz 22,1-19; 2 Km 3,1)
    (2023-09-27) Kubisiak, Przemysław
    Kraj Moria utożsamiany jest w literaturze biblijnej z miejscem, w którym Abraham miał złożyć ofiarę ze swojego syna Izaaka (Akeda) (Rdz 22,1-19) oraz ze Wzgórzem Świątynnym w Jerozolimie (2 Km 3,1). Pierwszy rozdział dysertacji został poświęcony analizie literackiej Rdz 22,1-19. W pierwszej kolejności skupiono się na krytyce tekstu i wyodrębnieniu różnic w edycjach krytycznych. Następnie omówiono genezę, kontekst oraz gatunek literacki perykopy. Na koniec strukturę oraz interpretację treści. Drugi rozdział dotyczy analizy terminu Akeda. Poza analizą wariantów terminologicznych skupiono się na omówieniu tradycji związanej z poświęcaniem ludzi Bogu w ofiarach. Jeśli chodzi o Stary Testament, to wśród omówionych tekstów znalazły się: Mdr 10,5; Syr 44,19-21; Neh 9,7-8; Jdt 8,25-27 oraz 1 Mach 2,52. Nowy Testament wspomina o Akedzie w Mk 1,11; J 3,16; Rz 8,32; Jk 2,21-23 i Hbr 11,17-19. Trzeci rozdział przedłożonej dysertacji omawia termin Moria. Bardzo ważnym elementem jest analiza występowania terminu Moria w literaturze biblijnej i międzytestamentalnej. W ramach tej literatury zbadano przede wszystkim wybrane fragmenty Rdz 22,1-19 oraz 2 Krn 3,1 oraz jej odpowiedniki w LXX. Skupiono się również na innych tekstach obejmujących literaturę międzytestamentalną. Ostatnim bardzo obszernym zagadnieniem jest analiza Morii w źródłach rabinicznych. The land of Moriah is identified in biblical literature with the place where Abraham was to sacrifice his son Isaac (Akedah) (Genesis 22:1-19) and with the Temple Mount in Jerusalem (2 Chronicles 3:1). The first chapter of the dissertation was devoted to the literary analysis of Genesis 22:1-19. In the first place, the focus was on textual criticism and identifying differences in critical editions. Then, the genesis, context and literary genre of the pericope are discussed. Finally, the structure and interpretation of the content. The second chapter deals with the analysis of the term Akedah. In addition to the analysis of terminological variants, the focus was on discussing the tradition of sacrificing people to God in sacrifices. As far as the Old Testament is concerned, the texts discussed include: Wisdom 10:5; Sirach 44:19-21; Nehemiah 9:7-8; Jdt8:25- 27 and 1 Mach 2:52. The New Testament mentions Akedah in Mark 1:11; John 3:16; Romans 8:32; James 2:21-23 andHeb 11:17-19. The third chapter of the submitted dissertation discusses the term Moriah. A very important element is the analysis of the occurrence of the term Moriah in biblical and intertestamental literature. As part of this literature, selected fragments of Gen 22:1-19 and 2 Chronicles 3:1 and its equivalents in the LXX were examined. It also focused on other texts involving intertestamental literature. The last very extensive issue is the analysis of Moriah in rabbinical sources.
  • Item
    Narcyzm a funkcjonowanie w bliskim związku romantycznym
    (2023-11-24) Sabaj-Sidur, Monika
    W pracy podjęto problematykę funkcjonowania osób narcystycznych w bliskim związku romantycznym. Funkcjonowanie to oceniono ze względu na akomodację w związku, kapitalizację emocji i deprecjację. Celem badania było lepsze zrozumienie znaczenia narcyzmu wielkościowego i wrażliwego dla wyjaśnienia funkcjonowania osób w związkach romantycznych. W badaniu uczestniczyło 346 osób (55% kobiet, 45% mężczyzn) w wieku 22-40 lat (M = 27,50, SD = 3,66), pozostających w niesformalizowanym związku heteroseksualnym (przez okres co najmniej roku). Stwierdzono, iż narcyzm wrażliwy ma większe niż narcyzm wielkościowy znacznie dla wyjaśnienia funkcjonowania osób w relacjach romantycznych oraz dla wyjaśnienia postrzeganego przez nich funkcjonowania ich partnerów. Narcyzm wrażliwy wywiera efekt bezpośredni i pośredni, mediowany przez oddanie w związku. Stwierdzono ponadto, że dodatnia zależność między narcyzmem wrażliwym a postrzeganiem zachowań partnera jako deprecjonujących oraz ujemna zależność między narcyzmem wrażliwym a własnymi zachowaniami akomodacyjnymi, jest moderowana przez płeć i występuje jedynie w grupie mężczyzn. W przypadku narcyzmu wielkościowego stwierdzono jedynie jego bezpośredni istotny statystycznie dodatni związek z własnym zachowaniem deprecjonującym partnera. The study addresses issues concerning the functioning of narcissistic individuals in close romantic relationships. Their functioning in such relationships is assessed in terms of accommodation, emotional capitalization, and depreciation. The aim of the study was to gain a better understanding of the significance of grandiose and vulnerable narcissism in explaining the functioning of individuals in romantic relationships. It involved 346 participants (55% female, 45% male) aged 22–40 years (M = 27.50, SD = 3.66), who had been in informal heterosexual relationships for a minimum of one year. Vulnerable narcissism was found to have significantly greater explanatory power than grandiose narcissism for the functioning of individuals in romantic relationships. Vulnerable narcissism had a direct effect and an indirect effect mediated by commitment in the relationship. It was also observed that the positive relationship between vulnerable narcissism and perceiving partner behaviors as depreciating and the negative relationship between vulnerable narcissism and self-reported accommodating behaviors were moderated by gender and were only present in the male group. In the case of grandiose narcissism, the study revealed only a direct statistically significant positive association with self-reported behavior depreciating the partner.
  • Item
    Odpowiedzialność karna osoby prowadzącej pojazd pod wpływem narkotyków
    (2023-12-14) Skowron, Andrzej
    Tematem pracy jest problem odpowiedzialności karnej prowadzących pojazd pod wpływem substancji psychoaktywnych, różnych od alkoholu, uregulowanej w art. 178a k.k. i w art. 87 k.w. Przepisy te poddano analizie prawnej, wykazując, że ze względu na brak granicy pomiędzy typami czynu zabronionego z art. 87 § 1 k.w. i z art. 178a § 1 k.k., ale też z art. 87 § 2 k.w. i art. 87 § la k.w., nie spełniają one funkcji gwarancyjnych prawa karnego. Przedstawiono również historię kryminalizacji tego rodzaju zachowań, jak i obowiązujące współcześnie rozwiązania prawne zauważając, że o ile system impairment polegający na wykazaniu, że zażycie narkotyku rzeczywiście wywołało stan zagrażający bezpieczeństwu w komunikacji, odpowiada podstawowym zasadom odpowiedzialności karnej, o tyle model zerowej tolerancji, choć praktyczny, zezwala karać również w sytuacji, gdy poziom intoksykacji nie wpływa na zdolności psychomotoryczne. Przede wszystkim starano się jednak udowodnić, że ze względu na brak definicji stanu będącego znamieniem typu czynu zabronionego z art. 178a § 1 k.k. oraz z art. 87 § 1 k.w., przepisy te kryminalizują to samo zachowanie. Nie ma wobec tego podstaw do wskazywania w opiniach toksykologicznych, jakie stężenie określonego środka skutkuje odpowiedzialnością za występek albo za wykroczenie. Na ich podstawie zapadają zaś wyroki skazujące. Liczba osób zatrzymywanych i skazywanych jest jednak „symboliczna” (w okresie od 2015 r. do 2019 r. w powiecie tarnowskim zatrzymano 67 takich kierowców). Prowadzi to do wniosku, że błędy popełnione przez ustawodawcę, skutkują bezkarnością prowadzących pojazd pod wpływem narkotyków. The subject of the paper is the problem of criminal responsibility for driving under the influence of psychoactive substances, other than alcohol, regulated in article 178a of the Criminal Code and article 87 of the Misdemeanours Code. These provisions were subject to legal analysis showing that due to the lack of a borderline between the types of offences from article 87 § 1 of the Misdemeanours Code and article 178a § 1 of the Criminal Code, but also from article 87 § 2 of the Misdemeanours Code and article 87 § la of the Misdemeanours Code, they do not fulfil the guarantee functions of criminal law. The history of criminalisation of this type of behaviour was presented as well as the current legal solutions and it was noted that while the system of impairment consisting in proving that the use of a drug actually caused a state threatening the safety of transport corresponds to the basic principles of criminal liability, the zero tolerance model, although practical, allows for punishment also in a situation where the level of intoxication does not affect psychomotor skills. Above all, however, it was attempted to prove that due to lack of definition of the state which is a constituent element of the type of prohibited act under article 178a § 1 of the Criminal Code and article 87 § 1 of the Misdemeanours Code, these provisions criminalize the same behaviour. Therefore, there are no grounds for indicating in toxicological opinions what concentration of a given drug results in liability for either a misdemeanour or an offence. These are the basis for convictions. The number of persons arrested and convicted, however, is "symbolic" (in the period from 2015 to 2019, 67 such drivers were arrested in the Tarnów district). This leads to the conclusion that mistakes made by the legislator result in impunity for driving under the influence of drugs.
  • Item
    Praca socjalna jako działalność pedagogiczna w opinii pracowników socjalnych województwa lubelskiego w świetle koncepcji pedagogiki ogólnej Dietricha Bennera
    (2023-11-20) Lenart, Angelika
    Celem teoretyczno-poznawczym niniejszej dysertacji jest analiza pracy socjalnej, jako działalności pedagogicznej wśród pracowników socjalnych województwa lubelskiego w świetle koncepcji pedagogiki ogólnej Dietricha Bennera. Cel ten zamierza się osiągnąć przez analizę literatury przedmiotu oraz własnych badań empirycznych, wypracowanie wskazań dla pracowników socjalnych, jako realizujących także działalność pedagogiczną. W badaniach wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Praca składa się z pięciu rozdziałów. The theoretical-cognitive aim of this dissertation is to analyze social work as a pedagogical activity among social workers of the Lubelskie Voivodeship in the light of Dietrich Benner's concept of general pedagogy. This goal is intended to be achieved by analyzing the literature on the subject and own empirical research, developing guidelines for social workers as also carrying out pedagogical activities. The study used the diagnostic survey method. The work consists of five chapters.
  • Item
    Przekonania narzeczonych dotyczące małżeństwa sakramentalnego. Studium z duszpasterstwa rodzin
    (2021-09-28) Buczek, Barbara
    Niniejsza dysertacja podejmuje problematykę przekonań narzeczonych dotyczących małżeństwa sakramentalnego. Praca bazuje na źródłach zastanych oraz badaniach empirycznych wśród narzeczonych przygotowujących się bezpośrednio do zawarcia sakramentu małżeństwa. Ukazuje najpierw zasadnicze rysy nauczania Kościoła dotyczące małżeństwa sakramentalnego. Następnie, po wprowadzeniu metodologicznym, w kolejnych rozdziałach prezentuje wyniki badań nad przekonaniami narzeczonych. Przekonania te dzieli na osiem obszarów: świętości, łaski, jedności, nierozerwalności, wierności, uczciwości, otwartości na płodność oraz życia wiarą w rodzinie. Ostatni rozdział rozprawy zwieńcza wyniki badań, przedstawiając wnioski i postulaty pastoralne dla duszpasterstwa narzeczonych, małżonków i rodzin. Wyniki badań wskazują na potrzebę kształtowania u młodzieży, narzeczonych i małżonków pogłębionego rozumienia sakramentalności małżeństwa, łaski tego sakramentu, a szczególnie świętości małżeńskiej. Przed duszpasterstwem rodzin stoją niełatwe zadania. Poprzez ewangelizację, katechizację oraz formację duchową narzeczonych i małżonków powinno ono umacniać ich wiarę, objaśniać pozytywnie nauczanie Kościoła, wspierać w trudnościach i towarzyszyć w drodze do świętości. This dissertation addresses the issue of the beliefs of engaged couples regarding sacramental marriage. The work is based on primary sources and empirical research among engaged couples preparing directly for the sacrament of marriage. First, it reveals the fundamental features of the Church's teaching on sacramental marriage. Then, after the methodological introduction, in the following chapters it presents the results of research on the beliefs of engaged couples. These beliefs are divided into eight areas: holiness, grace, unity, indissolubility, fidelity, honesty, openness to fertility, and living faith in the family. The final chapter of the disserting culminates in the results of the study, presenting pastoral conclusions and demands for the pastoral care of engaged couples, spouses and families. The research results indicate the need to develop in young people, engaged couples and spouses an in-depth understanding of the sacramentality of marriage, the grace of this sacrament, and especially the sanctity of marriage. These are difficult tasks for the pastoral care of families. Through evangelization, catechesis and spiritual formation of engaged couples and spouses, it should strengthen their faith, explain positively the Church's teaching, support them in difficulties, and accompany them on their journey to holiness.
  • Item
    Przekonanie o własnej skuteczności a dobrostan psychologiczny mężczyzn - rola zgodności z Ja motywacji celów rodzinnych i zawodowych
    (2023-12-04) Nowakowicz, Jagoda Janina
    Praca dotyczy dobrostanu psychologicznego mężczyzn i czynników go wyjaśniających. Przyjęto model Ryff (1989), w którym dobrostan definiowany jest jako konstrukt obejmujący sześć różnych wymiarów. Celem projektu było zbadanie znaczenia uogólnionego przekonania o własnej skuteczności (Schwarzer, Jerusalem, 1995) oraz zgodności motywacji celu z Ja (Sheldon, Kasser, 1995) w wyjaśnianiu dobrostanu psychologicznego mężczyzn. W analizach uwzględniono zgodność z Ja motywacji celów realizowanych w obszarze pracy i rodziny. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie: jakie znaczenie w wyjaśnianiu dobrostanu ma uogólnione przekonanie o własnej skuteczności i zgodność motywacji celów z Ja oraz czy zgodność motywacji celów z Ja pełni rolę pośredniczącą w relacji między uogólnionym przekonaniem o własnej skuteczności a dobrostanem psychologicznym. Przeprowadzono badanie z udziałem 301 mężczyzn. Analizie poddano ponadto treść celów z obszaru pracy i rodziny. W badaniu uzyskano listę 1724 projektów osobistych, które zostały przypisane do podstawowych kategorii celów. Stwierdzono bezpośredni dodatni związek między uogólnionym przekonaniem o własnej skuteczności a globalnym dobrostanem oraz jego wymiarami. Zaobserwowano także, że zgodność z Ja motywacji celów pełni rolę częściowego mediatora w relacji między uogólnionym przekonaniem o własnej skuteczności a dobrostanem psychologicznym. Przedstawiono interpretację wyników, ograniczenia badania oraz wskazano implikacje praktyczne. The dissertation concerns men’s psychological well-being and the factors that explain it. The research used RyfFs (1989) model, in which well-being is defined as a complex construct comprising six dimensions. The aim of the project was to examine the significance of generalized self-efficacy (Schwarzer & Jerusalem, 1995) and self-concordance (Sheldon & Kasser, 1995, 1998) in explaining men’s psychological well-being. The analyses included the self-concordance of motives for pursuing life goals in the family and work domains. The study sought to answer the question of what significance generalized self-efficacy and the self-concordance of work and family goals had in explaining men’s psychological well-being and the question of whether the self­ concordance of men’s goals in these life domains played a mediating role between generalized self-efficacy and psychological well-being. Study that included 301 men. The study provided a list of 1724 personal projects, which were classified into the main categories of goals. The study revealed direct positive relationships of generalized self-efficacy to global psychological well-being and its specific aspects. It was also observed that the self­ concordance of men’s goals acted as a partial mediator in the relationship between generalized self-efficacy and psychological well-being. The dissertation offers a interpretation of the results, the limitations of the study, and indicates the practical implications of the patterns found.
  • Item
    Psychospołeczne uwarunkowania decyzji kobiet w wieku prokreacyjnym o nieposiadaniu dzieci
    (2024-11-22) Kulinicz, Roma
    Kobiece role historycznie i tradycyjnie budowane są wokół macierzyństwa (Gillespie, 2003). W ostatnich latach można zaobserwować wzrost zainteresowania tematyką dobrowolnej bezdzietności (Blackstone, 2019). Ma na to wpływ spadający wskaźnik dzietności oraz coraz większa liczba bezdzietnych kobiet, staje się to trend charakterystyczny dla wielu współczesnych społeczeństw (Blackstone i Stewart, 2012). Celem niniejszej pracy było sprawdzenie, czy w aspekcie cech osobowości, postaw życiowych, nieprzystosowania, hierarchii wartości, postaw życiowych, stylów przywiązania, samooceny, poczucia skuteczności i inteligencji emocjonalnej występują różnice statystycznie istotne między kobietami świadomie bezdzietnymi a matkami oraz kobietami, które chcą zostać matkami. Dodatkowo zbadano, czy występują różnice między grupami w zakresie postaw rodzicielskich ich ojców i matek. Do zebrania danych jakościowych zastosowano ustrukturalizowany wywiad, którego rezultaty posłużyły głębszemu zrozumieniu motywów i znaczeń osobistych kobiet z grupy kryterialnej. Przebadano 148 kobiet, w tym 76 należało do grupy kryterialnej, czyli kobiet świadomie bezdzietnych, a 72 – do grupy kontrolnej. Zdecydowano podzielić grupę kontrolą na dwie: matki i kobiety, które chcą nimi zostać, ponieważ zauważono różnice istotne statystycznie między tymi grupami. Wykazano, że istnieją różnice istotne statystycznie między grupami w zakresie cech osobowości, stylu przywiązania, hierarchii wartości, postaw życiowych oraz postaw rodzicielskich matek osób badanych. Co więcej, niniejsze badania pozwoliły zrozumieć powody decyzji o świadomej bezdzietności, a także znaczenie kontekstu rodzinnego i partnerskiego badanych oraz ich wizji przyszłości bez dzieci. Women's roles have historically and traditionally been constructed around motherhood (Gillespie, 2003). Recent years have seen an increase in interest in the topic of voluntary childlessness (Blackstone, 2019). This is influenced by declining fertility rates and the increasing number of childless women, it is becoming a trend characteristic of many contemporary societies (Blackstone and Stewart, 2012). The aim of the present study was to examine whether there was a statistically significant difference in aspects of personality traits, life attitudes, maladaptation, value hierarchy, life attitudes, attachment styles, self- esteem, sense of efficacy and emotional intelligence between consciously childless women and mothers and women who want to become mothers. In addition, it was examined whether there were differences between the groups in terms of the parenting attitudes of their fathers and mothers. Furthermore, a structured interview was used to deepen the qualitative understanding of the criterion group. A total of 148 women were interviewed, of whom 76 belonged to the criterion group, i.e. the consciously childless women, and 72 to the control group. It was decided to divide the control group into two: mothers and women who want to become mothers, as statistically significant differences were noted between these groups. It was shown that there were statistically significant differences between the groups in terms of personality traits, attachment style, value hierarchy, life attitudes and parental attitudes of the subjects' mothers. Furthermore, the present study provided a greater understanding of the reasons for the decision regarding conscious childlessness, the family and partner context of the subjects and their vision of a future without children.
  • Item
    Realizacja powołania do świętości w życiu błogosławionej Marii Euthymii Üffing (1914-1955)
    (2024-10-17) Kubiak, Rafał
    Niniejsza praca doktorska analizuje życie siostry Marii Euthymii Üffing, postaci, której cnoty inspirują wielu współczesnych lekarzy i pielęgniarki. Aby zrozumieć jej znaczenie, ważne jest uwzględnienie historycznego kontekstu Kościoła katolickiego w Niemczech. Kościół ten zmagał się z licznymi wyzwaniami, w tym podziałami wynikającymi z reformacji, Kulturkampf Otto von Bismarcka oraz prześladowaniami w czasach nazizmu. Pomimo tych trudności siostra Euthymia i jej zgromadzenie, Siostry św. Klemensa, pozostały oddane służbie chorym, w tym jeńcom wojennym i robotnikom przymusowym, w czasie rządów nazistowskich. Jej życie stanowi przykład świętości osiąganej poprzez służbę innym, uosabiając miłość i współczucie w ekstremalnych warunkach. Jej oddanie podkreśla etyczny i moralny wymiar opieki zdrowotnej, a jej dziedzictwo stanowi cenną lekcję dla przyszłych pokoleń opiekunów. Siostra Euthymia, poprzez swoje działania, ukazała potężny wpływ dobroci i wiary w przezwyciężaniu cierpienia i niesprawiedliwości. This dissertation examines the life of Sister Maria Euthymia Üffing, a figure whose virtues inspire many doctors and nurses today. To understand per significance, it is important to consider the listorical context of the Catholic Church in Germany. The Church faced numerous challenges, including divisions from the Reformation, Otto von Bismarck’s Kulturkampf, and persecution under Nazi rule. Despite these adversities, Sister Euthymia and her congregation, the Sisters of St. Clemens, remained dedicated to serving the sick, including prisoners of war and forced laborers, during the Mazi regime. Her life exemplifies the sanctity achieved through service to others, embodying love and compassion in extreme conditions. Her dedication highlights the ethical and moral dimensions of healthcare, with her legacy offering valuable lessons for future generations of caregivers. Through her actions, Sister Euthymia demonstrated the profound impact of kindness and faith in overcoming suffering and injustice.
  • Item
    Social and cultural changes of the 21st century in the United States of America as a challenge for the pastoral care of the Catholic Church
    (2024-06-17) Rozborski, Grzegorz
    This thesis presents the theological description and evaluation of the cultural and social changes of the 21st century impacting the pluralistic society of the United States. Such phenomena as secularism, globalization, moral relativism, and technological progress have changed the lives of people significantly. There are some positive consequences of these changes, including the improvement of the corporeal well-being of people, opportunities to overcome poverty, using technological advances, freedom, and the emphasis on human dignity, which make the lives of people easier. At the same time, the Catholic Church finds many detrimental and morally corrupt consequences of these trends. Among them are social disintegration, aggravation of poverty, mass migration, unethical use of technology, and the erosion of American society’s faith. This theological research is based on the See-Judge-Act methodological paradigm that is commonly used in Pastoral Theology. The description of modern cultural and social trends is followed by the theological evaluation and proposed solution to the problems presented by these changes. This thesis answers three questions: 1) What are the most important manifestations of social and cultural changes in American society at the beginning of the twenty-first century? 2) How are these changes interpreted and evaluated in the official documents of the Church in the United States? 3) What changes should be made in the pastoral ministry so that the Church in the United States can fulfill her saving mission in the current social and cultural conditions? It is possible to conclude that the Catholic Church should concentrate on the balanced integration of positive modern tendencies into pastoral care without betraying Biblical principles and Christian doctrine and timely reaction to unacceptable tendencies. Niniejsza rozprawa przedstawia teologiczny opis i ocenę zmian kulturowych i społecznych XXI wieku, które wpływają na pluralistyczne społeczeństwo Stanów Zjednoczonych. Zjawiska takie jak sekularyzm, globalizacja, relatywizm moralny i postęp technologiczny znacząco zmieniły życie ludzi. Istnieją pewne pozytywne konsekwencje tych zmian, które ułatwiają życie ludziom, w tym poprawa dobrobytu materialnego, możliwości przezwyciężenia ubóstwa, wykorzystanie postępu technologicznego, wolność i nacisk na godność ludzką. Jednocześnie Kościół katolicki dostrzega wiele szkodliwych i moralnie złych konsekwencji tych trendów. Wśród nich są dezintegracja społeczna, pogłębianie się ubóstwa niektórych grup społecznych, masowa migracja, nieetyczne wykorzystanie technologii i erozja wiary amerykańskiego społeczeństwa. Niniejsze badania teologiczne opierają się na paradygmacie metodologicznym „widzieć-oceniać-działać”, który jest powszechnie stosowany w teologii pastoralnej. Po opisie współczesnych trendów kulturowych i społecznych następuje teologiczna ocena i proponowane jest rozwiązanie problemów związanych z tymi zmianami. Niniejsza rozprawa odpowiada na trzy pytania: 1) Jakie są najważniejsze przejawy zmian społecznych i kulturowych w społeczeństwie amerykańskim na początku XXI wieku? 2) Jak te zmiany są interpretowane i oceniane w oficjalnych dokumentach Kościoła w Stanach Zjednoczonych? 3) Jakich zmian należy dokonać w duszpasterstwie, aby Kościół w Stanach Zjednoczonych mógł wypełniać swoją zbawczą misję w obecnych warunkach społecznych i kulturowych? Można stwierdzić, że Kościół katolicki powinien skoncentrować się na zrównoważonej integracji pozytywnych współczesnych tendencji w duszpasterstwie bez zdrady zasad biblijnych i doktryny chrześcijańskiej oraz na szybkiej reakcji na niedopuszczalne moralnie tendencje.
  • Item
    The Problem of the Human Person’ Subjectivity in the Anthropological Thought of Karol Wojtyła
    (2024-04-10) Lesomar, Antonius Alex
    This dissertation presents a critical overview of a crucial problem in Karol Wojtyła’s anthropological thought, namely the problem of the human person’s subjectivity. The main objective of research on this problem is to achieve an adequate understanding of Wojtyła’s conception of subjectivity, which will eventually arrive at an adequate understanding of human being. To achieve this goal, there are three main issues that need to be investigated, dissected and presented in this dissertation, including: the manifestation of the subjectivity in the human experience, the principle or cause of human person’s subjectivity, and the significance of Wojtyła’s conception of subjectivity. The achievement of Wojtyła’s conception of subjectivity, through research and review of these main issues mentioned above, is supported and elaborated with the use of metaphysical explanation and phenomenological description method, and equipped with text analysis and historicity method. The metaphysical explanation method addresses the facts given in experience by finding the causes that justify the existence of these facts and their essential contents. These facts are actions of the human person given in experience. This method guarantees the discovery and explanation of the reasons for the facts of human actions. In the context of explaining the problem of subjectivity, it is about something that cannot be reduced, which is nothing but the principle of the subjectivity of the human person. The phenomenological method allows an interpretation and description of the lived experience of the subjectivity of the human person, namely the lived experience of a conscious personal subject and its manifestations in its activities. Meanwhile, through the method of text analysis, Wojtyła’s conception of subjectivity can be discovered, dissected and then reconstructed in this dissertation. And by using the historicity method, the main concepts of subjectivity in the history of philosophy can be extracted and presented in this dissertation. The results of the research presented in this dissertation affirm that Wojtyła understands subjectivity at the level of metaphysics and phenomenology. At the level of metaphysics, man, as a person, is suppositum or the subject of his existence and activities. Here, he appears as an objective autonomous being. At the level of phenomenology, the human person experiences himself as such and therefore he is the subject in the strictly experiential sense. He also experiences his actions as acts of which he himself is the agent. Thanks to consciousness and especially its reflexive function, man appears as a subjective autonomous being who has experience of himself as a subject, which makes his being fully subjective. At this experiential realm, subjectivity is manifested in the moments of reflection, decision and action. In these moments a person is given in experience as a “self” or “I.” In particular, through action, a person fully reveals himself as a subject and agent. The description of the manifestation of human subjectivity leads to the apprehension of a correct understanding of the principle of human subjectivity, namely the person. Regarding this principle and the adequate understanding of man as a person, Wojtyła adhere to the objective Aristotelian-Thomistic view about man. He accept Aristotle’s notion that human being is a rational animal. The Polish philosopher also follow Boethius’ definition of person, persona est individua substantia rationalis naturae, and made it the basis of his theory of the human person. He also adopt St. Thomas Aquinas’ claim that the person is an incommunicabilis subsistentia. However, these objective views are not enough in explaining the uniqueness and richness of the man as a person. Therefore, Wojtyła enriches and expands the objective view of Aristotelian-Thomistic traditions by asserting the lived experience or the subjective experience of man. The Polish thinker asserts that the man-person as suppositum uniquely reveals himself in the performing actions, and realizes and experiences himself as a subject and agent. And through the actions the person can be captured and understood as the subject. As such, the action is a proper dynamism belonging only to the human person, simultaneously is the proper place of the knowledge of the person. In turn, through the analysis of subjectivity leads us to the discovery and understanding of the man as a person with all of his wealth and complexity. It is this personalism that Wojtyła develops based on the metaphysical method supplemented by phenomenology, and his openness in contact with philosophical trends, science and especially theology. Besides that, Wojtyła’s personalist conception of subjectivity also displays significant consequences for anthropology, ethics, social life and culture. All of these exhibit the specificity of Wojtyła’s conception of subjectivity in his anthropological thought, which I present in this dissertation. Niniejsza rozprawa przedstawia krytyczne spojrzenie na kluczowy problem antropologicznej myśli Karola Wojtyły, jakim jest problem podmiotowości osoby ludzkiej. Głównym celem badań nad tym problemem jest doprowadzenie do adekwatnego zrozumienia Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości, co ostatecznie doprowadzi do adekwatnego zrozumienia istoty ludzkiej. Aby osiągnąć ten cel, w rozprawie należy zbadać, przeanalizować i przedstawić trzy główne zagadnienia, w tym: przejawy podmiotowości w doświadczeniu człowieka, zasady względnie przyczyny podmiotowości osoby ludzkiej oraz znaczenie Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości. Osiągnięcie Wojtyłowskiej koncepcji podmiotowości, poprzez badanie i przegląd wyżej wymienionych głównych zagadnień, jest wspierane i rozwijane metodą wyjaśniania metafizycznego i opisu fenomenologicznego oraz oparte na analizie tekstu i metodzie historyzmu. Metafizyczna metoda wyjaśniania odnosi się do faktów danych w doświadczeniu i polega na poszukiwaniu przyczyn, które uzasadniają istnienie tych faktów i ich istotną treść. Te fakty to działania osoby ludzkiej dane w doświadczeniu. Metoda ta gwarantuje zatem odkrycie i wyjaśnienie przyczyn faktów ludzkich działań. W kontekście wyjaśnienia problemu podmiotowości chodzi o coś, czego nie można zredukować, co jest niczym innym jak zasadą podmiotowości osoby ludzkiej. Metoda fenomenologiczna pozwala na interpretację i opis przeżywanego doświadczenia podmiotowości osoby ludzkiej, czyli przeżywanego doświadczenia świadomego podmiotu osobowego i jego przejawów we właściwych mu działaniach. Metoda analizy tekstu wykorzystywana jest do odkrycia, analizy, a następnie zrekonstruowania Wojtyły rozumienia podmiotowości osoby ludzkiej, podczas gdy metoda historyzmu ma na celu wydobycie i przedstawienie ujęcia Wojtyły na tle głównych koncepcji podmiotowości w historii filozofii. Przedstawione w rozprawie wyniki badań potwierdzają, że Wojtyła pojmuje podmiotowość na poziomie metafizyki i fenomenologii. Na poziomie metafizyki człowiek jako osoba stanowi suppositum, czyli podmiot swojego istnienia i działania, skutkiem czego jawi się jako obiektywna i autonomiczna istota. Na poziomie fenomenologii osoba ludzka doświadcza siebie jako takiej, a zatem jest podmiotem w sensie stricte empirycznym. Doświadcza także swoich czynów jako aktów, których sam jest sprawcą. Dzięki świadomości, a zwłaszcza jej funkcji refleksyjnej, człowiek doświadcza włanej bytowej autonomii, co czyni jego bycie w pełni podmiotowym. W tej sferze doświadczenia podmiotowość przejawia się w aktach refleksji, decyzji i działania. W tych momentach osoba jest dana w doświadczeniu jako „ja”. W szczególności poprzez działanie osoba w pełni objawia się jako podmiot i sprawca. Opis przejawów podmiotowości człowieka prowadzi do uchwycenia właściwego rozumienia zasady podmiotowości człowieka, jaką jest osoba. Odnosząc się do tej zasady i adekwatnego rozumienia człowieka jako osoby, Wojtyła uwzględnia obiektywne arystotelesowsko-tomistyczne stanowisko na temat człowieka. Akceptuje pogląd Arystotelesa, odwołujący się do kluczowej roli rozumności, jak też podąża za Boecjuszową definicją osoby persona est individua substantia rationalis naturae, z której uczynił podstawę swojej teorii osoby ludzkiej. Przyjmuje również twierdzenie św. Tomasza z Akwinu, że osoba jest incommunicabilis subsistentia. Te obiektywne poglądy nie wystarczają jednak do wyjaśnienia wyjątkowości i bogactwa człowieka jako osoby. Dlatego Wojtyła wzbogaca i poszerza obiektywne spojrzenie na ludzką osobę w tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, poddając analizie przeżyte, czyli subiektywne doświadczenie człowieka. Polski myśliciel twierdzi, że człowiek-osoba jako suppositum w sposób niepowtarzalny objawia się w sprawianiu czynu, w którym realizuje i doświadcza siebie jako podmiotu i sprawcy. Jedynie poprzez analizę czynu osoba może zostać uchwycona i zrozumiana jako podmiot. Jako taki, czyn jest właściwym dynamizmem należącym tylko do osoby ludzkiej, jednocześnie będąc właściwym miejscem poznania osoby. Z tego względu analiza podmiotowości prowadzi do odkrycia i zrozumienia człowieka jako osoby z całym jej bogactwem i złożonością. Tego rodzaju personalizm Wojtyła rozwija w oparciu o metodę metafizyczną uzupełnioną fenomenologią i otwartość na inne nurty filozoficzne, naukę, a zwłaszcza teologię. Poza tym personalistyczna koncepcja podmiotowości Wojtyły ma również istotne konsekwencje dla antropologii, etyki, życia społecznego i kultury. Wszystko to ukazuje specyfikę koncepcji podmiotowości Wojtyły w jego myśli antropologicznej, którą przedstawiam w tej rozprawie.