Vox Patrum, 2024, Vol. 92: Świat stworzony w literaturze wczesnochrześcijańskiej

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/8415

Browse

Browsing Vox Patrum, 2024, Vol. 92: Świat stworzony w literaturze wczesnochrześcijańskiej by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 23
  • Item
    Elementa as a Subject of Discussion with Heresies in Philastrius of Brescia’s "Diversarum hereseon liber"
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Szram, Mariusz
    The aim of the research is to determine the semantic field of the term elementa in one of the oldest Latin catalogs of heresies – Philastrius’ "Diversarum hereseon liber" (after 381), and to display the philosophical and theological issues linked with this concept, discussed about in early Christianity, which was reflected in the work of the Bishop of Brescia. Analysis of the source text leads to the following conclusions: 1) the term elementum occurs in the treatise in the plural in a cosmological context, both in the general sense of the components of the world and in the specific sense of the four elements; 2) the views of heretics are dominated by meanings inspired by various currents of ancient philosophy, while for Philastrius, the main determinant of the content of the term elementa is the biblical message; 3) the main topics addressed by the term oscillate around protology and eschatology, and are triggered by ideas that Philastrius considers heretical, such as views that regard the elements as rational entities, or beliefs in the immutability and eternal persistence of the elements or in their ultimate disappearance; 4) among the cosmological heresies criticized by Philastrius, Gnostic movements dominate, as well as unnamed groups that give the divine worship to particular elements; 5) the position of the Bishop of Brescia, which is opposed to these views, is characterized by: faithfulness to the descriptions of creation from the Book of Genesis, comprehended literally; the conviction that the elements pertain exclusively to material reality and have a connection with the created world; an approach to the fate of the elements after the end of the present world that is devoid of spiritualistic extreme, assuming their continued existence, but in an altered form. Problemem badawczym jest ustalenie pola semantycznego terminu elementa w jednym z najstarszych łacińskich katalogów herezji – "Diversarum hereseon liber" Filastriusza (po 381 r.) oraz ukazanie łączących się z tym pojęciem kwestii filozoficzno-teologicznych, wokół których we wczesnym chrześcijaństwie toczyła się dyskusja, znajdująca odzwierciedlenie w dziele Biskupa Brescii. Analiza tekstu źródłowego prowadzi do następujących wniosków: 1) termin elementum występuje w traktacie w liczbie mnogiej w kontekście kosmologicznym, zarówno w ogólnym znaczeniu składników świata, jak i w szczegółowym znaczeniu czterech żywiołów; 2) w poglądach heretyków przeważają znaczenia inspirowane różnymi nurtami antycznej filozofii, natomiast dla Filastriusza głównym wyznacznikiem treści pojęcia elementa jest przekaz biblijny; 3) zasadnicze tematy poruszane za pomocą tego terminu oscylują wokół protologii i eschatologii, i są wywołane przez idee, które Filastriusz uznaje za heretyckie, np. poglądy uznające elementy za byty rozumne, albo przekonania o niezmienności i wiecznym trwaniu elementów lub o ich ostatecznym zaniku; 4) wśród herezji kosmologicznych krytykowanych przez Filastriusza dominują ruchy gnostyckie oraz nieznane z nazwy ugrupowania oddające poszczególnym elementom cześć boską; 5) przeciwstawiane tym poglądom stanowisko Biskupa Brescii charakteryzuje: wierność wobec rozumianych literalnie opisów stworzenia z Księgi Rodzaju; przekonanie, że elementa dotyczą wyłącznie rzeczywistości materialnej i mają związek ze światem stworzonym; pozbawione spirytualistycznej skrajności podejście do losu elementów po końcu obecnego świata, zakładające ich dalsze trwanie, ale w zmienionej formie.
  • Item
    Przyroda na usługach świętych na przykładzie św. Feliksa z Noli w "Natalicia" Paulina z Noli
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Wysocki, Marcin
    Po swoim nawróceniu, co roku, na przypadającą 14 stycznia uroczystość św. Feliksa, Paulin z Noli pisał pochwalny utwór na cześć swego Patrona zwany Natalicium. W zachowanych Nataliciach (14 lub 15) ważną rolę odgrywają cuda dokonane przez Feliksa. Wiele z nich za przedmiot ma przyrodę. Celem niniejszego artykułu, poprzez analizę Natalicia, jest ukazanie, w jaki sposób przyroda poddana jest cudownemu działaniu świętych na przykładzie św. Feliksa. Z przedstawienia w niniejszym artykule cudów i niezwykłych wydarzeń, które miały miejsce za życia św. Feliksa lub po jego śmierci przy jego grobie, jasno widać przede wszystkim szczególną pozycję i znaczenie dla Paulina postaci św. Feliksa, którego nazywa ojcem, opiekunem i patronem. Paulin opisuje cuda, aby pokazać wielkość św. Feliksa i szczególne jego miejsce w panteonie świętych. Paulin jednak nieustannie przypomina i o tym pamięta, że Święty jest tylko pośrednikiem, a tak naprawdę moc czynienia cudów leży w gestii Boga, który jest Panem i Stworzycielem całego stworzenia. Jeśli więc Feliks ukazany jest jako rządzący przyrodą, która wykonuje jego polecenia, czasem wbrew porządkowi i naturze, to wynika to z bliskości Feliksa Bogu. I w tym Paulin jest oryginalny, bo przyznać trzeba, że już dużo wcześniej, w poezji pogańskiej, istniała tradycja ukazywania cudów związanych ze zwierzętami. Jednak tutaj Paulin, podążając wprawdzie za literacką tradycją i językiem Wergiliusza, nadaje swój własny ton i charakter. Natalicia ukazują głębokie przekonania i wiarę Paulina i jego oddanie Feliksowi. After his conversion, every year on the feast of St Felix, which is celebrated on January 14, Paulinus of Nola wrote a work of praise in honour of his patron – the Natalicium. In the extant Natalicia (14 or 15), the miracles performed by Felix assume a significant position. Many of them are related to nature. The aim of this article is to show, through an analysis of the Natalicia, how nature is subjected to the miraculous actions of the saints, using St Felix as an example. From the presentation in this article of the miracles and extraordinary events that took place during the life of St Felix or after his death at his tomb, it is evident that Paulinus held the figure of St Felix in particularly high regard, referring to him as his father, protector and patron. Paulinus sets out to demonstrate the greatness of St Felix and his special place in the pantheon of saints by describing the miracles. Nevertheless, Paulinus consistently emphasises that the saint is merely an intermediary, and that the capacity to perform miracles ultimately resides with God, who is the Lord and Creator of all creation. Therefore, if Felix is depicted as governing over nature, which he does in a manner contrary to natural order, this is a consequence of Felix’s proximity to God. It is notable that Paulinus introduces a unique perspective in this regard, as there existed a precedent in pagan poetry for portraying miracles associated with animals. Nevertheless, Paulinus, while adhering to the literary tradition and language of Virgil, establishes a distinct tone and character. Natalicia exemplify Paulinus’ profound convictions, unwavering faith, and profound devotion to Felix.
  • Item
    Izydor z Sewilli, Etymologie, ks. 11-20, przekład z języka łacińskiego Tatiana Krynicka, Maciej Jońca, Ewa Matczuk, Ireneusz Mikołajczyk, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kęty 2024, ss. 560.
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Budzanowska-Weglenda, Dominika Łucja
    Recenzja książki: Izydor z Sewilli, Etymologie, ks. 11-20, przekład z języka łacińskiego Tatiana Krynicka, Maciej Jońca, Ewa Matczuk, Ireneusz Mikołajczyk, opracowanie naukowe Tatiana Krynicka, Adam Wilczyński, konsultacja przekładu Andrzej Wiśnicki, ks. Michał Olejarczyk, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kęty 2024, ss. 560. Review of the book: Izydor z Sewilli, Etymologie, ks. 11-20, przekład z języka łacińskiego Tatiana Krynicka, Maciej Jońca, Ewa Matczuk, Ireneusz Mikołajczyk, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kęty 2024, pp. 560.
  • Item
    „Stworzył mężczyznę i niewiastę” (Rdz 1,27). Antropologia pisarzy wczesnochrześcijańskich (Sekcja Patrystyczna, Kamień Śląski, 23‑25.09.2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Ludewicz, Michal Jan
    Tekst zawiera sprawozdanie ze zjazdu Sekcji Patrystycznej, który miał miejsce w dniach 23-25 września 2024 w Kamieniu Śląskim. The text contains a report from the meeting of the Polish Patristic Section, which took place on September 23-25, 2024 in Kamień Śląski.
  • Item
    Anastazego Synaity teologia klimatu
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Gilski, Marek; Wąsek, Damian
    Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie miejsce w refleksji teologicznej Anastazego Synaity zajmuje kwestia klimatyczna. Artykuł składa się z dwóch części: pierwsza prezentuje obraz Boga wyłaniający się z analiz Synaity, druga natomiast koncentruje się na odpowiedzialności człowieka, którego decyzje uwarunkowane są wieloma czynnikami, także klimatem. Do najważniejszych wniosków należą: 1. Anastazy w dziele Quaestiones et responsiones ponad dwadzieścia razy odwołuje się do kwestii związanych z klimatem. Wspomina o zmianach klimatycznych, o cechach klimatów, o różnych ich rodzajach oraz o ich wpływie na człowieka. 2. Długość życia, choroby, epidemie w zdecydowanej większości przypadków są - w przekonaniu Anastazego z Synaju - związane z klimatem i dietą a nie moralnością czy wyznawaniem poprawnej religii. 3. Refleksja teologiczna Synaity może być rozwijana w przynajmniej trzech kierunkach. Po pierwsze, pozwala na powiązanie zagadnień ekologicznych z budowaniem poprawnego obrazu Boga. Po drugie, uwrażliwia na związek między dewastacją środowiska naturalnego a cierpieniem człowieka, co stanowi ważny obszar teologii miłosierdzia rozumianej jako „leczenie ran”. Po trzecie, buduje szeroki kontekst dla inkulturacji nauczania Kościoła, ponieważ wskazuje rolę różnych czynników klimatycznych dla postaw i zachowań ludzkich. Wydaje się, że myśl Anastazego dostarcza również poważnych argumentów współczesnej teologii ewolucyjnej. Pozwala ona bowiem na umiejscowienie w starożytnej tradycji jej kluczowego twierdzenia o autonomii praw przyrody. This article aims to answer the question of what place the climate issue has in Anastasius Sinaita's theological reflection. It consists of two parts: the first presents the image of God emerging from the Sinaita's analyses, while the second focuses on man's responsibility, whose decisions are conditioned by many factors, including climate. The main conclusions include: 1. In his work Quaestiones et responsiones, Anastasius refers to climate-related issues more than twenty times. He mentions climate change, the characteristics of climates, the different types of climates and their effects on humans. 2. Life expectancy, diseases, and epidemics in the vast majority of cases are, in the view of Anastasius the Sinaite, related to climate and diet and not to morality or adherence to the correct religion. 3 Sinaitic theological reflection can be developed in at least three directions. First, it allows linking ecological issues to construct a correct image of God. Second, it sensitizes the connection between environmental devastation and human suffering, an essential area of mercy theology understood as "healing wounds." Third, it builds a broad context for the inculturation of the Church's teaching, as it points out the role of various climatic factors on human attitudes and behaviour. Anastasius' thought also seems to provide serious arguments for modern evolutionary theology. This is because it makes it possible to locate its crucial claim about the autonomy of the laws of nature in the ancient tradition.
  • Item
    Dziewiętnasta Międzynarodowa Konferencja Studiów Patrystycznych (XIX International Conference on Patristic Studies, Oksford, Wielka Brytania, 5-9 sierpnia 2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Wysocki, Marcin
    Sprawozdanie z dziewiętnastej Międzynarodowej Konferencji Studiów Patrystycznych, która odbyła sie w dniach 5-9 sierpnia 2024 w Oksfordzie, Wielka Brytania. Report of the Nineteenth International Conference on Patristic Studies, held August 5-9, 2024, in Oxford, United Kingdom.
  • Item
    Węże-syreny św. Izydora z Sewilli. Problem atrybucji nazwy
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Morta, Krzysztof
    Tematem artykułu jest kwestia nazwy latających węży Arabii, które wg świadectwa Izydora z Sewilli miały być nazywane Syrenami. Opowieści o uskrzydlonych wężach miały wielowiekową tradycję przed Izydorem w literaturze greckiej i łacińskiej; pojawiły się już w V w. przed Chr. za sprawą Herodota (Dzieje II 75-76). Jednak ich określenie jako Syreny zostaje poświadczone po raz pierwszy dopiero w Etymologiach XIV 3,7 biskupa Sewilli. Autor artykułu śledzi zachowane informacje zarówno u autorów pogańskich, jak i chrześcijańskich, starając się odpowiedzieć, co było źródłem tej informacji Izydora. W rezultacie tych eksploracji wskazuje na pewną zagadkową wzmiankę w Komentarzu do Księgi Izajasza św. Hieronima. Po jej analizie w oparciu o inne teksty Hieronima autor wyjaśnia, w jaki sposób nazwa Syren, pierwotnie niezwiązana z opowieścią o skrzydlatych wężach Arabii została przez Izydora włączona do ich opisu. The topic of the article is the question of the name of Arabia’s flying serpents that, according to Isidore of Seville’s account, were to be called by the name of sirens. Tales about winged serpents had had a centuries-old tradition even before Isidore, in the Greek and Latin literatures. They appeared for the first time in the 5th century BC thanks to Herodotus and his Histories II 75-76. However, not until Isidore of Seville and his Etymologiae XIV 3,7 were those serpents specifically referred to as sirens. The author of the article traces back the surviving texts by both the pagan and Christian authors. He tries to find out what the Isidore’s source of this piece of information was. As a result of his research, the author points to a mysterious mention found in St. Jerome’s Commentary on Isaiah. After its thorough analysis, based on other texts by Jerome, the author explains how the name of sirens – previously not related to the tale about Arabia’s winged serpents – has been incorporated into their description created by Isidore.
  • Item
    Motyw papugi w mozaikowej dekoracji kościoła św. Apostołów w Madabie (578‑579)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Głowa, Anna
    Papuga jest jednym z najczęściej ukazywanych w sztuce rzymskiej i późnoantycznej ptaków, a szczególnie popularna staje się w V-VI w. na obszarze Syropalestyny. W kościele św. Apostołów w Madabie z 578-579 r. kilkadziesiąt przedstawień papug tworzy wzór pokrywający powierzchnię mozaikowej posadzki w nawie głównej, a na ich tle, w centrum, widnieje medalion z personifikacją morza, Thalassą. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o znaczenie motywu papugi w tym konkretnym kościele i przyczynę jego popularności w sztuce późnoantycznej w ogóle. W pierwszej części artykułu zaprezentowane są analogie dla kompozycji opartej na powtarzającym się motywie papugi, występujące w omawianym okresie w domach, synagogach i kościołach. Druga część artykułu zawiera analizę źródeł pisanych odnoszących się do tego ptaka, a także jego wcześniejszych przedstawień w sztuce grecko-rzymskiej, które pozwalają zrozumieć sieć skojarzeń, jakie wywoływała papuga. Na tej podstawie można stwierdzić, że papuga stanowiła nieodłączną część języka wizualnego wyrażającego koncepcje związane z dobrobytem, bogactwem natury i jej cyklicznym odradzaniem się, „rajskimi” ogrodami, błogostanem. Konteksty, w jakich wzmiankuje się papugę w tekstach chrześcijańskich, pozwalają przypuszczać, że mogła być elementem programów ikonograficznych głoszących pochwałę stworzonego świata i potęgę Stwórcy. A parrot is one of the most frequently depicted birds in Roman and Late Antique art and it becomes particularly popular in the fifth to sixth centuries in the area of Syro-Palestine. In the Church of the Holy Apostles in Madaba from 578-579, dozens of representations of parrots create a pattern covering the surface of the mosaic floor in the nave, with a medallion depicting the personification of the sea, Thalassa, in the centre. The article attempts to answer the question of the significance of the parrot motif in this particular church and the reason for its popularity in Late Antique art in general. The first part of the article presents parallels for a composition based on the recurring parrot motif found in houses, synagogues and churches in the period under discussion. The second part of the article analyses the written sources relating to this bird, as well as its earlier representations in Greco-Roman art, which allows to understand the network of associations that the parrot evoked. On this basis, it is possible to conclude that the parrot was an integral part of a visual language expressing concepts related to prosperity, the richness of nature and its cyclical rebirth, 'paradisiacal' gardens, and bliss. The contexts in which the parrot is mentioned in Christian texts suggest that it may have been part of iconographic programmes proclaiming the praise of the created world and the power of the Creator.
  • Item
    Święty Ambroży z Mediolanu, O dziewictwie, przekład i wstęp Adam Wilczyński, Źródła Monastyczne 102 (Starożytność 56), Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2023, ss. 216
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Libowski, Łukasz
    Recenzja ksiązki: Święty Ambroży z Mediolanu, O dziewictwie, przekład i wstęp Adam Wilczyński, Źródła Monastyczne 102 (Starożytność 56), Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2023. Review of the book: Święty Ambroży z Mediolanu, O dziewictwie, przekład i wstęp Adam Wilczyński, Źródła Monastyczne 102 (Starożytność 56), Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2023.
  • Item
    Świat stworzony znakiem Boga i samotności człowieka w świetle X księgi "Wyznań" św. Augustyna – próba interpretacji
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Terka, Mariusz
    Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o świat stworzony, który wskazując na Boga, staje się także znakiem samotności szukającego Go człowieka. W rozważaniach oparto się na analizie X księgi "Wyznań" św. Augustyna. Artykuł został podzielony na cztery części. W pierwszej została ukazana teoria znaku, który odsyła do rzeczy, którą oznacza, ale zakłada wiedzę o niej. Bez znajomości rzeczy znak jest niezrozumiały. Druga część opisuje początek drogi poszukiwania Boga, którym jest pytanie o miłość do Niego. Człowiek szuka Boga jako przedmiotu swojej miłości i zwraca się do stworzeń. Otrzymuje od nich dwie odpowiedzi: „nie jesteśmy twoim Bogiem” oraz „On nas stworzył”. Część trzecia przedstawia świat jako znak, który przemawia przez piękno świata i wskazuje na Stwórcę, a człowiek podziwiający piękno stworzeń staje się miłośnikiem Boga. Część czwarta wykazuje, że świat jest znakiem, który nie pozwala spotkać Boga i zaspokoić pragnienia miłości. Świat stworzony staje się znakiem samotności człowieka, która budzi się w spotkaniu miłości poszukującej Boga z odmowną odpowiedzią świata. This article is an attempt to answer the question about the world created, which pointing to God also becomes a sign of the loneliness of man seeking Him. The reflections were based on the analysis of Book X of the Confessions of St. Augustine. The article is divided into four parts. In the first, the theory of the sign was shown, which refers to the thing it signifies, but assumes knowledge of it. Without knowledge of things, the sign is incomprehensible. The second part describes the beginning of the journey of seeking God, which is the question of love for Him. Man seeks God as the object of his love and turns to creatures. He receives two answers: “We are not your God” and “He created us”. The third part presents the world as a sign that speaks through the beauty of the world and points to the Creator, and the man who admires the beauty of creatures becomes a lover of God. The fourth part shows that the world is a sign that prevents us from meeting God and satisfying the thirst for love. The created world becomes a sign of man’s loneliness, awakening in the encounter of love seeking God with the world’s negative response.
  • Item
    Zwierzęta w interpretacji symbolicznej "Formulae spiritalis intellegentiae" Eucheriusza z Lyonu
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Skibiński, Tomasz
    Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza interpretacji symbolicznej zwierząt, jaką Eucheriusz z Lyonu zawarł w swoim dziele 'Formulae spiritalis intellegenatiae". Zostało podjęte zagadnienie zainteresowań i wiedzy Eucheriusza na polu interpretacji symbolicznej zwierząt, wykorzystanych przez niego źródeł, a także samej treści interpretacji. Podstawowe źródło badań to określone w temacie "Formulae spiritalis intellegentiae", które jest skonfrontowane przede wszystkim z drugim dziełem egzegetycznym – "Instructiones". Badania ukazują, że Eucheriusz ma zasadniczo dobrą wiedzę o zwierzętach biblijnych, którą zawdzięcza w dużej mierze wykorzystanym źródłom. Jego interpretacja podejmuje kilka zasadniczych tematów: są to zagadnienia teologiczne, według których autor interpretuje zwierzęta jako symbole Chrystusa Ducha Świętego, albo przeciwnie, diabła (demonów, bożków). Częste są także interpretacje antropologiczne, w których zwierzęta są symbolami ludzi ocenianych pozytywnie lub negatywnie ze względów moralnych lub doktrynalnych. Zwierzęta mogą także symbolizować Pismo Święte i rodzaje jego interpretacji. Adresatami dzieł Eucheriusza są jego synowie Saloniusz i Weraniusz, późniejsi biskupi. Dzieła były też przeznaczone dla szerszego grona odbiorów, i jest w nich widoczne, że Eucheriusz zakładał u czytelników pewną biegłość i znajomość Pisma św. oraz jego interpretacji, i nie widział konieczności podawania zbyt szczegółowych i fundamentalnych wyjaśnień.
  • Item
    Działalność Komisji Badań nad Antykiem Chrześcijańskim TN KUL w roku akademickim 2023/2024
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Głowa, Anna; Szynkowski, Marek; Szkopiński, Maciej; Głowacki, Paweł
    Działalność Komisji Badań nad Antykiem Chrześcijańskim TN KUL w roku akademickim 2023/2024. Activity of the Committee for Research on the Christian Antiquity of the Learned Society KUL in the Academic Year 2023/2024.
  • Item
    Piękno świata stworzonego według św. Augustyna
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Jaśkiewicz, Sylwester
    Piękno świata stworzonego przez św. Augustyna zostało znacząco uwydatnione, zwłaszcza poprzez inspiracje płynące z filozofii i egzegezy biblijnej. Biskup Hippony był głęboko przekonany o pięknie (pulchritudo, pulchrum, species) świata widzialnego. Do podstawowych elementów budowy każdego bytu, a więc i jego piękna, należą: liczba (numerus), miara (mensura), waga (pondus) i porządek (ordo). Piękno świata stworzonego to piękno, które obejmuje świat widzialny, człowieka i aniołów. Zarówno wszystkie stworzenia, jak i każde z nich z osobna i w całej swojej różnorodności są pieśnią chwały ku czci Boga Stwórcy, Najwyższego Dobra i Piękna, który jest wielkim Artystą (artifex magnus). The beauty of the world created, by Saint Augustine has been significantly enhanced, especially through inspiration coming from philosophy and biblical exegesis. The Bishop of Hippo was deeply convinced of the beauty (pulchritudo, pulchrum, species) of the visible world. The basic elements of the structure of every being, and therefore also of its beauty, include: number (numerus), measure (mensura), weight (pondus) and order (ordo). The beauty of the created world is the beauty that includes the visible world, man and angels. Both all creatures and each of them individually and in all their diversity are a song of praise to God the Creator, the Supreme Good and Beauty, who is a great Artist (artifex magnus).
  • Item
    Cuda z udziałem roślin i zwierząt w późnoantycznych miraculach. Próba systematyzacji
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Adamiak, Stanisław
    W artykule podjęto próbę przedstawienia i usystematyzowania późnoantycznych cudów z udziałem roślin i zwierząt. Głównym materiałem źródłowym są zbiory cudów, takie jak dzieła Grzegorza z Tours i Grzegorza Wielkiego. Dokonane zostanie rozróżnienie między cudami, które wydarzyły się za życia świętego lub po jego śmierci, oraz między cudami, w których rośliny i zwierzęta są przedmiotami lub podmiotami cudu, lub obydwoma jednocześnie. The article tries to present and systematize the Late Antique miracles with the participation of plants and animals. The main source material is drawn from the collections of miracles such as the works of Gregory of Tours and Gregory the Great. The distinction will be made between the miracles that happened during the lifetime of a saint or after their death and between the miracles in which the plants and animals are objects or subjects of a miracle, or both at the same time.
  • Item
    Interpretacja biblijnego opisu stworzenia świata w "Ad Autolycum" Teofila z Antiochii
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Misiarczyk, Leszek
    Teofil w swojej analizie biblijnego opisu stworzenia świata w Rdz 1 w punkcie wyjścia podkreśla, że Bóg stworzył wszystko, co istnieje z niczego za pośrednictwem swojego Logosu, wykluczając jako błędne wszelkie teorie o odwiecznym istnieniu materii. W perspektywie stworzenia świata Bóg zrodził (ἐγέννησεν) Logos i Mądrość przede wszystkim jako początek (ἀρχή). Bóg na początku stwarza światłość, która ukazuje rzeczy uporządkowane przez Niego. W interpretacji natomiast poszczególnych dni stworzenia posługuje się typologią, dostrzegając w poszczególnych elementach świata stworzonego zapowiedź przyszłego życia i zmartwychwstania człowieka oraz działania kościołów chrześcijańskich. Zatem pierwsze trzy dni stworzenia są typem Trójcy św., Ojca, Syna-Logosu i Ducha-Mądrości, czyli istnienia bez światła, zaś czwarty dzień typem człowieka, dla którego Bóg stworzył słońce i księżyc. Na koniec dodaje, że grzech człowieka spowodował, że zwierzęta z natury dobre i łagodne stały się złe i jadowite, ale gdy człowiek powróci do życia κατὰ φύσιν, wtedy również zwierzęta odzyskają pierwotną łagodność. In his analysis of the biblical description of the creation of the world in Genesis 1, Theophilus emphasizes at the starting point that God created everything that exists from nothing through his Logos, excluding as erroneous all theories about the eternal existence of matter. In the perspective of the creation of the world, God gave birth (ἐγέννησεν) to Logos and Wisdom primarily as a beginning (ἀρχή). In the beginning, God creates light that shows things ordered by Him. In the interpretation of individual days of creation, he uses typology, seeing in individual elements of the created world an announcement of future life and resurrection of man and the activities of Christian churches. Therefore, the first three days of creation are the type of the Holy Trinity, the Father, the Son-Logos and the Spirit-Wisdom, i.e. existence without light, and the fourth day is the type of man for whom God created the sun and the moon. Finally, he adds that man's sin has caused animals that were naturally good and gentle to become evil and poisonous, but as man returns to life κατὰ φύσιν, animals will also regain their original gentleness.
  • Item
    Znaczenie wybranej zwierzęcej symboliki w parenetycznej homiletyce Dhuody z Septymanii (ok. 803-843)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Chudzikowska-Wołoszyn, Małgorzata
    Głównym celem niniejszego artykułu jest przybliżenie czytelnikowi zasobu zwierzęcych symboli, którymi w swych parenetycznych rozważaniach posługiwała się karolińska intelektualistka Dhuoda z Septymanii, autorka podręcznika-zwierciadła (Liber manualis) zaadresowanego do nastoletniego syna Wilhelma. Przedstawiona analiza skoncentruje się na omówieniu proweniencji zastosowanych w dziele symbolicznych sygnatur. Podjęta zostanie także próba scharakteryzowania ich roli w retoryce i nauczaniu Dhuody. Istotnym w tym miejscu stanie się wyeksponowanie osobistej interpretacji oraz refleksji matki-autorki w odniesieniu do kreślonych w pamięci Wilhelma animalistycznych symboli. Interpretacja Dhuody osadzona też zostanie w szerszym kontekście teologicznym oraz egzegetycznym. Należy podkreślić, że dla księżnej z Septymanii - tak jak i dla wszystkich współczesnych jej autorów - klucz do interpretacji świata i jego detali znajdował się w tajemnicy Chrystusa. Otaczająca człowieka przyroda traktowana była niczym księga, która zapisana została mistycznymi alegoriami Stwórcy. Umiejętne odczytanie danych człowiekowi symboli mogło doprowadzić go do mądrości ostatecznej, pomóc zrozumieć misterium niewidzialnego Boga i wreszcie też istotę człowieczeństwa. Dokonana na potrzeby niniejszego artykułu egzemplifikacja zastosowanych w Liber manualis symboli pozwoli również na wysunięcie wniosków dotyczących formacji intelektualnej karolińskiej autorki, jej literackiego warsztatu, stopnia oryginalności, a także kompetencji retorycznych. The main purpose of this article is to familiarize the reader with the stock of animal symbols used in parenetic reflections of the Carolingian intellectual Dhuoda of Septimania, the authoress of the mirror manual (Liber manualis), addressed to her teenage son Wilhelm. The presented analysis will focus on discussing the provenance of the symbolic signatures used in the work. An attempt will also be made to characterize their role in Dhuoda,s rhetoric and teaching. At this point, it will be important to expose the individual interpretation and reflections of the mother-authoress in relation to the animalistic symbols drawn in Wilhelm’s memory. Dhuoda’s interpretation will also be set in a broader theological and exegetical context. It should be emphasized that for the Duchess of Septimania – as for all her contemporaries – the key to interpreting the world and its details was found in the mystery of Christ. Sorrounding nature was treated like a book, which was written with mystical allegories of the Creator. A skillful reading of the symbols given to men could lead him to ultimate wisdom, help him understand the mystery of the invisible God and, finally, also the essence of humanity. The exemplification of the symbols used in the Liber manualis, made for the purpose of this article, will also allow conclusions to be drawn about the intellectual formation of the Carolingian authoress, her literary technique, degree of the orginality, and rhetorical competence.
  • Item
    Śp. prof. dr hab. Marek Wilczyński (1959-2023)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Szopa, Adrian
  • Item
    „Życie codzienne w Bizancjum” – VII Ogólnopolska Konferencja Bizantynistyczna z cyklu: „Wybrane aspekty kultury bizantyńskiej” (Lublin, 14-15 listopada 2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Kochanek, Piotr
    Sprawozdanie z konferencji Życie codzienne w Bizancjum” – VII Ogólnopolska Konferencja Bizantynistyczna z cyklu „Wybrane aspekty kultury bizantyńskiej”, Lublin, 14‑15 listopada 2024. Report from the conference: “Everyday Life in Byzantium” – VII Byzantine Conference from the series “Selected Aspects of Byzantine Culture”, Lublin, Poland, November 14‑15, 2024.
  • Item
    Śp. prof. dr hab. Mirosław Jerzy Leszka (1963-2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Bralewski, Sławomir
  • Item
    Jan Chryzostom, O niepoznawalności Boga, O Opatrzności, wprowadzenie, tł. z języka greckiego, opracowanie naukowe i indeksy Karolina Kochańczyk-Bonińska, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 89, Warszawa 2023, ss. 169.
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Szczur, Piotr
    Recenzja książki: Jan Chryzostom, O niepoznawalności Boga, O Opatrzności, wprowadzenie, tł. z języka greckiego, opracowanie naukowe i indeksy Karolina Kochańczyk-Bonińska, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 89, Warszawa 2023, ss. 169. Review of the book: Jan Chryzostom, O niepoznawalności Boga, O Opatrzności, wprowadzenie, tł. z języka greckiego, opracowanie naukowe i indeksy Karolina Kochańczyk-Bonińska, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 89, Warszawa 2023, pp. 169.