Losy tapiserii katedry wileńskiej na tle dramatycznych wydarzeń w 1931 roku

Simple item page
dc.contributor.authorChabiera, Piotr
dc.date.accessioned2025-02-25T11:45:42Z
dc.date.available2025-02-25T11:45:42Z
dc.date.issued2024
dc.description.abstractArtykuł ma na celu przedstawienie dotąd niepublikowanych badań na temat roli i działalności Mariana Morelowskiego w ratowaniu bezcennej kolekcji tapiserii katedry wileńskiej w związku z konsekwencjami tragicznej powodzi w 1931 roku w Wilnie. W 1931 roku zima na ziemiach północno-wschodniej Polski była bardzo mroźna i obfitowała w opady śniegu. Jeszcze w połowie kwietnia na polach leżał śnieg i panowały niskie temperatury. Topnienie mas śniegu zalegających w całym regionie Wileńszczyzny spowodowało raptowne przybieranie wód lokalnych rzek, co w konsekwencji doprowadziło do zalania Wilna z jego cennymi zabytkami, w tym katedry. Paradoksalnie powódź przyczyniła się do wielkiego odkrycia, które nastąpiło w czasie akcji konserwatorskiej w podziemiach katedry. Odnaleziono tam grobowce królewskie Aleksandra Jagiellończyka oraz żon Zygmunta Augusta – Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny. Jednak skala zniszczeń spowodowanych powodzią była tak ogromna, że dalsze prace konserwatorskie wymagały dużych nakładów finansowych, co zaczęło przekraczać możliwości władz kościelnych. Kuria Metropolitalna w Wilnie, zagrożona koniecznością przerwania prac zabezpieczających przed katastrofą budowlaną, bez konsultacji społecznej, postanowiła uzyskać fundusze potrzebne na dalsze roboty ze sprzedaży za granicę dziesięciu bezcennych tapiserii z XVII wieku, przechowywanych w skarbcu katedralnym. Do sprawy ratowania tych niezwykle cennych tkanin przyłączył się aktywny społecznie i naukowo historyk sztuki z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie – prof. M. Morelowski. Dzięki badaniom dokumentów należących do spuścizny po Morelowskim zgromadzonych w Bibliotece im. Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie i Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego w Wilnie, jak również archiwaliów będących w posiadaniu Działu Rękopisów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu i Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz za sprawą rozmów przeprowadzonych z wybranymi osobami udało się odnaleźć wiele nowych, nieznanych i niepublikowanych informacji na temat istoty problemu badawczego. The article aims to present hitherto unpublished research on Marian Morelowski’s role and activities in saving the priceless collection of Vilnius Cathedral tapestries in the wake of the consequences of the tragic flood in Vilnius of 1931. In 1931, the winter in the lands of north-eastern Poland was very cold and abundant with snowfall. As late as mid-April, there was still snow in the fields, and low temperatures persisted. The melting of snow masses deposited throughout the Vilnius region caused the waters of local rivers to rapidly rise, resulting in the flooding of Vilnius with its precious monuments, including the Cathedral. Paradoxically, the flood contributed to the great discovery that occurred during the restoration effort in the cathedral’s basement. The royal tombs of Alexander Jagiellon and Sigismund Augustus’ wives Elisabeth Habsburg and Barbara Radziwiłł were found there. However, the scale of damage caused by the flood was so great that further restoration work required a great deal of money, which began to exceed the capabilities of the church authorities. The Vilnius Metropolitan Curia, threatened by the need to stop the work to prevent a building disaster without public consultation, decided to obtain the funds needed for further work from the sale abroad of ten priceless 17th-century tapestries stored in the cathedral treasury. Prof. M. Morelowski, a socially and academically active art historian from Stefan Batory University in Vilnius, joined the cause of saving these particularly valuable textiles. Through research of documents belonging to Morelowski’s legacy collected at the Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilnius and the Vilnius University Library in Vilnius, as well as archival materials held by the Manuscripts Department of the Ossoliński National Institute in Wrocław and the Archives of Modern Record in Warsaw, and by conducting interviews with selected individuals, it was possible to find a great deal of new, unknown and unpublished information on the essence of the research problem.
dc.identifier.citation"Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne", 2024, Vol. 123, s. 55-70
dc.identifier.doi10.31743/abmk.17735
dc.identifier.issn2545-3491
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12153/8364
dc.language.isopl
dc.publisherWydawnictwo KUL
dc.rightsAttribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 Internationalen
dc.rights.urihttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
dc.subjectMarian Morelowski
dc.subjectkatedra wileńska
dc.subjecttapiserie
dc.subjectKazimierz Leon Sapieha
dc.subjectdwudziestolecie międzywojenne
dc.subjectVilnius cathedral
dc.subjecttapestries
dc.subjectinterwar period
dc.titleLosy tapiserii katedry wileńskiej na tle dramatycznych wydarzeń w 1931 roku
dc.title.alternativeThe Fate of the Tapestry of the Vilnius Cathedral against the Dramatic Events of 1931
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/article
Files
Original bundle
Now showing 1 - 1 of 1
Thumbnail Image
Name:
Chabiera_Losy_tapiserii_katedry_wilenskiej_na_tle_dramatycznych_wydarzen_w_1931_roku.pdf
Size:
2.26 MB
Format:
Adobe Portable Document Format
Description:
Download

License bundle
Now showing 1 - 1 of 1
Thumbnail Image
Name:
license.txt
Size:
2.81 KB
Format:
Item-specific license agreed upon to submission
Description:
Download

Collections
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2024, T. 123