Browsing by Author "Sulenta, Paulina"

Now showing 1 - 5 of 5
  • Item
    Creatio ex nihilo, continuatio, conservatio jako przejawy mocy Boga. Studium z metafizyki realistycznej na podstawie św. Tomasza z Akwinu "Quaestiones disputatae de potentia"
    (2019-06-19) Sulenta, Paulina
    Atrybut Boga, jakim jest moc, we współczesnej myśli filozoficznej wzbudza wiele kontrowersji i często poddawany jest dyskusji. Znaczący wklad, jaki św. Tomasz z Akwinu wniósł w określenie filozoficznego rozumienia mocy, a przede wszystkim komplementarność jego koncepcji wyrażająca się w ukazaniu mocy Boga jako elementu szerszej teorii stworzenia rzeczy ex nihilo, skłania ku temu, aby na podstawie tych dokonań w prezentowanej pracy przeprowadzić rozważania na temat tego, czy i w jaki sposob fakt istnienia, działania i trwania bytów przygodnych niesie w sobie informację dotyczącą Boskiej mocy i przysługujących jej własności. problem ten jest rozpatrywany z perspektywy egzystencjalnej teorii bytu, której zręby sformułował Akwinata, a którą współcześnie rozwinął M. A. Krąpiec. Przeprowadzone analizy wykazały, że poznawcze wyodrębnienie w Bogu nieskończenie aktualnej możności czynnej (mocy), stanowiącej zasadę Boskiego działania ad extra, od strony podmiotowej pozwala ostatecznie uzasadnić fakt, że Byt Absolutny jest przyczyną sprawczą stwórczą całej rzeczywistości. Stwórcze aktywności Boga: tzw. pierwsze stwarzanie, zachowywanie bytów w istnieniu oraz tzw. ciągłe stwarzanie wyrażające się w sprawianiu form-dusz ludzkich, z uwagi na jedność skutku Boskiego działania, jakim jest niepodzielne istnienie bytu, ukazują się nie jako odrębne akty-działania, ale jako trzy różne aspekty jednego aktu stwórczego. Boska moc jawi się jako ontyczna racja niezbędna dla rozumienia zaistnienia, trwania i działania bytów i dlatego namysł nad nią powinien stanowić istotny element systemu metafizyki realistycznej.
  • Item
  • Item
  • Item
  • Item
    Vis cogitativa jako podmiotowa racja poznania istnienia jednostkowych rzeczy
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Sulenta, Paulina
    Prowadzone w artykule analizy wpisują się w badania nad problematyką zdolności człowieka do poznania tego, co jednostkowe i konkretne. Celem rozważań jest przedstawienie podmiotowego uzasadnienia możliwości ujęcia istnienia jednostkowej rzeczy, które sprowadza się do wskazania w człowieku odpowiedniej władzy-podmiotu. Na gruncie metafizyki klasycznej za rację tę zwykło się uważać rozum szczegółowy, zwany także władzą kogitatywną (vis cogitativa). Autorka prezentuje interpretację władzy kogitatywnej, jakiej na podstawie wypowiedzi św. Tomasza z Akwinu dokonał M.A. Krąpiec w pracy Realizm ludzkiego poznania. W pierwszej części uwaga koncentruje się na dwóch porządkach poznania złożonego z istoty i istnienia bytu. Mimo pozornej dwutorowości procesu poznania, obserwuje się ścisłą współpracę w działaniu władz zmysłowych i intelektualnych, która skutkuje całościowym ujęciem istniejącego indywiduum. W drugiej części scharakteryzowano, czym jest i w jaki sposób działa vis cogitativa, porównując ją z władzą instynktu u zwierząt (vis aestimativa). W funkcjonowaniu zmysłów zwierzęcych i ludzkich nie ma różnicy pod względem przemiany, jaka zachodzi w organie i władzy pod wpływem działania zewnętrznych bodźców. Różnica dotyczy natomiast przedstawienia rzeczy, które kształtuje się w tych podmiotach. Specyfika funkcji rozumu szczegółowego wyraża się przede wszystkim w syntezie elementów poznania zmysłowego i intelektualnego, dzięki której możliwe staje się odczytanie istniejącego indywiduum jako realizacji pewnej ogólnej natury, czyli istniejącego w sobie podmiotu. Tym samym władza kogitatywna, będąca miejscem wydawania sądów egzystencjalnych o rzeczach materialnych, przedstawia się jako główny czynnik fundujący od strony podmiotu realizm poznawczy. The analyses made in the article belong to research on the problematic of man’s ability to acquire knowledge about what is individual and concrete. The purpose of these reflections is to present the subjective justification for the possibility of the apprehension of the individual thing; this is reduced to the indication of an appropriate faculty and subject in man. In classical metaphysics the particular reason, which is also called the cogitative faculty or power (vis cogitativa), is usually regarded as this reason. The author presents the interpretation of the cogitative faculty that M.A. Krąpiec made in the work Realizm ludzkiego poznania [The realism of human knowledge]. In the first she concentrates on the two orders of knowledge composed of the essence and existence of being. Despite the appearance that the process of knowledge moves on two different tracks, one observes close cooperation in the action of the sensory and intellectual powers; this cooperation results in a holistic perspective of an existing individual. In the second part, the author describes what the vis cogitativa is and how it acts, and compares it with the faculty of instincts in animals (vis aestimativa). In the functioning of the human and the animal senses there is no difference with regard to the change that occurs in the organ and faculty under the influence of external stimuli. However, there is a difference in the representation of the thing that takes shape in those subjects. The specific character of the function of the particular reason is expressed primarily in the synthesis of the elements of sensory and intellectual knowledge; by that synthesis it becomes possible to read and interpret the existing individual as a realization of a certain general nature, that is, as a subject that exists in itself. Thereby also the cogitative faculty, which is the place where existential judgements concerning material things are made, is presented as the main factor that provides a foundation from the side of the subject for cognitive realism.