Browsing by Author "Stanisz, Piotr"

Now showing 1 - 20 of 21
  • Item
    Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Abramowicz, Aneta M.; Borecki, Paweł; Brzozowski, Wojciech; Czarnek, Przemysław; Czelny, Michał; Góralski, Wojciech; Hucał, Michał; Koredczuk, Józef; Kosińska, Anna Magdalena; Krajczyński, Jan; Krzysztofek, Katarzyna; Krzywkowska, Justyna; Bitowt, Aleksandra; Kubala, Maciej; Misztal, Henryk; Nikołajew, Jerzy; Pietrzak, Michał; Rakoczy, Tomasz; Różański, Mieczysław; Skwarzyński, Michał; Strzała, Marek; Szeleszczuk, Damian; Sztychmiler, Ryszard; Szymański, Andrzej; Tomkiewicz, Małgorzata; Stanisz, Piotr; Ordon, Marta; Zawiślak, Michał
    Wolność myśli, sumienia i wyznania/religii (freedom of thought, conscience and religion) zajmuje ważne miejsce we wszystkich powszechnie akceptowanych katalogach praw człowieka. Jej ochronę zapewniają w szczególności umowy międzynarodowe, które przyjęto w celu zabezpieczenia ludzkości przed powtórzeniem krwawej hekatomby II wojny światowej, której głównych przyczyn słusznie upatrywano w braku należnego poszanowania dla przyrodzonej godności człowieka i jego niezbywalnych praw. Aktualność oraz praktyczna doniosłość problematyki wolności myśli, sumienia i wyznania/religii zdecydowały o poświęceniu jej XI Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego, połączonego ze Zjazdem Katedr, Zakładów i Wykładowców Prawa Wyznaniowego. Spotkanie to zostało zorganizowane przez Katedrę Prawa Wyznaniowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz Polskie Towarzystwo Prawa Wyznaniowego i odbyło się w Lublinie w dniach 15-16 maja 2014 r. Program sympozjum objął blisko 40 referatów, których wygłoszenia podjęli się przedstawiciele niemal wszystkich ośrodków nauki prawa wyznaniowego w Polsce. Niniejsza publikacja stanowi pokłosie tego sympozjum, a na jej zawartość składają się opracowania, które – na bazie wygłoszonych wówczas referatów – zostały przygotowane przez większość prelegentów.
  • Item
    Divina et humana. Księga Jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala
    (Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2001) Dębiński, Antoni; Bar, Wiesław; Stanisz, Piotr; Ordon, Marta; Adamowicz, Leszek; Cioch, Henryk; Jędrejek, Grzegorz; Kość, Antoni; Kuryłowicz, Marek; Krukowski, Józef; Mezglewski, Artur; Łączkowski, Wojciech; Przyborowska-Klimczak, Anna; Ratajczak, Beata; Safjan, Marek; Zaradkiewicz, Kamil; Smoleń, Paweł Piotr; Staszewski, Wojciech; Strzembosz, Adam; Szajkowski, Andrzej; Uruszczak, Wacław; Wójtowicz, Wanda; Wrzosek, Stanisław; Dyduch, Jan; Dzięga, Andrzej; Erlebach, Grzegorz; Erdő, Péter; Fokciński, Hieronim; Gajda, Kazimierz; Eszer, Ambrogio; Góralski, Wojciech; Górecki, Edward; Graczyk, Krzysztof; Grocholewski, Zenon; Gutiérrez, José L.; Nowak, Edward; Miziński, Artur; Paździor, Stanisław; Kasprzak, Sylwester; Podlecki, Zbigniew; Stasiak, Marian; Stankiewicz, Antoni; Tymosz, Stanisław; Zubert, Bronisław W.; Janeczek, Stanisław; Misiurek, Jerzy; Szostek, Andrzej
    Divina et humana. Księga Jubileuszowa przygotowana z okazji 65 rocznicy urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala, pod redakcją Antoniego Dębińskiego, Wiesława Bara i Piotra Stanisza. Grono autorów stanowią przedstawiciele nauki prawa wyznaniowego i prawa kanonizacyjnego (z Polski i Włoch). Wręczenie Księgi miało miejsce 25 kwietnia 2001 r. w Lublinie. Jubilat był wówczas kierownikiem Katedry Prawa Wyznaniowego i kuratorem Katedry Prawa Kanonizacyjnego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  • Item
    Finansowanie związków wyznaniowych w Republice Włoskiej: zarządzanie środkami z asygnaty podatkowej (otto per mille) przedmiotem krytyki Trybunału Obrachunkowego
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Stanisz, Piotr; Ordon, Marta
    Opracowanie koncentruje się na jednym z najważniejszych elementów systemu finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych we Włoszech, jakim jest asygnata podatkowa w wysokości 0,8% podatku dochodowego od osób fizycznych (tzw. otto per mille). Włoski Trybunał Obrachunkowy (Corte dei Conti) w latach 2014-2018 przyjął cztery uchwały dotyczące tej problematyki. Zatwierdzone na ich podstawie raporty zawierają szereg uwag dotyczących sposobu zarządzania środkami pochodzącymi z tego źródła. W pierwszej części opracowania scharakteryzowana została instytucja otto per mille, będąca punktem odniesienia w wielu dyskusjach dotyczących nowoczesnych metod finansowania związków wyznaniowych. Następnie szczegółowo przedstawiono zarzuty podniesione w raportach oraz oficjalne stanowiska, jakie w ich sprawie sformułowały związki wyznaniowe, w tym Kościół Katolicki. W podsumowaniu opracowania sformułowano uwagi końcowe, stanowiące próbę krytycznego spojrzenia zarówno na opinie wyrażone przez włoski Trybunał Obrachunkowy, jak i na odnoszące się do nich komentarze i związane z nimi inicjatywy.
  • Item
    Geneza i treść wytycznych w sprawie realizacji art. 17 TFUE przez Komisję Europejską
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Stanisz, Piotr; Bębeniec, Daria
    Opracowanie koncentruje się na ogłoszonych w lipcu 2013 r. wytycznych w sprawie realizacji przez Komisję Europejską art. 17 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który zobowiązuje Unię Europejską do prowadzenia otwartego, przejrzystego i regularnego dialogu z kościołami, innymi stowarzyszeniami lub wspólnotami religijnymi oraz organizacjami światopoglądowymi i niewyznaniowymi. Najważniejszą część opracowania stanowi tłumaczenie tego dokumentu na język polski. W celu wyjaśnienia przyczyn powstania wytycznych, omówiono również decyzję Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z 25 stycznia 2013 r. (2097/2011/RA). Negatywnie oceniając odrzucenie przez Komisję możliwości realizacji wniosku Europejskiej Federacji Humanistycznej o zorganizowanie seminarium dialogu na zaproponowany przez nią temat, Rzecznik wezwał bowiem Komisję do właściwszego realizowania art. 17 ust. 3 TFUE i zasugerował sprecyzowanie stosowanych w tym zakresie praktyk i zasad, a zwłaszcza przemyślenie potrzeby opracowania wiążących wytycznych. The study deals with the Guidelines on the Implementation of Article 17(3) TFEU by the European Commission, published in July 2013, for setting the framework for open, transparent and regular dialogue with churches, religious associations or communities, and philosophical and non-confessional organisations. The Polish translation of the document constitutes the main part of the text. It is preceded by an overview of the decision of the European Ombudsman of 25 January 2013 in his inquiry into complaint 2097/2011/RA against the European Commission. The Ombudsman, while negatively assessing the Commission’s rejection of the proposal of the European Humanist Federation for a dialogue seminar on the topic Competing Rights Issues in Europe, suggested clarifying the Commission’s “practices and rules in this area”, and drawing up “guidelines in terms of how exactly it plans to implement Article 17 TFEU”.
  • Item
    In memoriam Ks. prof. dr hab. Henryk Misztal 1936-2020
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Fiejdasz-Buczek, Lidia; Stanisz, Piotr
  • Item
    Komunikacja Kościoła katolickiego w Polsce w okresie pandemii Covid-19. Raport z badań interdyscyplinarnych
    (Wydawnictwo «scriptum» Tomasz Sekunda, 2022) Chmielewski, Mirosław; Nowak, Małgorzata; Stanisz, Piotr; Szulich-Kałuża, Justyna; Wadowski, Dariusz
    Przedmiotem badań przedstawionych w monografii jest komunikacja Kościoła katolickiego w Polsce z wiernymi i otoczeniem zewnętrznym w okresie pierwszej fali pandemii Covid-19. Interdyscyplinarne badania zrealizowano w paradygmacie badawczym J. Cardina, obejmującym trzy etapy naukowej eksploracji: widzieć – ocenić – działać. Na pierwszym etapie badań (widzieć) poddano analizie komunikację Kościoła w czterech perspektywach: prawnej, pragmalingwistycznej, medialnej i socjologicznej – w tych ujęciach sformułowano wnioski i rekomendacje (rozdziały I-IV). Na podstawie uzyskanych interdyscyplinarnych wyników badań zrealizowano drugą część etapu badawczego (ocenić – działać) w perspektywie teologicznopastoralnej. Stosując metodę analizy krytycznej i wnioskowania, dokonano syntetycznej oceny komunikacji Kościoła w hermeneutycznym kluczu trzech podstawowych funkcji Kościoła: prorockiej, kultycznej i pasterskiej. Procedura ta pozwoliła zamknąć trzeci etap badawczy rekomendacjami teologicznopastoralnymi i duszpasterskimi adresowanych do Kościoła katolickiego w Polsce (rozdział V Raportu). Cechą znamienną realizacji w okresie pierwszej fali COVID-19 zarówno funkcji prorockiej, jak i kultycznej była mediatyzacja przepowiadania i sprawowania sakramentów, szczególnie Eucharystii. Przyniosło to nowe sposoby uczestniczenia w kulcie, w liturgii, w sakramentach (Eucharystia, sakrament pokuty i pojednania) oraz zauważalny trend prywatyzacji wiary. Tym samym postawiło Kościół przed koniecznością poszukiwania nowych form duszpasterstwa.
  • Item
    Korpus źródeł: Kościół katolicki w Polsce i jego wierni wobec ograniczeń wolności praktykowania religii w okresie pierwszej fali pandemii Covid-19
    (2022) Chmielewski, Mirosław; Nowak, Małgorzata; Stanisz, Piotr; Szulich-Kałuża, Justyna; Wadowski, Dariusz
    Zasób obejmuje materiały źródłowe wykorzystane w artykule pt.: „Kościół katolicki w Polsce i jego wierni wobec ograniczeń wolności praktykowania religii w okresie pierwszej fali pandemii Covid-19”. W zasobie znajdują się: a. wyniki internetowych badań ankietowych katolików w Polsce na temat społecznego odbioru komunikatów Kościoła poświęconych problematyce pandemii, b. rejestr oficjalnych dokumentów Kościoła katolickiego związanych z pandemią Covid-19 oraz wykaz przedmiotowych internetowych materiałów publicystycznych dotyczących działań Kościoła w sytuacji pandemii.
  • Item
    Ksiądz Profesor Henryk Misztal (1936-2020): Człowiek – Kapłan – Uczony – Nauczyciel
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Stanisz, Piotr; Abramowicz, Aneta M.
    Niniejsze opracowanie jest wspomnieniem o ks. prof. dr. hab. Henryku Misztalu, który zmarł w dniu 28 października 2020 r., a jego celem jest upamiętnienie tego wybitnego naukowca, zaangażowanego nauczyciela, niestrudzonego wychowawcy pracowników nauki, a nadto gorliwego kapłana i dobrego człowieka. Swą naukową aktywność Ksiądz Profesor ściśle związał z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II. Przez lata kierował pracami Katedry Prawa Wyznaniowego (której był kierownikiem) oraz Katedry Prawa Kanonizacyjnego (której był kuratorem). Pełnił też szereg innych ważnych funkcji uniwersyteckich. Był m.in. prodziekanem (1983–1987) i dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego KUL (1987–1989). Badania prowadzone przez ks. prof. dr. hab. Henryka Misztala dotyczyły zagadnień z zakresu prawa wyznaniowego i prawa kanonizacyjnego. W obu tych zakresach wypracował sobie pozycję autorytetu uznawanego nie tylko w Polsce, ale i za jej granicami. W pracach dotyczących prawa wyznaniowego szczególnie akcentował znaczenie należnej każdemu wolności religijnej. Natomiast w zakresie prawa kanonizacyjnego zasłynął przede wszystkim jako Autor całościowych opracowań prawa materialnego i procedury. Owocem pracy badawczej Księdza Profesora jest ponad 500 różnego rodzaju publikacji. Znakiem docenienia Jego naukowych osiągnięć są przyznane Mu ordery i odznaczenia. Otrzymał m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2000) i Medal Komisji Edukacji Narodowej (2006). W 2018 r. został uhonorowany odnowieniem doktoratu przez macierzysty Uniwersytet. Na forum kościelnym obdarzono Go godnością kapelana honorowego Ojca Świętego Jana Pawła II (1996). Naukowa aktywność ks. prof. dr. hab. Henryka Misztala była stale inspirowana wiarą, pozostając nierozerwalnie związana z przeżywaniem kapłaństwa. Dopiero świadomość tego faktu pozwala właściwie zrozumieć nie tylko Jego życiowe wybory, ale i najgłębsze źródła autorytetu, którym się cieszył.
  • Item
    Marcin A. Mielczarek, Realizacja wolności religijnej w zatrudnieniu pracowniczym, Warszawa: Difin SA 2013, ss. 293
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Stanisz, Piotr
    Recenzja monografii Marcina A. Mielczarka pt. "Realizacja wolności religijnej w zatrudnieniu pracowniczym", Warszawa: Difin SA 2013, ss. 293
  • Item
    Michał Hucał, Oddziaływanie brytyjskiej ustawy o prawach człowieka z 1998 r. na Kościół Anglii, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2015, ss. 302
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Stanisz, Piotr
    Recenzja monografii autorstwa Michała Hucała pt. "Oddziaływanie brytyjskiej ustawy o prawach człowieka z 1998 r. na Kościół Anglii", Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2015, ss. 302
  • Item
    Obecność krzyża w przestrzeni publicznej. Doświadczenia niektórych państw europejskich
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Stanisz, Piotr; Zawiślak, Michał; Ordon, Marta; Dudek, Dariusz; Sobczyk, Paweł; Rynkowski, Michał; Torfs, Rik; Hill, Mark; Nelidoff, Philippe; Haering, Stephan; Papastathis, Konstantinos; Conway, Brian; Feliciani, Giorgio; Meilius, Kazimieras; Juškevičius, Jonas; Tănase, Laurentiu D.; Martinez-Torrón, Javier; De Mortanges, René Pahud; Stanisz, Piotr (red.); Zawiślak, Michał (red.); Ordon, Marta (red.)
    Książka obejmuje materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w dniach 12-13 listopada 2014 r. z udziałem szerokiego grona specjalistów z Polski i innych krajów europejskich. Monografia zawiera polskojęzyczne wersje wystąpień zaprezentowanych w trakcie konferencji. Poszczególne opracowania dotyczą problematyki obecności krzyża w przestrzeni publicznej takich państw, jak: Włochy, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Litwa, Rumunia, Szwajcaria, Irlandia, czy Grecja, rozwiązań stosowanych w tym zakresie w Polsce, a także zagadnienia symboli religijnych w sferze publicznej w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz prawa Unii Europejskiej.
  • Item
    Opieka duszpasterska w szpitalach publicznych państw Unii Europejskiej – zarys problematyki
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Stanisz, Piotr
    Celem artykułu jest omówienie rozwiązań, które w różnych państwach Unii Europejskiej wykorzystywane są dla zagwarantowania pacjentom prawa do korzystania z posług religijnych. W pierwszej części opracowania przedstawiono uzasadnienie obecności zorganizowanej opieki duszpasterskiej w szpitalach. Następnie uwaga została przeniesiona na organizację duszpasterstwa szpitalnego oraz status kapelanów szpitalnych. Na koniec zwrócono uwagę na problemy związane z ochroną negatywnej wolności religijnej pacjentów. Przeprowadzone analizy pozwalają na stwierdzenie, że zapewnienie prawa pacjentów do posług religijnych stanowi dziś uznany europejski standard. Różnią się natomiast szczegółowe gwarancje tego prawa. Zróżnicowanie dotyczy zwłaszcza organizacji duszpasterstwa szpitalnego oraz statusu kapelanów szpitalnych. Stosowane rozwiązania pozostają w zależności od takich czynników, jak wyznaniowa struktura społeczeństwa, ugruntowane tradycje, aplikowany model relacji Państwo – Kościół oraz zróżnicowanie form regulacji sytuacji prawnej związków wyznaniowych. Wśród problemów, które wciąż oczekują na satysfakcjonujące rozwiązania w sporej liczbie państwa członkowskich Unii Europejskiej należy natomiast wymienić kwestię pełnej ochrony praw członków religii mniejszościowych oraz osób bez religijnej afiliacji. Chodzi przy tym o znalezienie takiego modelu, w którym należycie zharmonizowane byłyby prawa wszystkich, bez względu na ich przynależność do mniejszości czy większości. The aim of the paper is to provide a general characterization of the solutions used in the states of the European Union to guarantee free access to religious assistance in public hospitals. The first part presents the justification for such assistance. The organization of hospital chaplaincy and the status of hospital chaplains are discussed respectively in part 2 and 3. The paper concludes with a discussion of the problems connected with the need to protect the negative religious freedom of patients. The analysis leads to a conclusion that ensuring the right of every patient to religious assistance constitutes a recognized European standard, independently of the adopted model of state-church relations. However, the detailed guarantees of this right differ from state to state. The diversification characterizes both the organization of hospital chaplaincy and the status of chaplains. The relevant solutions are dependent on such circumstances as the religious structure of the society, established traditions, applied model of state-church relations and diversification of forms of regulating the legal situation of religious organizations. Among the problems which still need to be solved in a satisfactory way in a considerable number of European states one can mention the question of full protection of rights of religious minorities and persons without religious affiliation. However, the prospective guarantees of such protection should be fairly balanced with protecting the rights of believers belonging to sociologically dominant religions.
  • Item
    Piąta edycja Praskich dialogów na temat relacji Państwo-Kościół: Opieka duchowa w instytucjach publicznych (II), Praga, 11-14 czerwca 2024 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Stanisz, Piotr
    Sprawozdanie z Piątej edycji Praskich dialogów na temat relacji Państwo–Kościół: Opieka duchowa w instytucjach publicznych (II), która odbyła się na Uniwersytecie Karola w Pradze (Czechy) w dniach 11–14 czerwca 2024 roku. 5th season of Prague Dialogues on Church and State Relations: Spiritual Care in Public Institutions (II), Charles University in Prague (Czech Republic), June 11-14, 2024.
  • Item
    Porozumienia w sprawie regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi we włoskim porządku prawnym
    (Wydawnictwo KUL, 2007) Stanisz, Piotr
    Monografia jest wkładem w dyskusję na temat możliwości realizacji art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. Przedstawia ona i ocenia układowy system regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi, który został ukształtowany na podstawie włoskiego pierwowzoru tego przepisu konstytucyjnego (art. 8 ust. 3 Konstytucji Republiki Włoskiej z 22 grudnia 1947 r.). Do szczegółowych problemów poruszanych w pracy należą m.in. kryteria selekcji związków wyznaniowych dopuszczanych do rokowań, sposób prowadzenia negocjacji, specyfika procedury ustawodawczej znajdującej zastosowanie w odniesieniu do ustaw uchwalonych na podstawie porozumień, szczególne cechy tych ustaw oraz treść unormowań przyjętych w uzgodnieniu ze związkami wyznaniowymi i ich relacja do norm odnoszących się do grup religijnych, których sytuacja prawna nie została uregulowana w trybie dwustronnym.
  • Item
    Proces realizacji reformy włoskiego systemu utrzymania duchowieństwa zgodnie z Konkordatem z 1984 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Stanisz, Piotr
    Funkcjonujący dziś we Włoszech system utrzymania katolickiego ducho­wieństwa, będący konsekwencją reformy zainicjowanej Układem modyfikują­cym Konkordat Laterański podpisanym w 1984 r., stanowi jedną z najpoważniej­szych, pozytywnie zweryfikowanych przez upływ czasu prób realizacji kan. 1274 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Na baczną uwagę zasługuje jednak nie tylko treść składających się nań rozwiązań, ale i przyjęty tryb ich opracowywa­nia oraz uchwalania, co stanowi przedmiot niniejszego opracowania. Proces realizacji omawianej reformy stanowi bowiem inspirujący przykład lojalnego i efektywnego współdziałania władz państwowych i kościelnych w ustanawia­niu przepisów mających znaczenie w obu porządkach prawnych (państwowym i kościelnym), wyraźnie dowartościowując przy tym rolę krajowej Konferencji Biskupów. Natomiast po stronie kościelnej szczególną uwagę zwracają decyzje stanowiące wyraz poszukiwania równowagi pomiędzy należytym poszanowa­niem uprawnień poszczególnych biskupów diecezjalnych i Zgromadzenia Ple­narnego tworzonej przez nich Konferencji oraz potrzebą sprawnego działania, wymuszającą niekiedy odwoływanie się do reguł nieznajdujących czytelnego oparcia w normach Kodeksu Prawa Kanonicznego i ustanawianych ad hoc. Istot­ne znaczenie posiadało również niezaniedbywanie obowiązku wyjaśnienia mo­tywów decyzji podejmowanych przez władze kościelne wszystkim tym, których te decyzje miały dotyczyć. Przeprowadzona analiza pozwala na stwierdzenie, że w trakcie realizacji omawianej reformy wszystkie wchodzące w grę racje udało się odpowiednio wyważyć. Dzięki temu rozwiązania zastosowane we Włoszech mogą stanowić użyteczny punkt odniesienia przy podejmowaniu podobnych procesów w innych państwach.
  • Item
    Sprzeciw sumienia w praktyce medycznej – aspekty etyczne i prawne
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Stanisz, Piotr; Pawlikowski, Jakub; Ordon, Marta; Szostek, Andrzej; Głusiec, Waldemar; Krzysztofek, Katarzyna; Czelny, Michał; Zoll, Andrzej; Bosek, Leszek; Nawrot, Oktawian; Nesterowicz, Mirosław; Karczewska-Kamińska, Natalia; Gałązka, Małgorzata; Midro, Alina T.; Marczewski, Krzysztof; Radziwiłł, Konstanty; Dobrowolska, Beata; Prusak, Małgorzata; Puacz, Elżbieta; Ordon, Marta (red.); Stanisz, Piotr (red.); Pawlikowski, Jakub (red.)
    Monografia jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, tak obszernym, interdyscyplinarnym opracowaniem problemu sprzeciwu sumienia w praktyce medycznej. Obejmuje analizy wybitnych przedstawicieli nauk filozoficznych, prawnych i medycznych, a autorami tekstów są między innymi byli lub aktualni prezesi Trybunału Konstytucyjnego (Andrzej Zoll), Naczelnej Izby Lekarskiej (Konstanty Radziwiłł) i Naczelnej Izby Diagnostów Laboratoryjnych (Elżbieta Puacz). W pracy prezentowane są różne punkty widzenia, uwzględniające zarówno odmienność perspektyw badawczych, tradycji religijno-filozoficznych, jak i poglądów doktrynalno-ustrojowych, co stanowi odzwierciedlenie stanu dyskusji nad przepisami regulującymi sprzeciw sumienia. Materiał został podzielony na trzy części obejmujące perspektywę filozoficzno-religijną, prawną i medyczną. Rozważania zawarte w części pierwszej obejmują m.in. analizę kategorii sumienia w etyce, prezentację stanowiska Kościoła Katolickiego wobec wzbudzających obiekcje moralne procedur medycznych, a także omówienie relacji między dotyczącymi tych kwestii przepisami wewnętrznymi niektórych związków wyznaniowych a prawem państwowym. Część druga zawiera refleksję nad prawem do sprzeciwu sumienia w medycynie z perspektywy praw człowieka (a zwłaszcza praw osób wykonujących zawody medyczne oraz praw pacjenta), przepisów Konstytucji RP i umów międzynarodowych. Obejmuje też rozważania dotyczące reżimu prawnego dotyczącego wybranych procedur medycznych. Teksty zgrupowane w części trzeciej dotyczą zakresu wolności sumienia zarówno w praktyce lekarskiej, jak i w wykonywaniu innych zawodów medycznych: farmaceuty, pielęgniarki, położnej i diagnosty laboratoryjnego. Monografia wpisuje się w aktualną dyskusję społeczną i naukową dotyczącą klauzuli sumienia w medycynie, a autorzy poszczególnych opracowań formułują wiele godnych uwagi postulatów, które mogą się przyczynić do wypracowania właściwych zasad postępowania w tym zakresie.
  • Item
    The Catholic Church in Poland, Her Faithful, and the Restrictions on Freedom to Practise Religion during the First Wave of the COVID-19 Pandemic
    (MDPI, 2022-12-19) Stanisz, Piotr; Wadowski, Dariusz; Szulich-Kałuża, Justyna; Nowak, Małgorzata; Chmielewski, Mirosław
    W odpowiedzi na szybkie rozprzestrzenianie się epidemii koronawirusa władze państwowe w Polsce, podobnie jak w innych krajach w innych krajach zdecydowały się na wprowadzenie różnych ograniczeń praw i wolności, w tym wolności praktyk religijnych. Celem niniejszego opracowania jest analiza i ocena stanowiska, jakie zajęli duszpasterzy Kościoła katolickiego w Polsce i jego wiernych wobec tych ograniczeń podczas pierwszej fali pandemii. Analiza materiałów źródłowych, w tym dokumentów publikowanych przez przedstawicieli Konferencji Episkopatu Polski oraz biskupów diecezjalnych (lub zastępców kurialnych), prowadzi do wniosku, że w swoich oficjalnych komunikatach biskupi praktycznie jednogłośnie popierali ograniczenia nałożone przez państwo, często przyznając im sankcję prawa kanonicznego lub wprowadzając jeszcze bardziej restrykcyjne rozwiązania we własnych diecezjach. Co więcej, analiza przekazu medialnego dotyczącego pierwszej fali pandemii, a także socjologiczne badania opinii publicznej, koncentrujące się na polskich wiernych w Polsce, wynika, że zarówno wierni, jak i szeregowi duchowni wykazywali się spolaryzowaną oceną postawy biskupów wobec ograniczeń. Analiza ta pozwala jednak na obalenie wyrażanego w literaturze, a podzielanego przez część wiernych, twierdzenia o nadmiernej uległości biskupów wobec władz państwowych. Nasze badania dowodzą, że twierdzenie to nieco zniekształca rzeczywistość. Postawę hierarchów Kościoła należy raczej widzieć jako wyraz ich odpowiedzialności za dobro wspólne. Na krytykę bardziej zasługuje natomiast z drugiej strony, nadmierne skupienie się przekazu kościelnego tego okresu na ograniczaniu wolności praktykowania religii, podczas gdy prawo wiernych do dóbr duchowych Kościoła zostało relegowane na dalszy plan (kan. 213 CIC-1983). Przyjmując ramy badawcze opracowane m.in. przez Josepha Cardijna ("widzieć - ocenić - działać"), nasza analiza kończy się zaleceniem, aby w razie podobnego kryzysu w przyszłości, instytucja Kościoła powinna raczej skupić swoje przesłanie do wiernych na zabezpieczeniu wspomnianego prawa wiernych w kontekście narzuconych przez państwo ograniczeń, przyjmując postawę typową dla adresata norm prawnych, zgodnie z wnioskami wyciągniętymi z własnej autonomii i niezależności jako podstaw zasad leżących u podstaw relacji państwo-Kościół zarówno w nauce Kościoła, jak i prawie polskim.
  • Item
    Tryb nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Stanisz, Piotr; Walencik, Dariusz
    W dniu 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji znowelizował rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, modyfikując na niekorzyść zasady, które rządziły organizowaniem nauki religii w ramach polskiego systemu oświaty przez ostatnich ponad 30 lat. Fakt ten spotkał się z publiczną krytyką ze strony Kościoła Katolickiego i kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Formułowane przez nie zarzuty dotyczyły jednak nie tylko treści rozporządzenia, ale też przyjętego trybu prac nad tym aktem. W opiniach przesłanych w ramach konsultacji publicznych niejednokrotnie podnoszono, że nie odpowiadał on wymogom określonym w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w którym upoważnia się ministra do wydania takiego rozporządzenia, zobowiązując go jednocześnie do działania w tej sprawie „[…] w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych”. Celem niniejszego opracowania jest omówienie tego zarzutu i odniesienie się do jego zasadności poprzez skonfrontowanie wyników szczegółowej analizy treści powołanej delegacji ustawowej z rzeczywistym przebiegiem prac nad omawianą nowelizacją. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że rozporządzenie nowelizujące z dnia 26 lipca 2024 r. zostało przyjęte z naruszeniem trybu określonego przepisem ustawy. Jako wadliwe powinno więc zostać usunięte z systemu prawa powszechnie obowiązującego Rzeczypospolitej Polskiej. On 26 July 2024, the Minister of Education amended the regulation on the conditions and manner of organising religious instruction in public kindergartens and schools, thereby modifying, to the detriment of religious organisations, the principles that have governed the organisation of religious instruction within the Polish educational system for over 30 years. This amendment was met with public criticism from the Catholic Church and churches affiliated with the Polish Ecumenical Council. However, their objections concerned not only the content of the regulation but also the procedure adopted for its enactment. In the opinions submitted during the public consultations, it was repeatedly claimed that the procedure failed to meet the requirements outlined in Article 12(2) of the Act of 7 September 1991 on the school education system. This article authorises the minister to issue such regulations but obliges him to act “in agreement with the authorities of the Catholic Church and the Polish Autocephalous Orthodox Church and other churches and religious organizations.” The present paper aims to discuss this allegation and assess its validity by comparing a detailed analysis of the statutory delegation with the actual process of amending the regulation. The analysis concludes that the amendment of 26 July 2024 was adopted in violation of the procedure prescribed by the statutory provision. As it is procedurally defective, it should be removed from the body of universally binding laws in the Republic of Poland.
  • Item
    Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4-5 Konstytucji RP)
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Stanisz, Piotr; Pietrzak, Michał; Ordon, Marta; Mojak, Ryszard; Góralski, Wojciech; Krajczyński, Jan; Ryguła, Piotr; Kosek, Mirosław; Leszczyński, Paweł A.; Radajewski, Mariusz; Ignaciuk, Ewa; Piszcz-Czapla, Monika; Czohara, Andrzej; Walencik, Dariusz; Zieliński, Tadeusz J.; Sobczyk, Paweł; Olszówka, Marcin; Mezglewski, Artur; Borecki, Paweł; Brzozowski, Wojciech; Krukowski, Józef; Rakoczy, Bartosz; Zawiślak, Michał; Tunia, Anna; Rakoczy, Tomasz; Bielak, Patrycja Katarzyna; Maślankowski, Jeremi Szczęsny; Stanisz, Piotr (red.); Ordon, Marta (red.)
    Do najważniejszych unormowań prawno-wyznaniowych Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. należą niewątpliwie te, które dotyczą form regulacji stosunków między Rzecząpospolitą Polską a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Zgodnie z wolą ustrojodawcy relacje te mają być określane w trybie układowym. W odniesieniu do Kościoła Katolickiego zdecydowano o zastosowaniu umowy międzynarodowej, zawartej ze Stolicą Apostolską (art. 25 ust. 4). Ponadto postanowiono, że „stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami” (art. 25 ust. 5). Niniejsza publikacja stanowi głos w dyskusji dotyczącej zarówno teoretycznego znaczenia, jak i praktycznych implikacji art. 25 ust. 4-5 Konstytucji RP.
  • Item
    VI Konferencja ICLARS “Human Dignity, Law, and Religious Diversity: Designing the Future of Inter-Cultural Societies”, Kordoba (Hiszpania), 19-21 września 2022 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Stanisz, Piotr
    Sprawozdanie z VI Konferencji ICLARS “Human Dignity, Law, and Religious Diversity: Designing the Future of Inter-Cultural Societies”, Kordoba (Hiszpania), 19-21 września 2022 r.