Browsing by Author "Mariański, Janusz"

Now showing 1 - 20 of 24
  • Item
    Człowiek w świecie wartości. Wartości jako korelat zachowań zbiorowych, red. Andrzej Tarczyński
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Mariański, Janusz
  • Item
    Godność ludzka jako wartość i sposoby jej uzasadniania w opinii młodzieży
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Mariański, Janusz
    Uzasadnienie godności ludzkiej przebiega na płaszczyźnie przyrodzonej (filozoficznej) i nadprzyrodzonej (teologicznej) lub intuicyjnej. W artykule dokonano analizy i interpretacji wypowiedzi młodzieży szkolnej i akademickiej dotyczących uznawanych przez nią uzasadnień godności. Zostały ustalone następujące kategorie uzasadnień: a) godność ludzka jako gwarancja i przejaw życia moralnego (22,4% ogółu badanych osób); b) godność uzasadniana przez inne wartości (15,8%); c) godność jako człowieczeństwo (9,7%); d) godność jako coś danego, nieutracalnego (7,9%); e) godność jako wartość szczególnie ważna (7,9%); f) godność jako wartość teologiczna (7,9%); g) godność jako wartość wychowawcza (3,6%); h) godność jako coś, czego się nie przestrzega (3,0%); i) godność jako cecha odróżniająca człowieka od innych bytów (2,4%); inne wypowiedzi (2,4%). W całej zbiorowości młodzieży 13,9% ankietowanych zrezygnowało z udzielenia odpowiedzi, a 3,1% udzieliło odpowiedzi negatywnych. Większość ankietowanej młodzieży myśli o godności pozytywnie, choć dość często w niepogłębiony sposób, i wiąże z nią różnorodne treści. Uzasadnienia teologiczne pojawiają się dość sporadycznie. The justification of human dignity occurs on the natural (philosophical) and supernatural (theological) or intuitive levels. The article analyzes and interprets high school and university students’ statements regarding the justifications of dignity recognised by them. The following categories of justifications were identified: a) human dignity as a guarantee and manifestation of moral life (22.4% of the total number of people surveyed); b) dignity justified by other values (15.8%); c) dignity as humanity (9.7%); d) dignity as something given and indelible (7.9%); e) dignity as a particularly important value (7.9%); f ) dignity as a theological value (7.9%); g) dignity as an educational value (3.6%); h) dignity as something that is not respected (3.0%); i) dignity as a feature that distinguishes human beings from other beings (2.4%); other statements (2.4%). In the whole group of youth, 13.9% of the respondents decided not to give any answer and 3.1% gave negative answers. Most of the surveyed young people think positively about dignity, however, often in a rather shallow way, connecting it with various contents. Theological justifications come up quite rarely.
  • Item
    Internet a religia
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Mariański, Janusz
    W niniejszym artykule rozważania dotyczą jedynie kilku ważnych kwestii dotyczących relacji Internetu i religii. Jak wynika z badań, Wynika z nich, że co czwarty ankietowany spośród młodzieży szkół średnich (25,6%), szczególnie spośród osób głęboko wierzących oraz regularnie praktykujących, poszukiwał w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przed terminem badań socjologicznych jakichś form aktywności religijnej. Zdecydowana większość ankietowanych nie interesowała się tą nową aktywnością. Młodzież szkół średnich w ograniczonym zakresie korzystała z Internetu dla poszukiwania przekazów religijnych. Badani nieco częściej informowali o korzystaniu z treści religijnych w YouTube, w serwisach parafii, diecezji i zgromadzeń zakonnych oraz forów czy czatów, najrzadziej zaś witryn biur pielgrzymkowych oraz portali religijnych wspólnot i organizacji. Około co piąty badany uczęszczający do szkół średnich przypisywał (według wskaźnika zbiorczego) to samo znaczenie aktywnościom religijnym w świecie wirtualnym i w świecie realnym (od 31,0 do 7,0%). Wskaźnik najwyższy odnosił się do internetowych rekolekcji i kazań, modlitwy online, wirtualnej wspólnoty parafialnej oraz mszy św. i nabożeństw w sieci. In this article, we consider only a few important issues concerning the relationship between the Internet and religion. They As the data show that every fourth respondent among high school students (25.6%) searched for some form of religious activity in the last six months before the date of sociological research, especially among people who are deeply religious and regularly practicing. The vast majority of respondents were not interested in this new activity. Secondary school students made limited use of the Internet to search for religious messages. The surveyed youth from secondary schools slightly more often informed about using admitted accessing religious content on YouTube, in the websites of parishes, dioceses and religious congregations, as well as forums or chats, and the least frequently – websites of pilgrimage offices and websites of religious communities and organizations. About every fifth respondent attending secondary schools ascribed (according to the collective index) the same importance to religious activities in the virtual and real world (from 31.0 to 7.0%). The highest index was for online retreats and sermons, online prayer, virtual parish community, and online Masses and devotions. Mass, and network services.
  • Item
    Księdza Profesora Jana Szymczyka narracja socjologiczna o wartościach
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Mariański, Janusz
    Father Jan Szymczyk researched social life from a sociological-axiological perspective. Following in the footsteps of his deliberations, we will try to present his sociological understanding of values from a theoretical standpoint, present the theoretical aspects of the values orientations research model and briefly outline the concept of value transformation in Polish society. In this regard, values are construed as spiritual and moral core beliefs that determine attitudes and behavioural patterns of individuals. If values change, so do the attitudes and behaviour patterns that depend on them. Values are more general and permanent orientations, defining the perspectives of everyday life and its meaning and significance and indirectly setting the norms that determine specific actions. Conceived as goals of action, values function in the consciousness of individuals and are activated and actualised in specific contexts and situations when appropriate reasons, motivations or challenges arise. They play a special role in each person’s belief system. Indeed, something is always valuable or represents a value to someone. Ultimately, value results from the relation between the active, experiencing subject and certain objects of the external world. The axiological perspective adopted by Fr. Jan Szymczyk constitutes one of the most essential research concepts that make it possible to view and construct images of concrete subjects and phenomena of social life. Applying this perspective allows sociological research – conducted from the point of view of values (their declaration, and especially their recognition and internalisation) – to provide a lot of valuable information on the quality and condition of various forms and structures of public life. An accepted set or arrangement of values often translates into an affirmed lifestyle, mentality, a specific social identity and action strategy of individuals and various social actors. The researcher’s intention is often not to directly characterise values as such but rather to reveal them in the ways of conceiving politics, the economy, public life and culture, i.e. when discussing the fundamental issues at the core of theoretical analyses and sociological research. The psychosocial and relationalist perspectives that Jan Szymczyk adopts in his sociological research on values afford him a relatively integrated view of the diverse attitudes that subjects (individuals) hold towards values. First, values can be seen as existing in tangible and intangible objects (objective understanding). Second, they are identified with actions, i.e. they are related to the very relationship that exists between a subject and an object (“indirect” understanding). Third, axiological categories fall within human experience (subjective understanding). Ksiądz Jan Szymczyk prowadził swoje badania nad życiem społecznym z perspektywy socjologiczno-aksjologicznej. Idąc tropem jego rozważań, spróbujemy od strony teoretycznej zaprezentować jego socjologiczne rozumienie wartości, przedstawić teoretyczne aspekty modelu badawczego orientacji wartościujących oraz w skrócie zarysować koncepcję transformacji wartości w społeczeństwie polskim. Wartości rozumie się jako duchowe, moralne przekonania podstawowe, kierujące postawami i wzorami zachowań jednostek. Jeżeli zmieniają się wartości, zmieniają się również zależne od nich postawy i wzory zachowań. Wartości mają charakter bardziej ogólnych i trwałych orientacji, określających perspektywy życia codziennego, jego sens i znaczenie, a także wyznaczają pośrednio normy określające konkretne działania. Wartości pojmowane jako cele działań funkcjonują w świadomości jednostek, są uruchamiane i aktualizowane w określonych kontekstach i sytuacjach, kiedy pojawiają się odpowiednie racje, motywacje czy wyzwania. Odgrywają one szczególną rolę w systemie przekonań każdej osoby. Coś jest wartością dla kogoś albo coś ma wartość dla kogoś. Ostatecznie wartość jest wynikiem relacji doznającego i aktywnego podmiotu wobec pewnych przedmiotów świata zewnętrznego. Perspektywa aksjologiczna, którą przyjmuje ks. Jan Szymczyk, stanowi jedno z najbardziej istotnych pojęć badawczych, umożliwiających oglądy i konstruowanie obrazów konkretnych podmiotów i fenomenów życia społecznego. Zastosowanie (aplikacja) tej perspektywy sprawia, że badania socjologiczne prowadzone z punktu widzenia wartości (ich deklarowanie, a zwłaszcza uznawanie i internalizowanie), dostarczają wielu cennych informacji na temat jakości i kondycji różnych form i struktur życia publicznego. Akceptowany zbiór czy układ wartości niejednokrotnie przekłada się na afirmowany styl życia, mentalność oraz określoną tożsamość społeczną i strategię działań jednostek i różnych aktorów społecznych. Często zamierzeniem badacza nie jest bezpośrednia charakterystyka wartości jako wartości, ale raczej odkrywanie ich w sposobach myślenia o polityce, gospodarce, życiu publicznym, w kulturze, czyli przy okazji omawiania zasadniczych kwestii, stanowiących przedmiot teoretycznych analiz i badań socjologicznych. Perspektywa psychospołeczna czy relacjonistyczna, którą przyjmuje w swoich badaniach socjologicznych nad wartościami Jan Szymczyk, pozwala mu na relatywnie zintegrowany ogląd zróżnicowanych postaw, jakie podmioty (jednostki) zajmują wobec wartości. Wartości mogą być ujmowane jako istniejące w przedmiotach materialnych i niematerialnych (rozumienie przedmiotowe). Po drugie, utożsamia się je z działaniami, czyli związane są z samą relacją, jaka dokonuje się pomiędzy podmiotem a przedmiotem (rozumienie „pośrednie”). Po trzecie, kategorie aksjologiczne sytuują się w doświadczeniu człowieka (rozumienie podmiotowe).
  • Item
    Małżeństwo i rodzina w świadomości Polaków – analiza socjologiczna
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Mariański, Janusz
    W niniejszym artykule zajmujemy się niemal wyłącznie świadomościowymi aspektami życia małżeńskiego i rodzinnego, czyli tym, jak młodzież i dorośli Polacy postrzegają i oceniają oraz wartościują wybrane elementy życia małżeńskiego i rodzinnego. Większość problemów dotyczących rodziny jako grupy społecznej i instytucji społecznej, struktury rodziny i procesów społecznych w niej zachodzących, związków rodziny z mikrostrukturami, mezostrukturami i makrostrukturami społecznymi, pozostaje poza obszarem naszych analiz socjologicznych. Zajmujemy się świadomością rodzinną czy ideologią prorodzinną, uznawanymi wartościami i normami prorodzinnymi. Subiektywna czy świadomościowa płaszczyzna życia małżeńskiego i rodzinnego jest uwarunkowana wielorako różnorodnymi odniesieniami w makro- i mikrostrukturze, ale i sama oddziałuje na postawy i zachowania ludzi, przede wszystkim członków rodziny. Można by ogólnie szacować, że w środowiskach młodzieżowych w Polsce około 25% badanych aprobuje wartości i normy katolickiej etyki małżeńskiej i rodzinnej, około 50% prezentuje postawy selektywne i około 25% całkowicie odeszło od tej moralności. W odniesieniu do całego społeczeństwa aprobata tych wartości i norm kształtuje się na poziomie około 40%, aprobata częściowa i dezaprobata częściowa (postawy selektywne) – 40% i pełna dezaprobata – 20%. Gdybyśmy chcieli oszacować wyłącznie postawy katolików wobec wartości i norm prorodzinnych, należałoby przyjęte wskaźniki nieco zmienić, w kierunku większej aprobaty tych wartości i norm (wzrost aprobaty przynajmniej o 5%). Wszystkie proponowane oszacowania mają jedynie charakter prawdopodobny a bardziej precyzyjne procedury obliczeń mogłyby wprowadzić nawet znaczące korektury. The article primarily concerns the perception of marriage and family life among both young and adult Polish people. We focus on family consciousness or the pro-family ideology, recognized values and pro-family norms. The subjective and conscious dimension of marriage and family life is conditioned by a variety of references in the macro and microstructure. However, marriage and family life as such also affects the attitudes and behavior of people, especially family members. Our study shows that about 25% of young people in Poland approve of the values and norms of Catholic ethics of marriage and family; about 50% take a selective attitude, and about 25% have completely departed from Catholic morality. With regard to the entire Polish society, acceptance of these values and norms stands at about 40%; partial approval and partial disapproval (a selective attitude) – 40%, and total disapproval – 20%. The approval of the pro-family values and norms among practicing Catholics only, would come out to be, at least, 5% greater.
  • Item
    Postawy Polaków wobec Kościoła katolickiego – analiza socjologiczna
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Mariański, Janusz
    W niniejszym artykule zwracamy najpierw uwagę na rozumienie Kościoła w świadomości katolików (instytucjonalne versus wspólnotowe) i zaufanie do Kościoła w kontekście tezy o jego kryzysie w społeczeństwie polskim, a następnie na ocenę działalności Kościoła katolickiego w społeczeństwie i jego zaangażowanie w sprawy polityczne oraz na obecność symboli religijnych w przestrzeni życia publicznego. Problem postaw Polaków wobec Kościoła rozpatrujemy z socjologicznego punktu widzenia, przy uwzględnieniu wybranych wyników sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych. Socjologia akcentująca społeczne aspekty Kościoła nie dociera – co oczywiste – do jego wymiarów teologicznych (Kościół jako Ciało Mistyczne, Kościół jako Lud Boży). Z teologicznego punktu widzenia zewnętrzne aspekty Kościoła mają drugorzędne znaczenie. Te właśnie zewnętrzne i zarazem społeczne wymiary socjolog potrafi opisać, zinterpretować i wyjaśnić. In this article, first, we draw attention to the understanding of the Church in the consciousness of Polish Catholics, and their trust in the Church. Next, we discuss the activities of the Catholic Church in society, its involvement in political affairs, and the presence of religious symbols in the public sphere. The issue of attitudes of Polish people towards the Church is examined from the sociological point of view, taking into account the selected results of public opinion polls and sociological research. Since our study of the Church is sociological in nature, we – of course – do not analyze theological dimensions (the Church as the Mystical Body, the Church as the People of God). From a theological point of view, the external aspects of the Church are of secondary importance, whereas a sociologist can describe, interpret and explain the external and social dimensions of the Church.
  • Item
    Priorytety wartości podstawowych w świadomości maturzystów puławskich (1994–2009–2016)
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Mariański, Janusz
    W artykule omówimy funkcjonowanie niektórych wartości podstawowych w świadomości maturzystów puławskich. Zwrócimy uwagę zarówno na rozumienie wartości podstawowych (treść), jak i uznawaną wyższość jednych wartości nad drugimi (preferencja). Zakładamy, że w warunkach radykalnych zmian społecznych dokonuje się wyraźne przewartościowanie wartości, utrata znaczenia jednych wartości i wzrost ważności innych. Maturzystom przedstawiono m.in. test zdań alternatywnych, zawierający kilka par stwierdzeń, z prośbą o wybranie tych, które są bliższe ich opiniom (wybory binarne). Stwierdzenia te dotyczyły wartości, które, jeżeli nawet nie przeciwstawiają się sobie, lecz uzupełniają się i realizują jedne przez drugie, mogą być przedmiotem preferencji. Odpowiedzi na postawiony problem badawczy będziemy szukać w materiałach empirycznych zebranych w latach 1994–2009–2016 wśród maturzystów uczęszczających do liceów ogólnokształcących i techników w Puławach. Z przeprowadzonych analiz socjologicznych wynika, że mniej więcej taka sama część badanych maturzystów opowiada się za indywidualistycznym rozumieniem wolności (,,każdy robi to, co chce”), co i za ujęciem obiektywistycznym (wolność związana z dobrem i prawdą). Indywidualistyczno-liberalną postawę zajmują w tym względzie nieco częściej mężczyźni, młodzież ze szkół ogólnokształcących, mieszkająca w Puławach oraz słabo związana z religią bądź niewierząca. W latach 1994–2016 nie nastąpiły wyraźne zmiany w świadomości maturzystów co do rozumienia wolności w jej wersji subiektywistycznej i obiektywistycznej. In this article we discuss the functioning of some basic values in the consciousness of Puławy high school graduates. We pay attention to both the understanding of basic values (content) and the recognized superiority of one value over another (preference). We assume that in the conditions of radical social changes there is a clear re-evaluation of values, loss of meaning of some values and an increase in importance of others. High school graduates were presented with a test of alternative sentences, containing several pairs of statements, asking them to choose those that are closer to their views (binary choices).These statements concerned values which, even if they do not oppose eachother, but complement each other and realize through each other, may be subject to preferences. Answers to the research problem will be sought in empirical materials collected in the years 1994-2009-2016 among both high school and tech school graduates in Puławy. Sociological analyses show that more or less the same proportion of the surveyed high school graduates support an individualistic understanding of freedom (“everyone does what they want”), as well as an objective approach (freedom related to good and truth). In this respect, boys and teenagers from high schools, living in Puławy and those loosely connected with religion or non-believers hold rather an individualistic-liberal attitude. In the years 1994-2016, there were no significant changes in the consciousness of high school graduates regarding the understanding of freedom in its subjective and objective version.
  • Item
  • Item
  • Item
  • Item
  • Item
    Rec.: Stanisław Fel, Jarosław Kozak, Marek Wódka, Polacy w Wielkiej Brytanii wobec brexitu. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2022, ss. 162, tab. 29
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Mariański, Janusz
    Recenzja książki: Stanisław Fel, Jarosław Kozak, Marek Wódka, Polacy w Wielkiej Brytanii wobec brexitu. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2022, ss. 162, tab. 29
  • Item
  • Item
  • Item
    Religia i moralność w świadomości Polaków – analiza socjologiczna
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Mariański, Janusz
    Z socjologicznego punktu widzenia postawiono w artykule kilka interesujących pytań. Jak kształtuje się w świadomości współczesnych Polaków relacja między wiarą religijną i moralnością? Czy religia jest uznawana za konieczny fundament życia moralnego czy jedynie za instancję podtrzymującą pewien określony porządek moralny? Czy i w jakim zakresie religia ma moc wpływania na ludzkie zachowania, zarówno w dziedzinie moralności indywidualnej (osobistej), jak i społecznej oraz obywatelskiej? Czy można być moralnym bez religii? Jaki jest wpływ religii na moralność małżeńską i rodzinną? Czy istnieje związek pomiędzy religią i absolutyzmem moralnym? Czy nasilający się permisywizm moralny sprzyja osłabieniu więzi z religią? W jakich środowiskach społecznych będą wyraźniej manifestować się związki pomiędzy religią i moralnością? Szczególną uwagę zwrócimy na kilka wybranych kwestii związanych z moralnością, zwłaszcza z moralnością usytuowaną w kontekście społecznego nauczania Kościoła katolickiego, które będą wskazywać na rozmiary rozchodzenia się religii i moralności w świadomości Polaków (w tym także katolików). Podejmujemy przede wszystkim zagadnienie stosunku Polaków do ogólnych zasad moralnych (absolutyzm – relatywizm), a następnie deklarowane uzasadnienia norm moralnych i postaw wobec moralności katolickiej. W rozważaniach na temat relacji religii i etyki, religijności i moralności, odwołujemy się do sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych, z pełną świadomością, że ich wyniki nie zawsze są ze sobą konkluzyjne, niekiedy nawet wyraźnie rozbieżne. Dzieje się tak z różnych powodów, m.in. i z tego, że niekiedy wyniki w sondażach są częściowym efektem tego, iż respondenci odpowiadają w sposób społecznie „właściwy”, niekoniecznie w pełni zgodnie z własnymi przekonaniami. The article poses some interesting questions asked from a sociological point of view. In what way is, in the consciousness of contemporary Poles, the relationship between religious faith and morals shaped? Is religion considered a necessary foundation of moral life, or is it thought to be merely supporting a certain moral order? Does (and if so, to what extent) religion have the power to influence human behavior, either on the level of individual (personal) morality or that of social or civic morality? Is it possible to be moral without religion? What is the impact of religion on marital or family morality? Is there a connection between religion and moral absolutism? Does the escalation of moral permissiveness reinforce the weakening of ties with religion? In which sectors of the society is the relationship between religion and morality manifesting more clearly? Particular attention is paid to a few selected issues related to morality, especially in the context of social teaching of the Catholic Church; these issues indicate the scale of the increasing mutual distance between religion and morality in the minds of Poles (including Catholics). We take primarily the issue of the attitude of Poles to general moral principles (absolutism vs. relativism), then we focus on the issue of the declared justification of moral norms and attitudes towards Catholic morality. In our considerations on the relationship between religion and ethics, religion and morality, we refer to public opinion polls and sociological research. We are aware that their results are not always consistent with each other, sometimes clearly divergent. There are a variety of reasons for that, one of them being the fact that the results of polls are sometimes partly an effect of respondents’ giving answers which are rather intended to be socially “correct”, not necessarily to fully express respondents’ own convictions.
  • Item
    Religia i religijność w zsekularyzowanych społeczeństwach
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Mariański, Janusz
    W niniejszym artykule zaprezentuję sekularyzację jako społeczny kontekst religijności, a następnie opiszę nowe trendy w przemianach religijności, od religijności kościelnej do religijności pozakościelnej i zindywidualizowanej. W ponowoczesnym świecie, w warunkach postępującej sekularyzacji, religijność przybiera rozmaite postaci, przejawia się także w różnych formach duchowości, luźno związanych z religią lub nawet od niej niezależnych. Religijność często staje się „produktem” jednostki, nabiera charakteru procesualnego projektu, nigdy dokończonego, o wymiarach jakby rozproszonych, pomieszanych czy synkretycznych. Ludzie w sprawach religijnych czują się „zmuszeni” do wybierania (tzw. heretycki imperatyw), nie zaś do bezdyskusyjnego przyjmowania obowiązującego modelu religijności The article discusses, in the first place, secularization as a social context of religiosity, and next, the new trends in the transformation of religiosity, namely: religiosity from inside to outside the Church, and individualized religiosity. In the postmodern world, in conditions of growing secularization, religion takes different shapes and manifests itself in various forms of spirituality, loosely connected with religion or even independent of established religion. Religiosity often becomes a “product” of a personal choice, and acquires the character of processual project, somehow never finished, taking diffuse, mixed or syncretic dimensions. People in religious matters feel “forced” to make choices (so called heretical imperative), and not just to accept without question, the current model of religiosity.
  • Item
    Religijność maturzystów puławskich w procesie przemian
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Mariański, Janusz
    W niniejszym artykule omówimy tylko kilka wybranych kwestii związanych z religijnością maturzystów puławskich, badanych w trzech przekrojach czasowych (1994, 2008/2009, 2016): przynależność wyznaniowa, przynależność religijna, katolicyzm i polskość, autodeklaracje praktyk religijnych. W głównej hipotezie badawczej zakładamy, że młodzież maturalna znajduje się już w fazie zaawansowanej młodości, częściowo uniezależnia się już od rodziny pochodzenia, jej główne zainteresowania i działania przenoszą się poza rodzinę. Rozpoznaje ona już dokładnie swoje perspektywy życiowe, a równocześnie coraz wyraźniej ustala swoją hierarchię wartości i autonomię moralną. Następuje także zachwianie, a niekiedy i rozpad ukształtowanych w rodzinie wartości i norm, które w coraz mniejszym stopniu wpływają na postępowanie jednostek. Zdecydowanie większe zmiany w religijności odnoszą się do praktyk religijnych (spadek praktyk regularnych w latach 1994-2016 wynosił 20,7%). In this article, we will discuss a few selected issues related to the religiosity of Puławy high school graduates, and these are: religious affiliation, Catholicism and Polishness, and self-declarations of religious practices. The study was conducted at three intervals 1994, 2008/2009, 2016. Our main research hypothesis assume that the young people in the last year of high school are already in advanced stage of adolescence, partly becoming independent from their family of origin, and their main interests and activities move beyond the family. At that stage of their development, the young people recognize precisely their life prospects and at the same time increasingly determine their hierarchy of values and moral autonomy. The distortion, and sometimes the disintegration of family values and norms occur, and these increasingly affect the behavior of individuals. Significant changes in religiosity refer to religious practices (decline in regular practice in 1994-2016 was 20.7%).
  • Item
    Rodzina jako wartość w czasie pandemii
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Mariański, Janusz; Zaręba, Sławomir H.
    Artykuł prezentuje wyniki badania socjologicznego zrealizowanego przez Zespół Pracowni Badawczej Polski Pomiar Postaw i Wartości noszącego tytuł: „Młodzież akademicka o rodzinie i religii 2020”. W wielowątkowym narzędziu badawczym jeden z segmentów tematycznych dotyczył relacji zachodzących w rodzinach badanych osób, inny zaś stosunku do nowych form studiowania, wymuszonych przez pandemię, i płynących stąd dydaktycznych konsekwencji. Opracowanie przedstawia współczesną kondycję polskiej rodziny wobec sytuacji pandemicznej, a jednocześnie trwających procesów modernizacji społecznej oraz kulturowej. Mając na względzie to, iż w warunkach dynamicznej zmiany społecznej zagrożone są wartości prorodzinne, a przy tym kwestionowane są tradycyjne wartości i normy chroniące rodzinę, przywołane zostały dodatkowo wyniki kilku badań z tego zakresu. Okazuje się, że czas pandemii nie tylko może wywoływać potrzebę zwolnienia tempa życia i skupienie się na najbliższych, wśród których można aktywnie i kreatywnie spędzać czas, lecz także wymuszać nowe formy życia akademickiego. Niektórym odpowiada takie wymuszone odcięcie się od świata, inni zaś tęsknią za życiem akademickim, a przy tym dla niektórych studiowanie zdalne okazuje się bardziej wydajne niż to tradycyjne. Zrealizowane badanie i przedstawienie jego wyników jest aktualną diagnozą kondycji świadomości młodzieży studiującej na temat rodziny i życia akademickiego. W przyszłości pozwoli odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu warunki pandemii miały charakter trwały, w jakim zaś tylko przejściowy, uwarunkowany swoistą traumą społeczną i kulturową.
  • Item
    Socjologia moralności Marii Ossowskiej w opinii wybranych środowisk katolickich
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Mariański, Janusz
    W Polsce rozwój socjologii moralności wiąże się z działalnością naukową Marii Ossowskiej. Pragnęła ona zachować postawę badacza faktów z dziedziny moralności, opisując i wyjaśniając to wszystko, co w przekonaniach ludzi należy do dziedziny moralności. Nie uprawiała etyki normatywnej, lecz naukę o moralności, postulując jej programową bezzałożeniowość. Etycy wywodzący się z kręgów katolickich domagali się, by obok nauki o moralności, często przez nich nazywanej etyką opisową (empiryczną), była uprawniona jako naukowa etyka normatywna. Polemiki z poglądami Ossowskiej miały charakter fragmentaryczny, pojawiały się w pracach niektórych etyków i socjologów. Etycy katoliccy zajmowali się przede wszystkim problemami etyki normatywnej. Niniejsze opracowanie prezentuje ustosunkowanie się etyków i socjologów z kręgów katolickich z lat 80. i późniejszych XX wieku do wybranych prac Marii Ossowskiej. In Poland, the development of the sociology of morality is related to Maria Ossowska’s scholarly activities. She studied social facts in the context of morality, describing and explaining all that, which in the opinion of people, belongs to realm of morality. Ossowska did not practice normative ethics, but the science of morality, postulating its assumptionlessness. Ethicists who stemmed from Catholic circles demanded that along with the science of morality scientific-normative ethics should also be cultivated. Polemics with Ossowska were fragmentary in character and appeared in the works of some ethicists and sociologists. Catholic ethicists primarily probed the problems of normative ethics. The paper presents the stance of the Catholic ethicists and sociologists of the 1980s and 90s, towards some of Maria Ossowska’s writings.
  • Item
    Stanisław Wójcik, Personalistyczna myśl polityczna, Lublin 2020, ss. 75
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Mariański, Janusz
    Recenzja książki: Stanisław Wójcik, Personalistyczna myśl polityczna, Lublin 2020, ss. 75