Browsing by Author "Łatka, Rafał"

Now showing 1 - 4 of 4
  • Item
    „Postawa nasza musi być jasna i czytelna dla narodu”. Biskup Ignacy Tokarczuk jako członek Episkopatu Polski w okresie prymasostwa kard. Stefana Wyszyńskiego (1965-1981)
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Łatka, Rafał; Wołczański, Józef
    Artykuł w całościowy sposób przybliża rolę bp. Ignacego Tokarczuka w Episkopacie Polski w okresie prymasostwa kard. Stefana Wyszyńskiego. Chronologicznie obejmuje okres od nominacji hierarchy na ordynariusza przemyskiego – w 1965 roku, aż do śmierci prymasa – w maju 1981 roku. Analiza opiera się na wielu źródłach archiwalnych, pochodzących przede wszystkim ze zbiorów kościelnych. Kluczowe w tym zakresie były materiały z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego, zespół: Sekretariat Prymasa Polski, oraz z dzienników bp. I. Tokarczuka (znajdujących się w zbiorach ks. prof. Józefa Wołczańskiego) i kard. S. Wyszyńskiego (z Archiwum Archidiecezjalnego Gnieźnieńskiego). W tekście przybliżono m.in. aktywność ordynariusza przemyskiego w komisjach specjalistycznych Episkopatu, ze szczególnym uwzględnieniem Komisji/Rady Głównej; wpływ bp. I. Tokarczuka na strategiczne decyzje podejmowane przez zgromadzenie polskich biskupów; antykomunistyczną postawę hierarchy unikalną na tle Episkopatu Polski; jego podejście do dialogu prowadzonego przez władze PRL ze Stolicą Apostolską w latach 1971-1978; stosunek biskupa do opozycji przedsierpniowej i „Solidarności”. Tekst udowadnia, że bp. I. Tokarczuk odgrywał w Episkopacie Polski w okresie prymasostwa S. Wyszyńskiego ważną rolę, o czym świadczyła nie tylko jego stała obecność w Komisji/Radzie Głównej, ale także fakt, że jego głos był szanowany przez wszystkich biskupów z Prymasem Tysiąclecia na czele. Autorzy tekstu mają nadzieję, że zawarte w nim informacje dotyczące roli ordynariusza przemyskiego w pracach Episkopatu Polski w latach 1965-1981 będą ważnym elementem przyszłej biografii hierarchy, która w dalszym ciągu czeka na swojego wnikliwego autora.
  • Item
    Primate and General. Contacts between Cardinal Wyszyński and Władysław Anders in the Light of Their Correspondence – a Contribution to the History of the Polish Independence Emigration
    (KUL Publishing House, 2022) Łatka, Rafał
    The article takes a closer look at the relationship between Cardinal Stefan Wyszyński and General Władysław Anders between 1957 and 1970. The letters found in the Warsaw Archdiocesan Archives, complex: Secretariat of the Primate of Poland, and in the Archives of the Polish Institute and the Sikorski Museum in London show the close relationship between the Primate and the General. Although contact between them was occasional, we can observe the mutual respect and appreciation of these two leaders of “free Poland”. The former upheld Polish identity in a country ruled by communists, while also defending the independence of the Polish Church. At the same time, the latter acted as the leader of the Polish independence emigration community. Documented communication between Cardinal Wyszyński and General Anders began in 1957. It could not have taken place on a permanent basis, as the Primate feared that such relations could be a pretext for persecuting the Church in Poland – on the charge of maintaining contacts with “reactionary emigration circles”. Nevertheless, the Primate and the General met in person in Rome in May 1963, during Cardinal Wyszyński’s stay in the Holy See. The article is supplemented by an edition of correspondence concerning their mutual contacts. The text should be treated as a complementary contribution to the history of Polish emigration.
  • Item
    Prymas upomina prałata. Relacje abp./kard. Stefana Wyszyńskiego z ks. Kazimierzem Lagoszem w świetle ich korespondencji pochodzącej z sekretariatu prymasa Polski
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Łatka, Rafał
    Relacje kard. Stefana Wyszyńskiego z biskupami czy też rządcami poszczególnych polskich diecezji wymagają pogłębionych badań. Niniejszy artykuł ma za zadanie przedstawić, jak wyglądały stosunki prymasa Polski z ks. Kazimierzem Lagoszem, narzuconym przez władze wikariuszem kapitulnym Administracji Apostolskiej Dolnego Śląska. Analiza dotyczy lat 1951-1961 (od objęcia funkcji przez ks. K. Lagosza do jego śmierci). Wspomniany temat nie był dotychczas podejmowany w literaturze przedmiotu w wystarczający sposób. Artykuł został przygotowany w oparciu o analizę korespondencji między bohaterami tego tekstu; uzupełnioną o dokumentację Episkopatu Polski i zapisów Pro memori kard. S. Wyszyńskiego. W tekście zwrócono uwagę na przekraczanie uprawnień przez ks. Lagosza i jego nieprzemyślane decyzje personalne, co powodowało regularne upomnienia ze strony prymasa Polski. Omówiono także memoria w sprawie ustanowienia biskupa w archidiecezji wrocławskiej, którego wysłanie przez tymczasowego rządcę Administracji Apostolskiej Dolnego Śląska było szczytem napięcia w relacjach kard. Wyszyński – ks. Lagosz. Artykuł został uzupełniony o aneks źródłowy zawierający najważniejszą korespondencję między obydwoma kapłanami (zachowaną w Sekretariacie Prymasa Polski). Cardinal Stefan Wyszynski’s relations with the bishops or administrators of individual Polish dioceses require in-depth research. This article is intended to shed light on the relationship between the Primate of Poland and Rev. Kazimierz Lagosz, the government-imposed Chapter Vicar of the Apostolic Administration of Lower Silesia. The analysis covers the years 1951–1961 (from the assumption of office by Rev. K. Lagosz until his death). The aforementioned topic has not been sufficiently addressed in the literature to date. The article is based on an analysis of the correspondence between the protagonists of this text; supplemented by documentation from the Polish Episcopate and the Pro memoria records of Cardinal S. Wyszyński. The text points out Rev. Lagosz’s abuse of authority and his ill-considered personnel decisions, which resulted in regular admonishments from the Primate of Poland. Also discussed was a memorandum on the establishment of a bishop in Wrocław Archdiocese, the sending of which by the interim ruler of the Apostolic Administration of Lower Silesia was the height of tension in the relations between Cardinal Wyszyński and Rev. Lagosz. The article was supplemented by a source appendix containing the most important correspondence between the two priests (preserved in the Secretariat of the Primate of Poland).
  • Item
    Urząd do Spraw Wyznań w świetle najnowszych badań naukowych
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Łatka, Rafał
    Poniższy tekst ma za zadanie przedstawić najnowsze badania naukowe dotyczące Urzędu do Spraw Wyznań. Przeanalizowano w nim najważniejsze publikacje naukowe dotyczące tej problematyki jakie ukazały się w latach 2018–2024. Omówiono opracowania poświęcone strukturom centralnym, agendom wojewódzkim, jak i teksty o charakterze biograficznym. W ostatniej części artykułu wskazano najważniejsze kierunki, w których powinny być prowadzone dalsze badania. Zwrócono uwagę, iż od 2018 r. nastąpił bardzo istotny wzrost zainteresowania badaczy (zarówno historyków, jak i prawników) problematyką funkcjonowania urzędu. Ukazały się m.in. nowatorskie prace na temat aktywności międzynarodowej aparatu wyznaniowego oraz szereg publikacji poświęconych strukturom wojewódzkim urzędu. Dalsze badania powinny zmierzać w kierunku większego zainteresowania centralą Urzędu do Spraw Wyznań i biografiami osób pełniących w urzędzie funkcje kierownicze. Potrzebne są również syntezy badań nad poszczególnymi wydziałami do spraw wyznań. The following text aims to present the latest academic research on the Office for Religious Affairs (Urząd do Spraw Wyznań). It analyses the most important scholarly publications on the subject that appeared between 2018 and 2024, including studies on central structures, provincial agencies and biographical texts. The last part of the article discusses the most important directions in which further research should be conducted. Since 2018, there has been a very significant increase in the interest of researchers (both historians and lawyers) in the problems of the functioning of the office. Among other things, innovative works on the international activities of the religious apparatus and several publications on the provincial structures of the office have been published. Further research should be directed towards greater interest in the headquarters of the Office for Religious Affairs, the biographies of those who have held managerial positions in the office and the synthesising of research on individual religious affairs departments.