Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2913

Browse

Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna by browse.metadata.rights "Attribution-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 31
  • Item
    Beda Czcigodny, Natura wszechświata. Czas i jego rodzaje. Rachuba czasu, Tłumaczenie zbiorowe z języka łacińskiego, red. T. Gacia, wstęp H. Wąsowicz, objaśnienia N. Turkiewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015, ss. 352
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, Augustyn
    Recenzja książki: Beda Czcigodny, Natura wszechświata. Czas i jego rodzaje. Rachuba czasu, Tłumaczenie zbiorowe z języka łacińskiego, red. T. Gacia, wstęp H. Wąsowicz, objaśnienia N. Turkiewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015, ss. 352.
  • Item
    Brunon Koniecko, Nie żartujcie sobie z Bóstwa! Kontrowersje teologiczne w IV w. dotyczące Ducha Świętego na podstawie „Listów do Serapiona” św. Atanazego Wielkiego oraz dzieła „O Duchu Świętym” św. Bazylego Wielkiego, Kraków 2019, ss. 205
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Witowski, Wojciech Marek
    Recenzja książki: Brunon Koniecko, Nie żartujcie sobie z Bóstwa! Kontrowersje teologiczne w IV w. dotyczące Ducha Świętego na podstawie „Listów do Serapiona” św. Atanazego Wielkiego oraz dzieła „O Duchu Świętym” św. Bazylego Wielkiego, Kraków 2019, ss. 205.
  • Item
    Christophera B. Butlera koncept mariologii patrystycznej
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Pek, Kazimierz
    Podczas pierwszej sesji Soboru Watykańskiego II w 1962 roku rozstrzygnięto niewielką liczbą głosów, że nauka o Matce Pana zostanie zamieszczona w konstytucji o Kościele. Basil Christopher Butler (1902 – 1986), opat benedyktyński Anglii był jednym z tych, którzy przygotowali projekt dokumentu mariologicznego. Otrzymał on poparcie episkopatu angielskiego. Ch. Butler wykazał w oparciu o dane biblijne i nade wszystko patrystyczne, że Matkę Chrystusa należy ukazywać w perspektywie historii zbawienia. Jego koncept patrystyczny został oparty na starożytnej figurze nowej Ewy, która stanowi pierwowzór Kościoła. Wskazał wiele pism ojców Kościoła. Zostały one wykorzystane w ósmym rozdziale Lumen gentium. Tymczasem we wstępnych projektach mariologii soborowej były nieliczne odniesienia patrystyczne. Należy zauważyć, że Ch. Butler skorzystał z pism J. H. Newmana. Podobnie jak on przeszedł z anglikanizmu na katolicyzm. Tradycja patrystyczna anglikanizmu XIX i początku XX wieku podawała wystarczająco dużo argumentów teologicznych, aby Bogurodzicy nie izolować z wykładu o Kościele.
  • Item
    Cuda św. Menasa według rękopisu Pierpont Morgan Library M.590 (Coptic Literary Manuscript ID 221; Clavis Coptica 398)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Piwowarczyk, Przemysław
    Artykuł zawiera przekład i wprowadzenie do najstarszego zachowanego rękopisu cudów św. Menasa. Kolekcja liczy oryginalnie 17 cudów, ale ze względu na zły stan zachowania rękopisu nie wszystkie były zdatne do wydania. Szczególnie interesujące są ostatnie cuda w kolekcji niezachowane w żadnym innym rękopisie koptyjskim, zaś cud 17 nie jest potwierdzony nawet w wersjach greckich. Przekład zbiera trzy rozproszone edycje i po raz pierwszy w literaturze przedstawia je razem.
  • Item
    Figura Maryi w pastoralnym przepowiadaniu wybranych Ojców Kościoła
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    W dotychczasowej literaturze dotyczącej mariologii patrystycznej, stosunkowo mało miejsca poświęcano badaniom nad przepowiadaniem pastoralnym Ojców Kościoła, co było skutkiem mniejszej liczby takich wypowiedzi Ojców Kościoła. Pisarze wczesnochrześcijańscy bowiem, w okresie formowania doktryny, także tej w zakresie mariologii, w obliczu walki z herezjami, więcej uwagi poświęcali rozstrzygnięciom dogmatycznym niż kwestiom pastoralnym. W niniejszym zatem artykule opierając się na wybranych, reprezentatywnych dziełach autorów wczesnochrześcijańskich, związanych z codziennym życiem i troską duszpasterską, został ukazany obraz Maryi, jaki autorzy ci prezentują do naśladowania swym wiernym. Teksty Orygenesa, Hieronima, Cyryla Jerozolimskiego, Jana Damasceńskiego, Zenona z Werony, Piotra Chryzologa, Chromacjusza z Akwilei pozwalają zobaczyć, że oprócz wymiaru dogmatycznego ich wypowiedzi, są w nich również obecne ekshortacje duszpasterskie, z których najważniejsza jest jedna – życie wiarą na wzór Maryi.
  • Item
    Giovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Jaśkiewicz, Sylwester
    Recenzja książki: Giovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367.
  • Item
    Illuminatrix - stella maris - domina? (św. Hieronim). Patrystyczna interpretacja imienia Maria - wybrane hipotezy
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Jóźwiak, Magdalena
    W erze patrystycznej chętnie pochylano się nad etymologią imion biblijnych, ponieważ Ojcowie Kościoła byli przekonani, że imiona używane w Biblii zawierają ukryte znaczenie, jak utrzymywał św. Augustyn w „De doctrina christiana” 2, 38, 56-57 (por. PL 34, 61-62). Na Wschodzie etymologią imion zajmował się obszernie Orygenes, na Zachodzie zaś św. Hieronim ze Strydonu. Niniejszy artykuł przedstawia wybrane patrystyczne interpretacje na temat imienia Maria, opierając się głównie na przekazie Hieronima (por. „Liber de nominibus hebraicis”, PL 23, 771-858), który jako pierwszy spośród Ojców Kościoła zachodniego zajął się wyprowadzaniem etymologii nazw własnych. Etymologie zaproponowane przez Strydończyka (Maria = illuminatrix/illuminata/illuminant me isti, smyrna maris, stella maris, amarum mare, domina) konfrontujemy z dzisiejszym stanem wiedzy o językach semickich i zestawiamy je z greckimi „Onomastica sacra”. W podpunkcie ostatnim zaś analizujemy wybrane pohieronimowe interpretacje tegoż imienia (Ambroży z Mediolanu, Eucheriusz z Lyonu, Izydor z Sewilli).
  • Item
    Konferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Groń, Ryszard Stefan
    Sprawozdanie z Konferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021).
  • Item
    Konferencja „Paulin, Nola i Śródziemiomorze” (10, 11, 17, 18 maja 2021, online)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    Sprawozdanie z konferencji online: Paulin, Nola i Śródziemiomorze (10, 11, 17, 18 maja 2021)
  • Item
    Mądrość kontra ignorancja – spór o tytuł Theotokos w świetle "Historii kościelnej" Sokratesa z Konstantynopola
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Bralewski, Sławomir
    Konflikt o tytuł przysługujący Maryi, Matce Jezusa Chrystusa - Theotokos, w rzeczywistości spór chrystologiczny, dotyczył najważniejszych kwestii doktrynalnych rozpatrywanych w piątym wieku. Przekaz Sokratesa z Konstantynopola odnoszący się do genezy i przebiegu owej kontrowersji jest zaś najstarszym znanym nam źródłem zdającym relację na ten temat. Celem niniejszego artykułu jest analiza „Historii kościelnej” Sokratesa pod kątem punktu widzenia jej autora na bieg wydarzeń związanych ze sporem o Theotokos. Sokrates bardzo krytycznie oceniał działania podejmowane przez Nestoriusza od pierwszych dni jego pontyfikatu, widząc w nim wichrzyciela, którego spotkała na soborze w Efezie (431) słuszna kara. Aczkolwiek nie widział w Nestoriuszu heretyka, to wydawał się akceptować wyrok soboru w Efezie, który za takiego go uznał. W sprawie tytułu Theotokos przyjmował nauczanie Orygenesa. Zarzucał głównie Nestoriuszowi brak wykształcenia. Jak się wydaje, nie było w tym przypadku. Sokrates podkreślał wszak, że w opozycji do Nestoriusza stanęli też ludzie mądrzy, umiejący rozumować poprawnie, co pozwala łączyć ich ze środowiskiem Troilosa Sofisty, obdarzanego przez historyka wielką atencją.
  • Item
    Mariologia Ojców Kościoła – spotkanie Sekcji Patrystycznej (Olsztyn, 19-22 września 2021)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    Sprawozdanie ze spotkania Sekcji Patrystycznej na temat: "Mariologia Ojców Kościoła", które odbyło się w Olsztynie, 19-22 września 2021 roku.
  • Item
    Mary in the Annunciation as a Type of Baptism
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Żelazny, Jan Witold
    The study shows that there is a full parallel between Mary in the Annunciation and the baptism of believers. In the Oriental interpretation, the two-stage approach observed in the Annunciation scene: the Holy Spirit who cleanses and the Son who incarnates have their counterpart in the birth of a new man – a Christian who receives the Holy Spirit through the anointing with oil, and becomes a member of Christ in the waters of baptism. So we have a Mariology which is soteriologically oriented and inseparably connected with the person of Christ. This approach, biblical and in line with tradition, seems to be particularly interesting because it allows us to see the not always empha sized dimension of our Marian devotion.
  • Item
    Maryja jako hetmanka na podstawie hymnu Akatyst
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Grzywaczewski, Józef
    We wstępie do hymnu „Akatyst” znajduje się wyrażenie „Waleczna Hetmanka” odnoszące się do Maryi. Możliwe, że zostało ono wprowadzone w czasie oblężenia Konstantynopola (626), ale nie jest czymś obcym w całości hymnu. Maryja została tak określona na podstawie Rdz 3, 14 oraz Ap 12, 1-18. Egzegeza patrystyczna ukazuje Maryję nie tylko jako pełną łaski, ale i pełną mocy, czyli pomagającą ludziom w trudnościach nadprzyrodzonych i doczesnych. Mieszkańcy Konstantynopola mieli świadomość, że są obywatelami miasta chrześcijańskiego, a zagraża im pogaństwo. Modlili się do Maryi o odwrócenie grożącej klęski militarnej.
  • Item
    Maryja w teologicznej refleksji i pobożności św. Ildefonsa z Toledo
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wygralak, Paweł
    W artykule zostało omówione nauczanie Ildefonsa z Toledo na temat Maryi na podstawie dzieła „De virginitate Sanctae Mariae”. Autor dzieła skupia się przede wszystkim na ukazaniu dziewictwa Maryi oraz Jej dziewiczego macierzyństwa. Wskazuje, że Maryja, jako wybrana przez Boga do udziału w dziele zbawienia człowieka, cieszy się wyjątkowymi łaskami, spośród których na pierwszym miejscu wymienia Jej nieskazitelność, czyli wolność od grzechu. W swojej argumentacji o wiecznym dziewictwie Maryi Ildefons odwołuje się do tekstów z Pisma Świętego, także do proroctw zapisanych w Starym Testamencie. Cechą charakterystyczną dzieła jest przeplatanie się refleksji teologicznej z tekstami modlitw, które biskup Toledo kieruje do Maryi. Ich treść wyraża pragnienie całkowitego oddania się Maryi w niewolę. W ten sposób Ildefons wprowadził do ascetyki Kościoła łacińskiego nowy rodzaj pobożności maryjnej. W całym dziele Maryja ukazana jest jako ta, która prowadzi człowieka do Chrystusa.
  • Item
    Marzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, Augustyn
    Recenzja książki: Marzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200.
  • Item
    Mąż Maryi – Józef w apokryfach Nowego Testamentu (cz. 2: od narodzin Jezusa w Betlejem do śmierci Józefa)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Nocoń, Arkadiusz
    Z bogatego materiału badawczego dotyczącego męża Maryi – Józefa, autor starał się wydobyć najważniejsze dane dotyczące jego „biografii” (od narodzin Jezusa w Betlejem do śmierci Józefa) i przedstawić jego relacje z Maryją i z Jezusem. Chodziło o to, aby ukazać jaki obraz Józefa funkcjonował w mentalności ludzi tamtych czasów. Odpowiadając na to pytanie, można powiedzieć, że był to obraz wielobarwny: z jednej strony Józef ukazywany jest jako człowiek sprawiedliwy, mądry, ufny i pobożny, z drugiej natomiast, jako ktoś targany wątpliwościami, podejrzliwy i lękliwy. Można przypuszczać, że był to zabieg celowy, aby ukazać go jako zwykłego człowieka, z cnotami i słabościami, po to, aby uwiarygodnić jego świętość i jego przesłanie. Jakie to przesłanie? Takie, że nawet będąc blisko Boga można przeżywać „noce ducha”: rozterki, cierpienia, pokusy, sytuacje po ludzku bez wyjścia. Pokładając jednak – jak św. Józef – całkowitą ufność w Bogu, można mieć niezawodną nadzieję, że Bóg nie opuści swego sługi.
  • Item
    Międzynarodowa konferencja "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities" (26-27 marca 2021, online)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities", która odbyła się online 26-27 marca 2021.
  • Item
    Modlitwa „Sub Tuum praesidium”: czas powstania, miejsce w liturgii oraz recepcja w kulturze muzycznej. Zarys problematyki
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Towarek, Piotr
    „Sub Tuum praesidium” uważane jest za najstarszą modlitwę prośby skierowanej do Najświętszej Maryi Panny. Jej grecki tekst znajduje się odnalezionym w Egipcie na początku XX w. papirusie, który został zakupiony w 1917 r. przez John Rylands Library w Manchester i wydany w 1938 przez Colina Hendersona Robertsa. Dotychczas uważano, że jest to najstarsza zachowana wersja tej modlitwy. W dyskusji nad kwestią jej datacji wielu badaczy wskazywało np. na III wiek (Giamberardini, Starowieyski). Okazuje się jednak, że w świetle najnowszych badań paleograficznych, należy przesunąć ten czas na VI/VII, a nawet VIII/IX wiek (Hans Förster, Theodore de Bruyns, Arne Effenberger). Według Förstera to wiedeński zapis antyfony, pochodzący z VI/VII w. powinien być dziś uważany za najstarszy (ed. Treu i Diethart, 1993). „Sub Tuum praesidium” włączono w wiekach średnich w ramy oficjum brewiarzowego, co potwierdzają księgi liturgiczne: Antyfonarz z Compiègne (IX w.), Lekcjonarz z Cluny (XI w.), Antyfonarz z Saint-Maur-des-Fossés, Antyfonarz ambrozjański (XII w.). Modlitwa ta znalazła także miejsce w obrzędzie błogosławieństwa obrazu Najświętszej Dziewicy (Pontyfikał Duranda) oraz w liturgii mszalnej w rycie ambrozjańskim (Missale Ambrosianum). Po Soborze Watykańskim II włączono ją w zakończenie komplety (Liturgia Godzin) oraz do „Graduale romanum”. Antyfona „Sub Tuum praesidum” miała także wpływ na ukształtowanie się wielkich form muzycznych inspirowanych jej tekstem i gregoriańską melodyką. Do grupy tej należą m.in. dwa cykle mszalne (Obrecht, La Rue), motety (Palestrina, Mielczewski, Pękiel, Charpentier, Zelenka, Mozart, Gounod, Saint-Saëns, Moniuszko) oraz kompozycje współczesne, które powstały w XX w. (Perosi, van Looy, Sawa, Bartolucci) oraz XXI wieku (Villard, Molinari, Ward, Pandolfo, Militello, Majka, Czerniewicz, Łukaszewski, Kramarz).
  • Item
    Myśl mariologiczna Jana Chryzostoma w świetle "In Matthaeum homiliae"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Szczur, Piotr
    W artykule zajęto się opracowaniem nauczania Jana Chryzostoma na temat Maryi, zawartego w jego „Homiliach na Ewangelię według św. Mateusza”, jednak w zasadzie skupiono się na analizie trzech (4, 5 i 44) spośród dziewięćdziesięciu homilii, gdyż w nich zawarte są najważniejsze treści na ten temat. Z wypowiedzi kaznodziei wynika, że postrzegał on Maryję jako tę, dzięki której mógł zostać zrealizowany Boży plan odkupienia człowieka. Maryja – będąc dziewicą – poczęła w cudowny sposób (bez udziału mężczyzny) i urodziła Jezusa. Niezwykłość tych faktów jest pewna i niepodważalna, i dlatego wszelkie dociekania i dyskusje na ten temat są zbyteczne i jałowe. Mówiąc o narodzinach Chrystusa Chryzostom – zgodnie z założeniami chrystologii antiocheńskiej – podkreślał rzeczywistość Jego ludzkiej natury. Maryja była dla niego przede wszystkim matką człowieka Jezusa (podkreślał to nauczyciel i mistrz Jana Chryzostoma – Diodor z Tarsu), co najprawdopodobniej było też przyczyną nieposługiwania się terminem Θεοτόκος w odniesieniu do Maryi. Kaznodzieja akcentował też wieczne dziewictwo Maryi: jest ona dziewicą zarówno przed, jak i po urodzeniu Jezusa. Chociaż Chryzostom przypisywał Maryi pewne „niedoskonałości” czysto ludzkie (nieznajomość Pisma Świętego, mała wiara, czy nawet próżność), to jednak wyraźnie wskazywał ją słuchaczom kazań jako wzór godny naśladowania, gdyż potrafiła pełnić w życiu wolę Bożą.
  • Item
    Najstarsze patrystyczne świadectwa refleksji mariologicznej (Ignacy Antiocheński, Justyn Męczennik, Ireneusz z Lyonu)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Turek, Waldemar Jan
    Artykuł podejmuje temat refleksji mariologicznej w najstarszych tekstach patrystycznych autorstwa św. Ignacego Antiocheńskiego, św. Justyna męczennika i św. Ireneusza, biskupa Lyonu. Ukazuje mocne powiązanie mariologii z chrystologią u wszystkich trzech autorów. Św. Ignacy odrzuca zdecydowanie nauczanie doketów i ukazuje, że Maryja zrodziła Chrystusa, dała Mu prawdziwe ciało ludzkie, które później pozwoliło Mu cierpieć i umrzeć. U św. Justyna pojawia się przeciwstawienie dzieła Ewy i Maryi, a narodzenie Jezusa Chrystusa z Dziewicy ukazane jest w świetle zapowiedzi starotestamentalnych. Z kolei św. Ireneusz pogłębia w kontekście polemiki z gnostycyzmem paralelizm Ewa – Maryja, biorąc pod uwagę także porównanie między Adamem i Chrystusem. Jak Adam został uformowany z dziewiczej ziemi, tak Chrystus, nowy Adam, został ukształtowany z Dziewicy Maryi, która przez swoją wiarę i posłuszeństwo otworzyła rodzajowi ludzkiemu drogę do nowego życia.