Książki/rozdziały (WNH)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/110

Browse

Browsing Książki/rozdziały (WNH) by Title

Now showing 1 - 20 of 117
  • Item
    A struggle for survival : the continuity of catholic religious literature in Holland : the example of Delft (1450-1650)
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Polkowski, Marcin
    Over a period of two hundred years, between c. 1450 and c. 1650, the Catholic religious literature of Delft in the Netherlands underwent consecutive stages of growth, crisis and (to a certain extent) rebirth. All this occurred in the face of relentless social, political and cultural change, and amidst alternating periods of stability and turmoil. Yet despite a number of setbacks, Delft's Catholic religious literature displayed a surprising continuity, not only surviving, but even attaining a small 'Golden Age' of its own in the first decades of the 17th century. This study documents that 'struggle for survival' by presenting a broad synthesis of the production and reception of Catholic religious literature in Delft within a range of literary-historical and cultural contexts. Monografia "A Struggle for Survival. The Continuity of Catholic Religious Literature in Holland: The Example of Delft (1450-1650)" stanowi w swym zamierzeniu szeroko pojętą syntezę dziejów dawnej wernakularnej literatury religijnej wywodzącej się z niderlandzkiego miasta Delft. Na tę syntezę składa się całościowy obraz twórczości literackiej środowisk religijnych o charakterze rzymsko-katolickim. Analiza filologiczna (tekstualna) dzieł literackich została zintegrowana z badaniem zjawisk z obszaru społecznego funkcjonowania dawnej literatury niderlandzkiej, a zwłaszcza paradygmatów produkcji oraz recepcji literackiej. Monografia "A Struggle for Survival…" w swych założeniach wychodzi naprzeciw najnowszym trendom w niderlandzkim literaturoznawstwie historycznym, gdzie od pewnego czasu uwaga badaczy zwrócona jest w stronę społeczności lokalnych, instytucji literackich i organizacji bądź powiązań interpersonalnych, za sprawą których odbywał się transfer informacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami skupiającymi twórców i odbiorców literatury. W monografii wybrano perspektywę diachroniczną, służącą pokazaniu zjawisk literackich zachodzących na obszarze katolickiej literatury religijnej w Delft w okresie dwustu lat. Tak wyznaczona perspektywa czasowa posłużyła do ukazania dziejów literatury lokalnej w poszczególnych fazach jej istnienia: od etapu dynamicznego rozwoju ilościowego i jakościowego w okresie przejściowym pomiędzy literaturą rękopiśmienną a literaturą drukowaną (do ok. 1520 r.), poprzez etap kryzysu towarzyszący wydarzeniom polityczno-religijnym Reformacji i Powstania w Niderlandach (od ok. 1520 r. do ok. 1600 r.), aż po powolną odbudowę, już w nowym uwarunkowanym społeczno-politycznie modelu relacji pomiędzy twórcami a odbiorcami katolickiej literatury religijnej (do roku 1650).
  • Item
    Adam Marczyński około roku 1955 a mit wolności
    (Związek Polskich Artystów Plastyków, Wydawnictwo KUL, Wydawnictwo UMCS, 2019) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    W okresie „odwilży” Adam Marczyński wykonuje serie kompozycji, głównie w technice monotypii, o organicznych formach bliskich abstrakcji aluzyjnej. Tekst jest próbą skonfrontowania tych prac z mitem wolności w sztuce tego okresu, wypracowanym przez polityczny konsensus władzy i artystów, wobec artystycznych proweniencji dualistycznej koncepcji transcendencji formy Pieta Mondriana.
  • Item
    Architektura modernizmu w Lublinie. Zabytek czy przeżytek?
    (Archiwum Państwowe w Lublinie, 2018) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Artykuł porusza dwa aspekty związane z dziedzictwem doby PRL-u: problemy ochrony konserwatorskiej architektury modernistycznej, szczególnie tej powstałej po II wojnie światowej, a także współczesne strategie placówek muzealnych prezentujących sztukę i przedmioty z życia codziennego doby komunizmu. W obliczu rosnącego zainteresowania modernizmem epoki PRL-u w środowiskach historyków architektury, konserwatorów zabytków, a także pasjonatów skupionych w różnych organizacjach pozarządowych, coraz częściej dyskutuje się o stworzeniu skutecznych narzędzi ochrony tej architektury. Jak pokazują przytoczone w tekście przykłady istniejące regulacje prawne często są bezradne wobec twardego prawa rynku. W drugiej części zostały przedstawione strategie i działalność instytucji o charakterze muzealno-wystawienniczym – zarówno państwowe, jak i prywatne – gromadzące dzieła sztuki i artefakty ‘niechcianego dziedzictwa’ okresu komunizmu.
  • Item
    Budowanie tożsamości narodowej przez negację – problem cerkwi w okresie II Rzeczypospolitej
    (Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2016) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Po zakończeniu Wielkiej Wojny Polska odzyskała długo oczekiwaną niepodległość. Dla nowo odrodzonego państwa kwestią kluczową stała się materialna i duchowa odbudowa poczucia tożsamości narodowej jego obywateli. Tożsamość narodowa może opierać się zarówno na pozytywnych, jak i negatywnych postawach. Niniejszy artykuł dotyka jednego z aspektów polityki II RP wobec budowania polskiej tożsamości, opartej na negacji "Innego" - posługując się terminem Emmanuela Lévinasa - koncentrując się na losach cerkwi prawosławnych w okresie międzywojennym. Sytuacja Kościoła prawosławnego w II RP była dość trudna. Brak regulacji prawnych sprzyjał masowym akcjom rewindykacyjnym, które skutkowały zniszczeniem, a w najlepszym wypadku konwersją dawnych cerkwi na kościoły katolickie. W Polsce centralnej w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości dominowały spontaniczne reakcje społeczeństwa na religijne symbole carskiej rusyfikacji, jakimi bez wątpienia były cerkwie. O ile "odmoskwianie" większych polskich miast było "emocjonalnie" usprawiedliwione, o tyle ostatnia faza akcji rewindykacyjnej spowodowała wzrost antypolskich nastrojów wśród społeczności Ukraińców i Białorusinów (w większości prawosławnych). W konsekwencji była to polityka krótkowzroczna. Negacja tożsamości ‘Innego’ w imię umacniania własnej identyfikacji narodowej utworzyła słaby fundament, który rozpadł się wraz z wybuchem II wojny światowej.
  • Item
    Building National Identity through Negation: Problem of Orthodox Churches in the Second Polish Republic
    (Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2016) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    After the end of World War I, Poland regained its long-awaited independence. For the politics of the newly reborn state, question of material and spiritual reconstruction of the state and rebuilding the sense of national identity among its inhabitants became a priority. National identity may be based on positive as well as on negative social attitudes. This paper examines one aspect of the policy of building Polish identity, implemented by authorities in the Second Polish Republic, as well as results of founding it on the negation of the “Other” – using Emmanuel Lévinas’ term – by focusing on the Orthodox Church and fate of the Orthodox churches in Poland in the interwar period. Situation of the Orthodox Church in the Second Polish Republic was very difficult. Absence of legal regulations was conducive to mass recovery actions, leading to demolition, or at best, conversion of the former Orthodox temples into Catholic churches. In central regions of Poland, first years after regaining independence were dominated by spontaneous reactions of the society towards religious symbols of the bygone tsarist Russification – which undoubtedly Orthodox churches were. While the ‘re-Moscow-ing’ [odmoskwianie] of the major Polish cities was ‘emotionally’ justified, the last phase of the reclamation actions increased the anti-Polish attitudes among the Ukrainian and Belarusian (mostly Orthodox) communities. In consequence it was a shortsighted policy. Negation of the “Other’s” identity in the name of reinforcing national single-ethnic self-identity provided weak foundations for the state, that collapsed with the outbreak of World War II.
  • Item
    Celtic influence and genitive resumptives
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018) Bartnik, Artur
    This paper deals with resumptive pronouns in the genitive case in relative clauses and the influence that might be exerted upon these structures by Celtic languages. It is claimed that some arguments put forward in favor of possible Celtic influence upon resumptives (Roma 2007) need re-examination and the Celtic hypothesis in resumption should be treated with reserve. Specifically, it will be shown that neither geographical, chronological nor syntactic factors point unambiguously to Celtic influence. Despite some apparent similarities in the relativization systems of Early English and Celtic such as the use of personal pronouns as resumptives we need more evidence to claim that Celtic affected the relative system in the history of English.
  • Item
    Chercheurs en devenir
    (Instytut Filologii Romańskiej KUL, Wydawnictwo Werset, 2018) Duda, Marlena; Murat-Bednarz, Aleksandra; Peurou, Elodie; Raynaud, Kévin; Paprocka-Piotrowska, Urszula; Sowa, Magdalena
    Ce numéro 8 de la Série 12/15 regroupe surtout les travaux de jeunes chercheurs : doctorants et jeunes docteurs. Même si venus des horizons et des approches théoriques différentes, les textes réunis se laissent voire comme trois grands ensembles : 1) appropriation de la première langue (langue maternelle) : Aleksandra Murat-Bednarz propose une analyse détaillée du développement du répertoire lexical chez un enfant polonais âgé de 3 à 4 ans. Urszula Paprocka-Piotrowska met en lumière les procédures reformulatoires qui permettent de baliser certains paliers des acquisitions précoces et/ou tardives en polonais L1 chez des enfants de 6, 8 et 10 ans. Elodie Peurou, à travers l’analyse des données langagières recueillis auprès des locuteurs lusophones séjournant en France depuis de nombreuses années, Peurou réfléchie sur la réduction progressive de la compétence communicationnelle en langue première (le portugais) au profit de la langue du pays d’accueil (le français). La contribution d’Anna Izdebska, traite pour sa part une langue maternelle (le français) dans sa version propre à un espace et socioculturel spécifique : la Suisse romande. 2) Le deuxième groupe de textes traite l’acquisition des langues étrangères. Kévin Raynaud et Marlena Duda s’orientent vers l’étude de la langue orale. Monika Łakuta met en revue un cours d’espagnol langue étrangère (dès le niveau « zéro ») préparant les élèves aux épreuves du baccalauréat international. Hamza El-Fagoun suggère quelques pistes pour renforcer la motivation des élèves adultes en apprentissage intensif et avançais du français langue étrangère. 3) Le troisième ensemble se consacre entièrement à l’étude des aspects interculturels de l’enseignement/apprentissage. Leticia Lopez Martinez propose une approche de la culture espagnole via séries télévisés. Piotr Wasilewski souligne l’importance de la composante interculturelle dans l’enseignement des langues étrangères en général. Aleksandra Krauze-Kołodziej souligne l’importance de la connaissance des bases culturelles communes dans la construction de l’identité européenne de jeunes locuteurs polonophones de l’italien L2. El Mehdi Soltani décrit le rôle de la motivation interculturelle dans l’appropriation du FLE au niveau avancé. Marlena Duda (seconde contribution) sensibilise le public à l’importance des gestes para-verbaux qui diffèrent d’une culture à l’autre et peuvent provoquer de graves malentendus communicationnels. Miriama Rahmani, dans son étude d’un texte littéraire, montre comment les éléments de langue et de cultures s’unissent dans un texte long, issu d’un contexte social, historique et économique donné.
  • Item
    Conrad – postkolonialnie: nieoczekiwana odsłona kulturowej konwersji
    (Narodowe Centrum Kultury, 2017) Skórczewski, Dariusz
  • Item
    Contextualizing the heritage of the communist regime in Poland: new narratives
    (wyd. Caleidoscópio, Casal de Cambra [Portugalia], 2017) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    This article concerns the recent strategies adopted to deal with the heritage of Polish culture from the communist period. These strategies include: a growing interest from the point of view of monument protection authorities and artistic associations in the architecture of the Polish People's Republic, the educational activities of newly-established thematic museums and commercial events that invoke nostalgia for the past. After 1989 the problem of the presence of symbols of Soviet domination emerged, many of them have been systematically removed from the landscape, yet the issue of their future has maintained its importance. This issue leads to the question of a moral assessment of architectonic heritage.
  • Item
    Czy mężczyźni marzą o stroju superbohatera? Wzorce męskości osadzone w kulturowym kontekście stroju herosa popkultury
    (Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako, 2019) Dzierżyc-Horniak, Anna
    Do men dream of a superhero costume? Patterns of masculinity embedded in the cultural context of the hero costume of pop culture.The social and individual construction of identity in today’s post-modern world according to Gordon Mathews recalls shopping in the global supermarket of culture. Popular culture provides many possibilities of such construction, it is most often held on the principle of bricolage. For this reason I’m interested in the comic as a mass medium of meaning, the phenomenon of which as a tool for content is based on universality and simplicity of the image language (narration) through which it reaches mass audiences and shapes the public opinion of the majority of men. This characteristic convention, which is most visible in the so-called superhero comic, seems to present a quite unilateral pattern of masculinity. The superhero outfit plays an important role in the process of shaping this pattern – it is often equally important as his natural and preternatural powers. Therefore, this article invokes the figure of Batman, the hero of one of the oldest cartoon series and an icon of pop culture. It is perfect for a comprehensive analysis of how the dress – here in a form of tight-fitting tricot (and later an armor) with a cloak – communicates the standards of masculinity. At the same time, I would like to compare the Dark Knight with an unnamed aging hero from the series of images by a Swedish artist, Andreas Englund. Such a comparison will be used to extend the analysis of not so obvious history, which shows yet another possibility to shape the external image of a man on the basis of the cultural context of the pop culture hero’s outfit. Simultaneously, I try to relate both examples with male studies that have been carried out since the turn of the 1960s and the 1970s of the 20th century including, above all, the concept of “hegemonic masculinity” of Raewyn Connell’s authorship. The key for the Australian sociologist is a statement that “social sex is a configuration of practice and it is possible to describe it in categories of the standard, rather than the norm. The most important in construction of social sex is what people actually do, rather than what is expected from them or what is their imagined ideal of the given gender”. In my opinion, the outfit alone – the superhero costume – initiates an entire scope of meanings in both analyzed cases, including patterns of masculinity. Nolan’s films about Batman and Englund’s series of images refer in their genesis to the narrative structure of mythologizing nature, immanent for the comic. They show model, exemplary figures, whose transformations constitute pointers for the readers (viewers), becoming the basis for identification. And again, their clothes are the first factor separating a hero from a nor mal man. Englund’s narration makes impression only because the ageing man is dressed in a costume of a comic-book hero. In turn, the Dark Knight without his bat outfit would lose his identity, ideology, and control over his madness.
  • Item
    De twee Unies, Lublin (1569) en Utrecht (1579), en andere "tweelingen" uit de cultuur en geschiedenis van de Poolse en Nederlandse Gouden Eeuw
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Polkowski, Marcin
    Dit artikel bevat een voorstel met betrekking tot de vergelijkende analyse van de geschiedenis en cultuur van de Republiek der Verenigde Nederlanden en het Pools-Litouwse Gemenebest (16e-18e eeuw). Met de "tweelingen" van de titel worden lieux de mémoire bedoeld, die net als de twee Unies (die van Utrecht en Lublin) een vergelijkbare, diepgaande betekenis voor de culturele, politieke en maatschappelijke evolutie van elk van deze landen hebben en daar tot de dag van vandaag als belangrijke symbolen van de identiteit worden beschouwd. In het artikel wordt een reeks "tweeling-achtige" lieux de memoire en culturele topoi besproken, waarbij gekeken wordt naar hun invloed op en plaats in het historische bewustzijn van de Polen enerzijds, en de Belgen en Nederlanders anderzijds. In de loop van deze vergelijkende analyse zijn de volgende gemeenplaatsen (loci communes) van de vroegmoderne Poolse en Nederlandse cultuur aan bod gekomen: Aurea Aetas (de Gouden Eeuw), Unia (Unie), Tolerantia (Tolerantie), Refugium (Toevluchtsoord), Libertas (Vrijheid). In de zoektocht naar de belangrijkste factoren die een "gemeenschappelijke ritme van de cultuur" van deze twee toch zo aparte cultuurgebieden bepaald hebben, wordt verwezen naar het waardensysteem van de Latijnse beschaving. This article presents a comparative analysis of the history and culture of the Dutch Republic and the Polish-Lithuanian Commonwealth (16th-18th century). The ‘twins’ of the title are lieux de mémoire which, like the two Unions (Utrecht and Lublin), are similar in their profound significance for each country’s cultural, political and social evolution, and are regarded as important symbols of identity to the present day. What are the most important ‘twins’ in the history of the Commonwealth of Poland and Lithuania and the Dutch Republic? Why are there so many parallels in the history of these cultural areas, despite other, obvious differences? Is it a coincidence, or are there more profound reasons? The answer will be presented in this article. W artykule przedstawiono propozycję porównawczej analizy kultury Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów i Rzeczpospolitej Obojga Narodów (XVI-XVIII w). Wspomiane w tytule "bliźnięta" to podobne do siebie pod względem charakteru i wydźwięku miejsca pamięci i toposy kulturowe, które podobnie jak dwie Unie (Lubelska i Utrechcka) wywarły znaczący wpływ na polityczny, społeczny i kulturowy rozwój danego obszaru, a co więcej postrzegane są dzisiejszego dnia jako doniosłe symbole zbiorowej tożsamości. W artykule omówiono szereg "bliźniaczych" miejsc pamięci i toposów kulturowych porównując ich oddziaływanie i miejsce w świadomości historycznej Polaków oraz Belgów i Holendrów. Przeprowadzając to porównanie uwzględniono następujące "miejsca wspólne" kultury staropolskiej i dawnej niderlandzkiej: Aurea Aetas (Złoty Wiek), Unia, Tolerantia (Tolerancja), Refugium (Miejsce Schronienia), Libertas (Wolność). Jako jeden z najważniejszych czynników decydujących o "wspólnym rytmie kultury" obydwu tak odmiennych od siebie obszarów kulturowych wskazano na system wartości cywilizacji łacińskiej.
  • Item
    Diecezja Kielecka
    (Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", 2012) Kwaśniewski, Andrzej
  • Item
    Do not Judge, Beware
    (Ukrainian Catholic University Press, 2022) Charzyńska-Wójcik, Magdalena
  • Item
    Dorobek historiograficzny ks. Józefa Zdanowskiego
    (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2022) Kwaśniewski, Andrzej
    Dorobek historiograficzny ks. Józefa Zdanowskiego obejmuje 24 publikacje (w tym broszury i książki) oraz 22 rękopisy. Do najważniejszych jego prac należą: opracowanie na temat malarza Hansa Suessa von Kulmbach, opracowanie kieleckich rękopisów średniowiecznych, 2 prace o dziejach seminarium duchownego w Kielcach, podręcznik historii Kościoła w Polsce, podręcznik dziejów sztuki chrześcijańskiej oraz prace o klasztorach: norbertanek w Krzyżanowicach i Imbramowicach, bożogrobców w Miechowie i bernardynek w Świętej Katarzynie koło Bodzentyna. The historiographical output of the Rev. Józef Zdanowski comprises of 24 publications (including brochures and books) as well as 22 manuscripts. The most significant ones constitute: the work on the painter Hans Suess von Kulmbach, the study of Kielce medieval manuscripts, two works on the Kielce seminary, the textbook on the history of the Church in Poland, the textbook on the history of Christian art and the works on the monasteries of Premonstratensians in Krzyżanowice and Imbramowice, of the Order of the Holy Sepulchre in Miechów and on the monastery of St. Catherine in Bodzentyn.
  • Item
    "Dwór" w mieście. Realizacja tęsknoty za "swojskością" w architekturze międzywojennego Lublina
    (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Dwór, średniej wielkości wiejska siedziba szlachecka, stopniowo stał się odpowiednikiem „rodzimości”, programowo poszukiwanej w architekturze, najbardziej intensywnie na pocz. XX wieku. Na popularyzację tego zjawiska na ziemiach polskich duży wpływ miały wyniki konkursów architektonicznych na dwory w Opinogórze (1908) i Niegowici (1913) oraz projekty konkursowe pawilonu polskiego na wystawę w Rzymie (1911) i typowych domów mieszkalnych w otoczeniu ogrodowym (1912). Większość siedzib ziemiańskich powstałych przed I wojną światową formalnie była utrzymana w tradycji architektury rodzimej, nawiązującej nie tylko do neoklasycyzmu czy baroku, ale także do gotyku, polskiego renesansu czy stylu zakopiańskiego. Popularny w Polsce w okresie międzywojennym, a zwłaszcza w pierwszej połowie lat 20. tzw. styl dworkowy, wykorzystywał detale architektoniczne wywodzące się z różnych okresów historycznych, przede wszystkim barokowe łamane naczółki i klasycyzujące ganki kolumnowe. Styl dworkowy stosowany był wówczas przede wszystkim w jednorodzinnej architekturze mieszkaniowej oraz w realizacjach budynków użyteczności publicznej. Zorganizowaną zabudowę w stylu dworkowym można spotkać w miastach-ogrodach, lub częściej w dzielnicach-ogrodach, tworzonych zgodnie z ideą brytyjskiego urbanisty Ebenezera Howarda (jej pierwsze przykłady na ziemiach polskich to nieukończone Ząbki, zaprojektowane przez Tadeusza Tołwińskiego w 1911 oraz Młociny projektu Ignacego Miśkiewicza z ok. 1913). W międzywojennym Lublinie wille miejskie w formie dworków, otoczone zielenią, powstawały m.in. przy ulicach Ogrodowej, Rayskiego i Beliniaków. Zespół domów, o skromniejszym detalu, powstał w na Dziesiątej, zaprojektowany jako dzielnica-ogród. W Lublinie powstały również dwa reprezentacyjne budynki użyteczności publicznej: dworzec kolejowy nawiązujący do nowożytnego pałacu lub zamku oraz dawna łaźnia miejska na Bronowicach z oryginalnym potrójnym podcieniem arkadowym. Projekt szkół bliźniaczych przy ul. Lipowej Ignacego Kędzierskiego nie został niezrealizowany. Poszukiwanie stylu narodowego w architekturze, znajdujące odzwierciedlenie w stylu dworkowym, można zaobserwować nie tylko w Polsce, ale także w krajach skandynawskich oraz w Europie Środkowo-Wschodniej. Małgorzata Omilanowska, która podjęła próbę całościowego spojrzenia na te zjawiska w architekturze europejskiej, dostrzegła podobieństwa w rozwiązaniach formalnych stosowanych w krajach, które nie miały ze sobą żadnych relacji artystycznych bądź miały nieliczne kontakty.
  • Item
    Dwujęzyczność w świetle badań nad mózgiem
    (Politechnika Lubelska, 2014) Mirek, Joanna
    Pomimo wzrastającej popularności języka angielskiego, nazywanego współczesną lingua franca, dwujęzyczność jest wciąż jednym z najbardziej pożądanych atutów na rynku pracy, a także umiejętnością powszechnie darzoną estymą. W ciągu ostatnich lat radykalnie zmieniły się poglądy na temat edukacji dwujęzycznej. Wyniki najnowszych badań naukowych nie pozostawiają bowiem żadnych wątpliwości, że dzieci wychowujące się w środowisku dwujęzycznym są w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do ich jednojęzycznych rówieśników. Dowiedziono również, że wysokie kompetencje językowe dzieci dwujęzycznych wywierają bezpośredni wpływ na ich umiejętności w wieku dorosłym. Nie zmienia to jednak faktu, że nauka języków obcych w każdym wieku ma korzystny wpływ na ludzki mózg, o czym świadczyć może chociażby potwierdzona licznymi badaniami naukowymi hipoteza, że dwujęzyczność przyczynia się do znacznego opóźnienia ujawnienia objawów choroby Alzheimera. Poniższy artykuł ma za zadanie przybliżenie tego złożonego zagadnienia, ilustrując na różnorodnych przykładach, w jakiej mierze dwujęzyczność przyczynia się do zmiany struktury ludzkiego mózgu, uwzględniając przy tym rolę edukacji dwujęzycznej oraz aktywność intelektualną osób dorosłych i starszych.
  • Item
    Dziedzictwo językowe przeszłości - w stulecie odzyskania niepodległości
    (Towarzystwo Naukowe KUL, 2019) Klimek-Grądzka, Jolanta; Nowak, Małgorzata
  • Item
    Filozofia muzyki. Doświadczenie, poznanie, znaczenie
    (Wydawnictwo UNUM, 2022) Gamrat, Małgorzata; Szyszkowska, Małgorzata A.
    To, czym jest fenomenologia muzyki oraz w jaki sposób rozpoznajemy fenomenologiczną dziedzinę studiów nad muzyką, stanowi pytanie leżące u podstaw prezentowanego tekstu. Odpowiedź na nie, zakłada autor, leży w eksplorowaniu różnych sposobów opisu, analizy oraz rozważania muzyki, charakteryzujących się ciągłością, oparte na doświadczaniu oraz osobistym oglądzie. Elementy te, jak sugeruje autor, mówią nam najwięcej na temat fenomenologicznych sposobów badania muzyki. Autor podąża badawczymi ścieżkami wyznaczonymi w pismach przez autorów takich jak Roman Ingarden, Maurice Merleau-Ponty, Jean-François Lyotard, Arnold Berleant, rozważając te różne, ale równie inspirujące sposoby rozumienia muzyki.
  • Item
    Formation des noms et des termes composés français et polonais : de la cognition à la traduction
    (Towarzystwo Naukowe KUL, 2013) Śliwa, Dorota
    Problematyka złożeń (composita) jako procesu słowotwórczego jest stale aktualna i wymagająca coraz to nowych opracowań w dobie stosowania narzędzi informatycznych do analizy korpusów tekstów języka naturalnego oraz tłumaczeń tekstów specjalistycznych. Celem niniejszego opracowania jest próba ukazania całości problemów związanych z procesem tworzenia złożeń. W rozdziale I ("Problèmes et approches de la composition en linguistique françaiset et polonaise") przedstawiony jest krótki rys historyczny teoretycznych podstaw badań wyrazów złożonych w językoznawstwie francuskim i polskim. Zostały one wyodrębnione jako jednostki językowe już w drugiej połowie XIX wieku w nurcie badań francuskiej gramatyki historycznej i komparatystycznej, a na gruncie polskim - z początkiem XX wieku. W kontekście różnych nurtów teoretycznych pojawiła się zróżnicowana terminologia złożeń, która została przedstawiona w dwóch językach. Relacje semantyczne między elementami wyrazu złożonego, a także metafora i metonimia w złożeniach endocentrycznych i egzocentrycznych były brane pod uwagę od samego początku. Autorka wprowadza kryterium referencyjne jako podstawowe i określające tożsamość nazwy złożonej, która desygnuje w sposób stały strukturę ontologiczną nazywanego obiektu rzeczywistości i jego relacji. W rozdziale II ("Approche dénominative de la composition nominale") omówiona jest koncepcja ujęcia nazwotwórczego łącząca wymiar aktywności poznawczej człowieka (określonej w nurcie metafizyki realistycznej zapoczątkowanej przez Arystotelesa) z poziomem analizy struktur językowych (przeprowadzonej według metodologii dystrybucyjno-transformacyjnej Z. Harrisa). Rozdział III ("Les composés endocentriques français et polonais") zawiera opis złożeń endocentrycznych francuskich i polskich. W pierwszej części zestawione są formy tych nazw złożonych w powiązaniu z relacjami konceptualnymi. W drugiej części rozdziału zestawienie paralelnych złożeń co do formy i relacji konceptualnych weryfikowane jest w tłumaczeniach. Ilustrowane są one m.in. na francuskiej i polskiej taksonomii "paradisiers" / "ptaków rajskich", w której zauważa się duże zróżnicowanie w percypowaniu cech i doborze różnych leksemów, które uwarunkowane są kulturowo. Potwierdzają one fakt, że tłumaczy się nie formy, lecz nazwy złożone na postrzeganiu i konceptualizacji obiektów rzeczywistości, jak też to, że forma wyrazu złożonego jest wtórna w odniesieniu do predykacji opartej na danej relacji. W złożeniach endocentrycznych forma wyrazu często nie jest skostniała i ulega modyfikacjom. Złożenia egzocentryczne analizowane w rozdziale IV ("Les composés exocentriques français et polonais") tworzone są na tych samych relacjach, co złożenia endocentryczne. Przecięcie struktury składniowej podyktowane jest czynnikami pragmatycznymi wyeksponowania danego komponentu konceptualnego. W pierwszej części omówione są formy złożeń egzocentrycznych w korelacji do predykacji. W drugiej części rozdziału ukazane są te złożenia egzocentryczne, które oparte są na predykacjach wzbogaconych o dodatkowe wartości modalne wyrażające emocjonalny stosunek mówiącego do postrzeganego obiektu. W złożeniach egzocentrycznych forma wyrazu jest zawsze skostniała. Formy złożeń endo- i egzocentrycznych powiązane z predykacjami o poszczególnych relacjach logicznych i przestrzenno-czasowych postrzeganych obiektów rzeczywistości ulegają różnym modyfikacjom, które omówione są w rozdziale V ("Les composés endocentriques et exocentriques à forme modifiée"): zapożyczenia, ucięcie leksemu oraz redukcje formy złożeń syntagmatycznych w dyskursie. Monografia wskazuje na wyraźne tendencje w tworzeniu form wyrazów charakterystycznych i dla złożeń endocentrycznych i dla egzocentrycznych w obu językach. Opis ten wykracza poza analizę kontrastywną, ponieważ nazwy złożone są jednostkami dyskursu. Mówiący używają tych syntetycznych struktur w celu wyrażenia bogatej rzeczywistości w jej dynamice, a ich przetłumaczenie jest nieraz wyzwaniem dla tłumacza.
  • Item
    Geertrui van Oosten en de ruimtelijke poëtica van Delft
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Polkowski, Marcin
    Het onderwerp van dit artikel zijn de plaatsen van herinnering (lieux de mémoire - het graf van Geertrui met het standbeeld door A. Teeuwisse) en de literaire "plaatsen van verbeelding" (lieux d’imagination - hiertoe behoren enige vitae uit de 16e en 17e eeuw en J.A. Alberdingk Thijms novelle Geertruide van Oosten uit 1858) die verbonden zijn met de figuur van middeleeuwse begijn en mystica Geertrui van Oosten in Delft. Het interpretatieve gedeelte van het artikel gaat gepaard met een theoretische discussie over de onderzoeksmethoden van de geopoetica en geokritiek. Het artikel eindigd met de conclusie dat in cultuurwetenschappelijk onderzoek dat op de onderzoekspraktijk van de geokritiek gebaseerd is, meer aandacht zou moeten worden besteed aan het religieuze aspect van de ruimte, d.w.z. met name aan de aanwezigheid en culturele betekenis van heilige plaatsen (loca sacra). The article offers a geopoetical interpretation of sites in the physical world (lieux de mémoire) and imagined places in literature (lieux d’imagination) related to the figure of beguine mystic Gertrude (Geertrui) van Oosten in Delft. The only monument in Delft dedicated to Gertrude, a sculpture by A. Teeuwisse, is analysed in its spatial surroundings, especially in relation to the unmarked, and therefore practically non-existent grave of Geertrui. This grave, however, is “virtually” present in literature, i.e. in J.A. Alberdingk Thijm’s novella Geertruide van Oosten (1853), where it forms a lieu d’imagination, standing in for and supplementing the actual resting-place of the mystic. The interpretive part of the article is accompanied by a theoretical discussion of the concept of geopoetics. In the conclusions, the possibility is raised that in geopoetical enquiries should be given to the religious aspect of spatiality, in particular, to the existence of sacred spaces (loca sacra). Tematem artykułu są miejsca pamięci (lieux de mémoire - nagrobek Geertrui oraz pomnik dłuta A. Teeuwisse) oraz literackie "miejsca wyobrażone" (lieux d’imagination - szereg tekstów hagiograficznych z XVI-XVII w. oraz nowela J.A. Alberdingka Thijma pt. Geertruide van Oosten z 1858 r.) związane z postacią średniowiecznej beginki i mistyczki Getrudy (Geertrui) van Oosten w Delft. Interpretacyjnej części artykułu towarzyszy dyskusja teoretyczna odnosząca się do metod badawczych geopoetyki i geokrytyki. Artykuł kończy się konkluzją, że w poszukiwaniach kulturoznawczych nawiązujących do praktyk badawczych geopoetyki w szerszym stopniu należałoby uwzględnić aspekt religijny przestrzeni, tj. w szczególności istnienie i znaczenie w kulturze miejsc świętych (loca sacra).