Czasopisma naukowe KUL / Scientific journals of the Catholic University of Lublin

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/7046

Browse

Browsing Czasopisma naukowe KUL / Scientific journals of the Catholic University of Lublin by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 715
  • Item
    25 lat komputeryzacji bibliotek kościelnych w Polsce – dorobek federacji FIDES
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Witczak, Jerzy
    This article outlines the origins of the Federation of Church Libraries FIDES with particular emphasis on the purpose for which it was created, i.e. the computerization of libraries and bibliographic information. Then the work presents the implementation of the main objective of the federation within 25 years of its existence. Finally, it focuses on the current state of work on the computerization of church library catalogues in Poland.
  • Item
    2nd National Forum of the Directiors of the Diocesan Archives in Poland
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Żurek, Waldemar Witold
  • Item
    A French Page in the History of the Union of Brest: the Ruthenian Psalter of Jacques Davy Du Perron
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Tatarenko, Laurent
    Until now, the mission carried out in Rome by the Ruthenian bishops Hipacy Pociej and Cyryl Terlecki between November 1595 and March 1596 was main­ly known by a few scattered notes and reports left by the various members of the Curia, which were brought together in the second half of the 20th century in sources editions of Atanasij Velykyj. This is why the Ruthenian psalter found in the library of Évreux (Normandy) offers a new perspective on this founding stage of the Union of Brest. The book annotated by the hand of Pociej himself and offered to the French bishop Jacques Davy Du Perron, who was then in Rome, reflects both the ecclesiological conceptions of the Ruthenian bishop of Volodymyr and his desire to place the unionist polemic in a wider confes-sional context, well beyond the borders of the Polish-Lithuanian Common­wealth. The apparent failure of this initiative also comes as a testimony to the challenges faced by supporters of local Unions from the post-Tridentine period. Do dziś misja prowadzona w Rzymie przez biskupów ruskich Hipacego Po­cieja i Cyryla Terleckiego od listopada 1595 do marca 1596 roku, znana była głównie z nielicznych i rozproszonych notatek i relacji różnych członków Ku­rii, zgromadzonych w drugiej połowie XX wieku w źródłowych wydaniach Atanaziego Wełykiego. Z tego powodu, ruski psałterz znaleziony w bibliotece Évreux (Normandia) pozwala na nowe rozważanie tego założycielskiego eta­pu w historii unii brzeskiej. Starodruk, opatrzony adnotacjami samego Pocieja i ofiarowany przebywającemu wówczas w Rzymie francuskiemu biskupowi Jacques’owi Davy Du Perronowi, odzwierciedla zarówno koncepcje eklezjo­logiczne ruskiego biskupa włodzimierskiego i jego pragnienie wpisania unij­nej polemiki w szerszy kontekst wyznaniowy, daleko poza granicami Rzeczy­pospolitej. Widoczne niepowodzenie tej inicjatywy występuje również jako świadectwo wyzwań, przed którymi stali zwolennicy unii lokalnych w czasach potrydenckich.
  • Item
  • Item
  • Item
    Akta personalne profesorów wydziałów teologicznych uniwersytetów II Rzeczypospolitej
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Przeniosło, Małgorzata; Przeniosło, Marek
    W II Rzeczypospolitej funkcjonowało sześć uniwersytetów, wydziały teologiczne utworzono na pięciu z nich: Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytecie Warszawskim i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Na wydziałach teologicznych w okresie międzywojennym zatrudnionych było w sumie 80 profesorów. Baza źródłowa, którą dysponujemy, badając kadrę profesorską wydziałów teologicznych, jest bogata. Duże znaczenie mają szczególnie akta personalne. Materiały takie znajdujemy w Archiwum Akt Nowych w zespole Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Taką dokumentację przechowują także: Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie, Lwowskie Państwowe Archiwum Obwodowe, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Archiwum Uniwersyteckie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dokumenty, które można znaleźć w aktach personalnych, najczęściej dotyczą: spraw zatrudnienia profesorów, aktywności naukowej, realizacji obowiązków dydaktycznych, spraw socjalnych. Prawie w każdej teczce znajduje się życiorys profesora i wykaz jego dorobku naukowego. Six universities were operating in the Second Republic; theological faculties were established at five of them: Jagiellonian University, Jan Kazimierz University in Lviv, Stefan Batory University in Vilnius, Warsaw University and Catholic University of Lublin. The theological faculties employed a total of 80 professors in the interwar period. The source base we have at our disposal while researching the professorial staff of theological faculties is remarkably rich. Personal files in particular are of great importance. Such materials are to be found in the Archive of New Files in the fond Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment. Such records are also kept in: Lithuanian Central State Archive in Vilnius, Lviv State Regional Archive, Jagiellonian University Archive and University Archive of the Catholic University of Lublin. The documents that can be found in the personal file most often relate to: matters of employment of professors, scientific activity, performance of teaching duties, social issues. Almost every file contains the professor’s curriculum vitae and a list of his scientific achievements.
  • Item
    Akta przewodów doktorskich i habilitacyjnych Wydziału Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych ATK
    (Wydawnictwo KUL, 2011) Milewski, Dariusz
    Records of doctoral proceedings of the Faculty of Historical and Social Studies contained in the archive of Cardinal Stefan Wyszyński University include not only the opened and completed doctoral proceedings of the faculty but also the records of recognition of doctoral degrees granted by foreign academic institutions. There are in total 89 archived units. There are supplemented by doctoral proceedings, which were opened but not completed for a variety of reasons - 6 units. Together they span the years 1973 to 1999. The complete documentation can be seen in Table 1. The records hare been filed according to their signatures following the rearrangement and cataloguing of the archive. They are therefore filed chronologically. The Table shows the main elements of the doctoral proceedings: - the signed records, - doctorant’s name, - thesis title, - number of pages in each volume of the thesis, - the discipline in which the doctorate was awarded, - the supervisor’s name, - the names of the reviewers, - commencement of the proceedings, - the date of the examination, - the date of the Faculty Board’s decision to award the degree, - the date and number of the doctoral certificate. The information in this article is primarily intended for those researching the history and studies carried out in the faculty.
  • Item
    Akta przewodów doktorskich i habilitacyjnych z zakresu nauk historycznych i społecznych Wydziału Teologicznego ATK
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Milewski, Dariusz
    Artykuł prezentuje przechowywaną w Archiwum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dokumentację przewodów doktorskich i habilitacyjnych, przeprowadzonych na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie w latach 1954-1987 w zakresie nauk historycznych i społecznych: historii Kościoła, historii sztuki kościelnej, patrologii, archeologii chrześcijańskiej, muzykologii, socjologii religii oraz katolickiej nauki społecznej i etyki społecznej. Akta te wchodzą w skład zasobu historycznego (kategoria archiwalna: A) i stanowią cenne źródło do poznania historii kształcenia kadr naukowych w ATK. Artykuł omawia historię powstania dokumentacji, obejmującej 69 jednostek archiwalnych przewodów doktorskich i 14 jednostek archiwalnych przewodów habilitacyjnych. Załączone tabele ukazują najważniejsze elementy każdej jednostki archiwalnej, takie jak sygnatura akt, nazwiska doktorantów/habilitantów oraz ich promotorów i recenzentów, tematy i objętość prac, nazwy specjalności oraz daty podejmowania najważniejszych uchwał, regulujących przebieg procedury nadania stopnia naukowego. The article presents documentation, stored in the Archive of Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, concerning registration and conferment procedure for a doctorate and habilitation in historical and social sciences: history of the Church, history of church art, patrology, Christian archaeology, musicology, sociology of religion, Catholic social teaching and social ethics at the Faculty of Theology of Warsaw Theological Academy in the years 1954-1987. These records are part of the historical fonds (archival category: A) and are a valuable source on the history of educating academic staff at Warsaw Theological Academy. The article discusses the origins of documentation, including 69 archival units referring to registration and conferment procedure for a doctorate and 14 archival units concerning habilitation. The attached tables show the most important elements of each archival unit such as a reference number, the names of PHD students and those who obtained habilitation, their supervisors and reviewers, topics and the size of their works, the name of the specialty and the date of the most important resolutions concerning the procedure awarding a degree.
  • Item
    Akta wizytacyjne diecezji kamienieckiej i łucko-żytomierskiej (koniec XVIII - początek XX wieku) w zasobach archiwów na Ukrainie
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Rosowski, Witalij
    Visitations are one of the most valuable and interesting church sources. This article attempts to present the condition of visitation records of churches and monasteries of the Diocese of Lutsk-Zhytomyr and Kamyanyets from the late 18th to the early 20th century in the archives of Ukraine. Difficult history of these lands in the last century contributed to a considerable dispersal of interesting materials, and what is worse, to irreversible destruction of some of the records. Currently, the largest number of the visitation descriptions of the mentioned dioceses are preserved in the Central State of Historical Archive of Ukraine in Kyiv and the State Archive of Zhytomir and Khmelnytskyi Oblast, which include, among others, the fonds of the Roman-Catholic Consistory of Kamyanyets and Lutsk-Zhytomyr and the visitation records of the monasteries in the Diocese of Lutsk-Zhytomyr. The presented material showed that the oldest of the surviving visitation records of the churches and monasteries in Podolia, Volhynia and the Kiev region come from the mid-90s of the 18th century and the latest ones come from 1909.
  • Item
    Akta wizytacyjne w strukturze zasobów historycznych archiwów diecezjalnych w Polsce
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Dębowska, Maria
    The following paper suggests that the visitation records of churches and parishes from the Old Polish period be held in the structure of the fonds of diocesan historical archives (storing). This issue is omitted both in theory and practice of diocesan archives in Poland due to difficulties (or, as many claim-impossibility) in applying the principle of provenance to the production of the episcopal chancery during the period of functioning the book of inscriptions. So far, only the Rev. Stanisław Librowski has suggested the project to solve this problem. This project, however, does not fully respect, acknowledged in the archival science, the principle of provenance.
  • Item
    Alcune osservazioni su san Luigi Scrosoppi d.O. e le Suore della Provvidenza di san gaetano Thiene. Dall’agiografia alla storia
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Dessardo, Andrea
    L’articolo, attraverso una più attenta e più laica rilettura delle biografie di san Luigi Scrosoppi, sacerdote friulano dell’Ottocento canonizzato da papa Giovanni Paolo II, illustra come l’espansione dell’istituto delle Suore della Provvidenza di san Gaetano Thiene da lui fondato, sia dipesa più da motivazioni geopolitiche e dall’iniziativa dell’arcivescovo di Udine mons. Andrea Casasola, che dall’attività di san Luigi, come invece finora sostenuto. Inoltre, la particolare sollecitudine di san Luigi Scrosoppi verso le ragazze in difficoltà deve essere probabilmente ricondotta alle sue vicende familiari, scarsamente indagate dalla storiografia.
  • Item
    Alexandre Lenoire i jego Musée des Antiquités et Monuments Français
    (Wydawnictwo KUL, 2007) Białonowska, Magdalena
    Die letzten beiden Jahrzehnte des 20. Jahrhunderts zeichneten sich durch eine Entwicklung der Mediävistik aus, d.h. zahlreicher Untersuchungen zum Thema der Geschichte des Interesses am Mittelalter. In diesem Zusammenhang lohnt es sich, die Geschichte des Musée des Antiquités et Monuments Francais sowie die Silhouette seines Gründers Alexandre Lenoir auf dem Hintergrund des Interesses an der mittelalterlichen Kultur in der zweiten Hälfte des 18. und im 19. Jahrhundert in Frankreich zu erwähnen. Der französische Museologe, Schriftsteller und Archäologe Alexandre Lenoir (1761-1839) gründete 1796 das Musée des Monuments Francais in Paris, in dem er die vor dem revolutionären Vandalismus geretteten Objekte ausstellte. Ein Viertel von ihnen stammten aus der Zeit des Mittelalters. Das war das erste Museum, welches Werke der vorher völlig verkannten mittelalterlichen Kunst ausstellte. Zweifellos hat diese Institution eine bedeutsame Rolle bei der Weckung und Entwicklung des Interesses an der Kultur des Mittelalters und ihrer Erforschung gespielt. Außerdem kam dort zum ersten Mal eine Ausstellung in chronologischer Ordnung zur Anwendung, was damals ein völliges Novum darstellte, deren Autor A. Lenoir selbst war. Im Musée des Monuments Francais wurden ausschließlich Werke der französischen Kunst ausgestellt. In diesem Sinne trug es zur Weckung des national-historischen Bewusstseins in Frankreich bei und bildete einen Gegensatz zum Musée du Louvre, das einen gesamteuropäischen und universalen Charakter besaß. Das Wirken von A. Lenoir und seines Musée des Monuments Francais weckte von Anfang an ein starkes Interesse. Zu seinen Befürwortern gehörten u.a. F. Guizot, G. P. de Barante, A. Thierry, J. Michelet, F. Arago und L. Courajod. Dagegen traten als Gegner u.a. A. Quatremčre de Quincy, F. Chateaubriand, L. P. Deseine und E. Viollet-le-Duc in Erscheinung. Die scharfe Kritik an A. Lenoirs Wirken führte1816 zur Schließung des Musée des Monuments Francais. Obwohl das Musée des Monuments Francais nur 20 Jahre lang existierte, beeinfl usste es die Entwicklung der im 19. Jahrhundert entstehenden Kunstmuseen sowie die Gestalt der Privatsammlungen. Die wichtigste davon war die Kollektion von A. du Sommerand, die 1843 zum Musée des Thermes et de l´Hotel de Cluny umgestaltet wurde (kurz Musée de Cluny genannt), welches als der natürliche Erbe des Museums von A. Lenoir galt.
  • Item
    Antoni Gąsiorowski – drukarz i wydawca z Johannisburga w Prusach Wschodnich
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Warda, Elwira
    W XIX wieku w Europie nastąpił gwałtowny rozwój piśmiennictwa. Książki i czasopisma stały się bardziej dostępne i docierały nie tylko do wyższych sfer społeczeństwa, lecz także do ludności mniej zamożnej. Zaczęły powstawać nowe drukarnie, również na terenie Prus, np. w Poznaniu oficyna wydawnicza Walentego Stefańskiego czy w Toruniu drukarnia Ernsta Lambecka. W oficynach tych sztuki drukowania i drzeworytnictwa uczył się Antoni Gąsiorowski. Własną drukarnię założył w Brodnicy w roku 1847, ale już w 1848 roku przeniósł ją na Mazury do Szczytna (Ortelsburg), a rok później do Pisza (Johannisburg). W Szczytnie zaczął drukować dwujęzyczny tygodnik "Kurek Mazurski – Der Masurische Hahn", którego wydawanie kontynuował w Johannisburgu. Oficyna Gąsiorowskiego była jedną z bardziej prężnych drukarni w Prusach Wschodnich, w której powstawało wiele czasopism. Jednak większość z nich kończyła swój żywot na numerze okazowym, np. "Ewangelicki Tygodnik Gminny" czy "Gospodarz Mazurski". Oprócz tygodników Antoni Gąsiorowski wydawał również książki w języku polskim i niemieckim, głównie o tematyce religijnej, podręczniki szkolne oraz kalendarze. W latach 60. XIX wieku spod pras jego drukarni wyszły również pisma tłoczone czcionkami cyrylickimi przeznaczone dla staroobrzędowców. Oficyna Gąsiorowskiego działała w Johannisburgu do roku 1866. Jednak już od roku 1862 większość wydawnictw – włącznie z kalendarzem – zaczęła przejmować od Gąsiorowskiego księgarnia i drukarnia Ernsta Lambecka w Toruniu. Ostatnim z druków polskich – wydanych przez Antoniego Gąsiorowskiego w roku 1865 – była książka B. Schmolkego Bogu poświęcony klejnot złoty dla ludzi Boga Ojca i Ducha Świętego chwalących. In the 19th century, writing underwent a rapid development. Books and magazines were widely available, not only among high society but also among the people who were less wealthy. New printing houses were established, also in Prussia, such as Walenty Stefański’s printing house in Poznań and Ernst Lambeck’s printing house in Toruń. Antoni Gąsiorowski learnt the art of printing and making woodcuts in the above-mentioned places. He set up his own printing house in Brodnica in 1847, but he transferred it to Masuria to Szczytno (Ortelsburg) in 1848, and a year later to Pisz (Johannisburg). In Szczytno he started printing the bilingual weekly "Kurek Mazurski – Der Masurische Hahn", which he continued to publish in Johannisburg. Gąsiorowski’s printing house was one of the most active printing houses in East Prussia, in which a number of magazines were published. However, most of them were discontinued after releasing the first issue, for instance, "Ewangelicki Tygodnik Gminny" or "Gospodarz Mazurski". Apart from weeklies, Antoni Gąsiorowski published Polish and German books, particularly religious ones, course books and calendars. In the 1860s, his printing press also released the texts written in Cyrillic intended for the Old Believers. Gąsiorowski’s printing house operated in Johannisburg until 1866. Nevertheless, from 1862 onwards, most publications – including the calendar – were taken over by the library and printing house of Ernst Lambeck in Toruń. The last Polish print published by Antoni Gąsiorowski was the book by B. Schmolke The Gold Jewel Dedicated to God Intended for People Worshipping God the Father and the Holy Spirit. It was released in 1865.
  • Item
    Aparat represji wobec Kościoła katolickiego metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939-1950: stan badań
    (Wydawnictwo KUL, 2007) Szymański, Józef
    Die verhältnismäßig kurze Etappe in der Geschichte der katholischen Kirche, die die Jahre 1939-1950 umfasst, gehörte zu den besonders dramatischen in der polnischen Kirchengeschichte. Ganz besonders litt darunter die Lemberger Mertropolie lateinischen Ritus´. Zu ihr gehörten die Archidiözese Lemberg (Lwów), die Diözese Przemyśl und die Diözese Luzk (Łuck). Nach dem Angriff Deutschlands gegen die UdSSR wurde Galizien, das östliche Kleinpolen, entgegen den Bestrebungen der Ukrainer, einen unabhängigen Staat zu gründen, dem Generalgouvernement angegliedert, und ein Teil von Wolhynien kam zum Reichskommissariat Ukraine. Die Quintessenz des Verhältnisses der Ukrainer zu den Polen in den Ostgebieten bildeten die massenhafte Abschlachtung Tausender von Polen in Wolhynien und im östlichen Kleinpolen. Heute fällt es schwer, wenigstens annähernd die Zahl der Polen zu bestimmen, die in diesen ukrainischen Mordaktionen umkamen. Verschiedene Autoren nennen unterschiedliche Opferzahlen. Es wird geschätzt, dass in den früheren polnischen Ostgebieten etwa 300.000 Polen umgekommen sind, davon 80.000-100.000 allein in Wolhynien. Nach Beendigung des 2. Weltkrieges, infolge der Abmachungen von Potsdam bis zum 16. August 1945, gehörte das Territorium der Metropolie Lemberg lateinischen Ritus´, d.h. die zu den Wojewodschaften Wolhynien, Stanislau und Tarnopol sowie zu einem großen Teil zur Wojewodschaft Lemberg gehörenden ehemaligen polnischen Gebiete, nach der veränderten staatlichen Zugehörigkeit und den administrativen Veränderungen zu den Bezirken Wolhynien, Równe, Tarnopol, Stanislau (Iwanofrankowsk) und Lemberg. Hinsichtlich der kirchlichen Administration befand sich in den Grenzen der UdSSR ein Teil der Archidiözese Lemberg, die Diözese Luzk sowie ein Teil der Diözesen Przemyśl und Transkarpatien. Die die Ostgebiete der Zweiten Republik Polen betreffende Problematik erhielt erst in den neunziger Jahren ihr „Bürgerrecht” in allen möglichen Publikationen. Vereinzelte Versuche waren schon vorher, vor allem in Emigrantenkreisen, unternommen worden. Zu Beginn der achtziger Jahre erweiterte sich der Kreis derer, die diese Problematik erforschten, um Z. Fijałkowski und auch B. Kumor und Z. Obertyński. Die Historiographie zur Geschichte der Metropolie Lemberg in dieser Zeit eröffnete 1982 eine Publikation unter dem Titel „Das religiöse Leben in Polen unter der Okkupation 1939-1945. Die Metropolien Wilna und Lemberg sowie die Orden”. Wie der Herausgeber im Vorwort selbst betonte, war dieses Buch als eine Einladung zur Diskussion gedacht, und in der Praxis stellte es einen gut im Kontext verankerten Ausgangspunkt für weitere Forschungen zur Geschichte der Kirche dar. Aufgrund der Zeit ihrer Entstehung warfen jedoch die Zensurbehörden einen Schatten auf diese Arbeit. Die ersten Versuche einer „Registrierung der Kriegsschäden” wurden auf Initiative der Krakauer Metroplitankurie unmittelbar nach dem Ende des 2. Weltkrieges, noch im Juli 1945, unternommen. Damals wurden alle Gemeindepfarrer und Pfarradministratoren verpfl ichtet, zu diesem Zweck entsprechende Fragebögen auszufüllen und bis Ende August 1945 einzuschicken. Diese Tätigkeit wurde von Pater Wł. Szołdrski geleitet, einem Redemptoristen. Auf diese Form einer Dokumentierung der Situation der katholischen Kirche und ihrer Verluste in den Jahren 1939-1951 wurde dreißig Jahre später auf Bitten des Instituts für Historische Geographie der Kirche in Polen an der Katholischen Universität Lublin noch einmal zurückgegegriffen. Die Ergebnisse dieser Erhebungen präsentierte Pater J. Rąb in Form eines Typoskripts unter dem Titel „Die Pfarreien der Diözese Przemyśl in den Jahren 1939-1951”. Einen weiteren Versuch, sich mit dieser besonderen Herausforderung zu messen, bildete die Arbeit von Wł. Piętowski „Die polnischukrainischen Beziehungen nach Ausbruch des 2. Weltkrieges. Ein Abriss” (Czarna bei Łańcut, 1988). Ähnlich wie die vorigen Arbeiten konnte auch diese nicht veröffentlicht werden. Im Druck erschien lediglich eine von J. Draus und J. Musiał herausgegebene Publikation über die Skala des Einfl usses von 35 Ordensgemeinschaften. Gegenwärtig verfügen wir über umfangreiche Kenntnisse, was die Geschicke des römisch-katholischen Klerus und der Gläubigen in den einzelnen Diözesen, Dekanaten und Wojewodschaften der Zweiten Republik Polen sowie in den jeweiligen sowjetischen Bezirken, Regionen und Pfarreien betrifft. Dieses Wissen ist in Bildbänden, veröffentlichten Dokumenten, Tagebüchern und Memoiren, Korrespondenzen sowie in zahlreichen Artikeln und Arbeiten zugänglich, die das Resultat wissenschaftlicher Konferenzen darstellen. Ihren Beitrag zur Beschäftigung mit dieser Geschichte leisten Pater J. Wółczański, Bischof W. Urban, Pater T. Śliwa, Pater H. Borcy, Pater R. Dwonkowski, L. Popek, L. J. Draus, J. Musiał und A. Hlebowicz. Grundlegend auf dem Gebiet der Biographistik, die die Repressionen gegen den Klerus betreffen, gehören die Arbeiten von W. Jacewicz und J. Woś (Repressionen während der deutschen Okkupation), Pater R. Dzwonkowski und T. Madała (hinter der Ostgrenze), Pater J. Myszor (in der Polnischen Volksrepublik), Z. K. Wójcik und R. Szczęch (in der Diözese Przemyśl). Wertvolle Ergänzungen unserer Kenntnisse über die Beziehungen von Staat und Kirche bieten die Arbeiten von Żaryn., A. Dudek, Pater Z. Zieliński, H. Dominiczak und B. Fijałkowski. Aus der Menge der Publikationen und der Anzahl der Autoren, die sich mit dieser Problematik befassen, kann geschlussfolgert werden, dass der Forschungsstand zur Geschichte dieser Metropolie imponierend ist. Aber es fehlt immer noch an einer monographischen Synthese, die das Ausmaß der Repressionen gegen die Metropolie Lemberg in den Jahren 1939-1950 zusammenfassend behandeln würde. Die bisherigen Arbeiten stellen eher Einzelbeiträge dar, sowohl was die Orte (vorwiegend in der Diözese Przemyśl) als auch die Zeit (1939-1945) betrifft, die sie schildern. Auch werden die jeweiligen örtlichen Bedingungen nicht berücksichtigt, die sowohl auf die einzelnen Seelsorger als auch die ihrer Obhut anvertrauten Gläubigen nicht ohne Einfluss geblieben sind.
  • Item
    Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Marczewski, Jarosław Roman; Strycharczuk, Agnieszka
    Ważną rolę w życiu pastoralnym każdej diecezji odgrywają rubrycele. W Polsce druki te znane są od XVI w. Zawierają one kalendarz liturgiczny uwzględniający lokalne obchody, dyrektywy duszpasterskie oraz listę instytucji i duchowieństwa pracującego w diecezji. Rubrycele wydawane są mocą władzy biskupa. We wcześniejszych wiekach stało się to okazją do drukowania na pierwszej stronie jego herbu rodowego oraz odpowiedniego łacińskiego utworu poetyckiego. Z okresu rządów biskupa chełmskiego Macieja Grzegorza Garnysza (†1790) zachowały się 4 rubrycele eksponujące herb rodu Garnyszów – Poraj. Autorzy zamieszczonych tam wierszy nie są znani. Wiersze te mają formę epigramatów. W zakresie kompozycji są to krótkie utwory liryczne ujęte w cztero- i sześciowersowe strofy, pisane dystychem elegijnym. W niniejszym artykule zostały one przedrukowane i przetłumaczone na język polski. Ich analiza i tłumaczenie jest zjawiskiem zupełnie nowym, gdyż dotychczas nie pojawiły się na gruncie polskim prace o charakterze przekładu czy naukowego opracowania wierszy zamieszczonych w rubrycelach. Directories play an important role in pastoral life of every diocsse. In Poland, the first known prints of this type come from the sixteenth century. They include liturgical calendar with the local celebrations, pastoral directives, a list of institutions and clergy working in the diocese. Directories are issued by the authority of the bishop. In the past, publishing them provided the opportunity to print bishop’s family crest and an appropriate Latin poem on the first page. From the period of the rule of the Bishop of Chełm Maciej Grzegorz Garnysz († 1790) there remained 4 directories exposing the Garnysz family crest - Poraj. The authors of the poems included in the above-mentioned prints are unknown. These poems are in the form of epigrams. In terms of the composition, they are short lyric poems with four- and six-line stanzas, written in elegiac couplet. In this article, they were reprinted and translated into Polish. Their analysis and translation are completely new phenomena, as in Poland there are no other works presenting translation or a study of the poems included in directories.
  • Item
  • Item
    Archiwa parafialne Kościoła rzymskokatolickiego w Białoruskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Sytsko, Kiryl
    W 1917 roku wraz z przejęciem władzy przez bolszewików na części terytorium byłego imperium rosyjskiego zaczęto podejmować działania mające na celu oddzielenie państwa od Kościoła. Obejmowały one m.in. stworzenie systemu cywilnej rejestracji ważnych wydarzeń z życia człowieka. Wdrażanie tego systemu początkowo odbywało się poprzez konfiskatę ksiąg metrykalnych z kościołów. Następnie przerodziło się zaś w kampanię niszczenia wszystkich dokumentów, które nie opisywały „walki proletariatu o jego prawa”. W 1939 roku w fabryce Albertin w Słonimiu poddano zmieleniu 905 ton dokumentów historycznych, w tym materiałów z archiwów parafialnych Białorusi. Incydent ten stał się apogeum walki władz sowieckich z „kontrrewolucyjnymi” źródłami historycznymi. Kościół katolicki, jako jeden z „wrogich” elementów dla władzy sowieckiej, poniósł duże starty materialne, osobowe i organizacyjne. W artykule opisano działania władz państwowych dotyczących dokumentacji archiwalnej parafii rzymskokatolickich na terenie sowieckiej Białorusi. Podano podstawowe akty normatywne, na bazie których konfiskowano dokumentację kościelną. Ukazano również inne czynności władz państwowych zmierzających do zniszczenia archiwów parafialnych. Przedstawiono także starania duchowieństwa rzymskokatolickiego o zachowanie kościelnej spuścizny archiwalnej jako ważnego źródła dokumentującego historię Kościoła na Białorusi. W artykule opisano również różnorodne działania białoruskich naukowców, którzy inwentaryzowali i opracowywali zasoby archiwów parafialnych. Najcenniejsza dokumentacja kościelna była przekazywana państwowym muzeom i bibliotekom w celu jej ochrony i udostępnienia do badań naukowych. In 1917, with the seizure of power by the Bolsheviks in parts of the former Russian Empire, measures were undertaken to separate the state from the Church. These included the creation of a system for civil registration of important events in people’s lives. The implementation of this system was initially carried out by confiscating record books from churches. It later turned into a campaign to destroy all documents that failed to describe ‘the struggle of the proletariat for its rights’. In 1939, 905 tons of historical documents, including materials from the parish archives of Belarus, were ground at the Albertin factory in Slonim. The incident became the apogee of the Soviet authorities’ struggle against ‘counter-revolutionary’ historical sources. The Catholic Church, as one of the ‘hostile’ elements to Soviet power, suffered heavy material, personnel and organizational losses. The article describes the actions of state authorities concerning the archival records of Roman Catholic parishes in Soviet Belarus. The basic normative acts on the basis of which church records were confiscated have been presented. Other actions by the state authorities to destroy parish archives are also shown. The paper also addresses the efforts of the Roman Catholic clergy to preserve the church’s archival legacy as an important source documenting the history of the Church in Belarus. The article also describes the various activities of Belarusian researchers who catalogued and compiled the resources of parish archives. The most valuable church records were given to state museums and libraries for preservation and to make them available for scientific research.
  • Item
  • Item
    Archiwum Diecezjalne w Rzeszowie. Powstanie, zasób i działalność
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Nabożny, Marcin
    The article focuses on the establishment, fonds and activity of the Diocesan Archive in Rzeszów. The Archive in Rzeszów plays an important role. Its purpose is to protect, collect, organise, permanently store the archival materials and make them available. The Diocese of Rzeszów was established by John Paul II in his bull Totus Tuus Poloniae Populus of 25 March 1992. The Diocesian Archive in Rzeszów is a separate scientifi c and cultural institution established by the Bishop of Rzeszów, Kazimierz Górny. It is located at the seat of Diocesian Curia in Rzeszów at Castle Street 4. In the years 1992-1999 the Rev. Dr Stanisław Nabywaniec was responsible for organizing the Archive. In 1999 this task was assigned to the Rev. dr Andrzej Motyka, who was also appointed the Diocesan Archive Director. Soon, the statute and the rules of the Archive were formulated, the structure was established and it became the basis for organising the archival materials. The materials have been available since 2003. The article presents the role of the historical archive in the diocese, the origins of the Diocese of Rzeszów, the aims and tasks of the Diocesan Archive in Rzeszów. Then, it focuses on the statute, the rules and organization of the Archive. A significant element of the article is the collection of the Diocesan Archive in Rzeszów (the collection structure) which contains 35 fonds. The final part shows the details about church archives, where we can fi nd archival materials relating to the current area of the Diocese of Rzeszów, which was formed from parts of the Diocese of Przemyśl and Tarnów. Previously, this area was the part of the Metropolis of Lvov and Krakow. The paper also provides the list of archives helpful to the researchers of history of the mentioned area: the Archive of the Metropolitan Curia in Krakow, the Archive of the Cathedral Chapter of Krakow, Archbishop Eugeniusz Baziak Archive, the Archdiocesan Archive of Latin Rite in Przemyśl, the Archive of the Cathedral Chapter of Przemyśl, the Archive of Cathedral Chapter of Sandomierz and the Archive of the Diocese of Tarnów. The article contains the current contact details for these institutions, directors, opening hours, and the list of guides and articles about fonds. The paper is the first comprehensive study of the Diocesan Archive in Rzeszów as it has been not presented in the previous studies of the Archives of the Catholic Church in Poland.
  • Item
    Archiwum Główne Ruchu Światło-Życie
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Derewenda, Robert; Nowicki, Tomasz
    The Central Archive of the Light-Life Movement is the central unit of the Light-Life Movement. Organizationally, it is one of the two branches of Rev. Franciszek Blachnicki Institute. Like any historical archive, its aim is to gather, organise, protect, store and provide access to archival materials. The records stored in the fonds of the archive in question are primarily linked with Rev. Blachnicki, who established the Oasis Movement and initiated many other pastoral and social actions. A number of initiatives started by Blachnicki, along with the Light-Life Movement contributed to the production of materials which are now stored in the Central Archive of the Light-Life Movement. The article presents not only the stages of the creation of the above mentioned fonds but also its current legal status and contemporary tasks and functions. The paper shows the general outline of the fonds of the Archive which comprises numerous records divided into separate units. The Archive also contains a collection of leaflets-still unprocessed, posters and boards, as well as a collection of various serial, compact and brochure publications. The total fonds consists of approximately 120 linear meters of the records. The documentation in the form of mechanical sound recordings constitutes a significant part of the archival fonds (about five thousand hours), photographs (mostly positives of various formats - about 11 thousand photographs), slides (about 1000 frames) and films. The article also focuses on the archival equipment, housing conditions, the rules of providing access to the materials and the most important tools used for storing records. In addition, the authors mentioned issues related to the forms of popularization of the archival materials stored in the fonds of the Archive in question.